گاما بوتیرولاکتون
گاما بوتیرولاکتون یا جی.بی.ال (به انگلیسی: GBL:gamma-Butyrolactone) مایعی‌ست روغنی، بی‌رنگ با بویی اندک که به خوبی در آب حل می‌شود. در شیمی به عنوان حلال و مادهٔ معرف به کار می‌رود. همچنین در مواد تشکیل دهندهٔ عطر، در لکه‌برها و پاک‌کننده‌های چسب و رنگ، و به عنوان حلال در خازن‌های الکترولیتیی آلومینیومی کاربرد دارد.
| gamma-Butyrolactone[۱][۲] | |
|---|---|
 | |
 | |
Dihydrofuran-2(3H)-one | |
دیگر نام‌ها GBL butyrolactone 14-lactone 4-butyrolactone 4-hydroxybutyric acid lactone gamma-hydroxybutyric acid lactone and oxolan-2-one | |
| شناساگرها | |
| شماره ثبت سی‌ای‌اس | 96-48-0  |
| پاب‌کم | 7302 |
| کم‌اسپایدر | 7029 |
| UNII | OL659KIY4X |
| دراگ‌بانک | DB04699 |
| KEGG | C01770 |
| ChEBI | CHEBI:42639 |
| ChEMBL | CHEMBL95681 |
| شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس | LU3500000 |
| جی‌مول-تصاویر سه بعدی | Image 1 |
| |
| |
| خصوصیات | |
| فرمول مولکولی | C4H6O2 |
| جرم مولی | ۸۶٫۰۸۹ g mol−1 |
| شکل ظاهری | Colorless oily liquid |
| چگالی | 1.1286 g/mL (15 °C) 1.1296 g/mL (20 °C) |
| دمای ذوب | −۴۳٫۵۳ درجه سلسیوس (−۴۶٫۳۵ درجه فارنهایت؛ ۲۲۹٫۶۲ کلوین) |
| دمای جوش | ۲۰۴ درجه سلسیوس (۳۹۹ درجه فارنهایت؛ ۴۷۷ کلوین) |
| انحلال‌پذیری در آب | Miscible |
| انحلال‌پذیری | soluble in کربن تتراکلرید متانول اتانول استون بنزن دی‌اتیل اتر |
| اسیدی (pKa) | 4.5 |
| ضریب شکست (nD) | 1.435 1.4341 (20 °C) |
| گرانروی | 1.7 cp (25 °C) |
| خطرات | |
| MSDS | External MSDS |
| کدهای ایمنی | R۲۲ R۳۶ |
| شماره‌های نگهداری | S26 S۳۶ |
| خطرات اصلی | Harmful |
| نقطه اشتعال | |
| LD50 | 17.2 mL/kg (orally, rat) |
| به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa) | |
 (بررسی) (چیست:  / ؟) | |
| Infobox references | |
| |
تولید و سنتز
جی‌بی‌ال به طور صنعتی از ۴٬۱-بوتان‌دیول در دمای ۱۸۰ تا ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد، فشار اتمسفری استاندارد و در مجاورت کاتالیست مسی سنتز می‌شود.
تاثیرات
جی‌بی‌ال بر روی سیستم عصبی بدن انسان تأثیر مخدر گونه دارد. در دوزهای پایین نشاط‌آور است و تأثیر آن به سرخوشی اکستازی شبیه‌است و از این رو برخی به آن اکستاسی مایع می‌گویند. در دوزهای بالاتر آرام‌بخش است و می‌تواند مصرف‌کننده را ناهشیار سازد.
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Gamma-Butyrolactone». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۱.