باغ عفیفآباد | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
نام | باغ عفیفآباد |
کشور | ایران |
استان | فارس |
شهرستان | شیراز |
اطلاعات اثر | |
نامهای دیگر | باغ گلشن |
مساحت | ۱۲۷هزار متر مربع (۱۳ هکتار) |
کاربری | موزه (کاربریکنونی) |
دیرینگی | صفویه (۱۲۴۰ ه.ش) |
دورهٔ ساخت اثر | ناصرالدینشاه |
بانی اثر | میرزا علی محمد خان قوامالملک دوم |
مالک فعلی اثر | ارتش جمهوری اسلامی ایران |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۹۱۳ |
تاریخ ثبت ملی | ۱۰ خرداد ۱۳۵۱ |
باغ عفیفآباد یا گلشن از آثار تاریخی شهر شیراز است. این باغ در محله عفیف آباد در بلوار ستارخان شیراز جای گرفتهاست و هماکنون در اختیار ارتش قرار دارد و یکی از بزرگترین موزههای ارتش خاورمیانه در آن وجود دارد.[۱] این باغ از املاک شخصی ایل ذوالقدر (یعقوب خان ذوالقدر)، حاکم فارس در زمان صفویه بودهاست. باغ عفیف آباد نمونهٔ کاملی از هنر گلکاری ایرانی است. سازنده عمارت باغ، میرزا علی محمدخان قوام الملک دوم است که در سال ۱۲۸۴ ه.ق آن را احداث نمود.[۲] این باغ در عفیف آباد که یکی از مناطق اعیاننشین شیراز است جای دارد و مجموعه در سال ۱۸۶۳ میلادی ساخته شد. این مجموعه شامل یک کاخ سلطنتی، موزه سلاحهای قدیمی و یک باغ ایرانی است که همگی برای بازدید همگانی فراهم هستند. این مجموعه با شماره ۹۱۳ و در سال ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.[۳]
باغ عفیفآباد با وسعتی حدود ۱۲۷۰۰۰ متر مربع (۱۳ هکتار) از زیباترین باغهای تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از املاک شخصی خان ذوالقدر (حاکم فارس) و باغهای مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در این دوران این باغ توسط شاهان صفوی مورد استفاده قرار میگرفته. در زمان قاجاریه، میرزا علی خان قوام الملک این باغ را خریداری و اقدام به نوسازی باغ و درختان کرد و عمارتی زیبا و آراسته در آن بنا نمود. قوام دوم قناتی در نزدیکی باغ را برای آبیاری آن خریداری کرد. در اواخر دوران قاجار این باغ به دست عفیفه خانم، خواهر زاده بانی باغ میرسد. وی در این باغ دگرگونی و بهسازی گستردهای پدیدآورد و به همین جهت پس از آن این باغ به نام عفیف آباد معروف میشود. اما وارثین باغ در زمان پهلوی آن را به فرح پهلوی همسر محمد رضا شاه هدیه میدهند. در سال ۱۳۴۰ ارتش در مزایده این باغ را خریداری میکند تا اینکه پس از انقلاب اسلامی و به کوشش ارتش جمهوری اسلامی و همزمان با روز ارتش در تاریخ ۲۹ فروردین ۱۳۷۰، باغ عفیف آباد به موزه نظامی شماره ۲ کشور مبدل میشود.[۴]
این باغ یکی از کهنترین باغهای شیراز است، از همین رو سادگی دیرینهٔ خود نگهداشتهاست. سردر باغ دارای چهار ستون گچی ساده است و سرستونهای آنها با الگو گرفتن از سرستونهای تخت جمشید طراحی شدهاست. در پیشانی سردر نگاره دو شیر دیده میشود به گونهای که گویی در را در میان پنجههای خود گرفتهاند. پس از گذر از در، دالانی که آن را به فضای اصلی باغ پیوند میدهد. در سوی دیگر در و بر پیشانی دهلیز آیین تاجگذاری یکی از پادشاهان ساسانی به چشم میخورد.[۳]
ساختمان کاخ دارای دو طبقه است که در آن نزدیک به ۳۰ اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده شدهاست. طبقه پایین موزه نظامی شدهاست و در آن آبنمای زیبایی ساخته شده و سوی خاوری آن با پنجرههای رنگین ساخته شدهاست. این طبقه با سه پلکان به طبقه دوم راه مییابد. طبقه دوم راهروی بلندی دارد که در دو سوی آن اتاقهای تو در تو جای دارد. در مرکز این طبقه تالاری بزرگ و باشکوه وجود دارد. سقف تالار چوبی است و به نقشهای گل و بوته، شکارگاه و بزم و شادی آراسته شدهاست. دورادور دیوارها گچبری و مقرنسکاری شده و درها و پنجرهها از شیشههای ساخته شدهاند. در این طبقه «موزهٔ عبرت» قرار دارد که دربردارنده اتاقهای همایش، رختکن، نشیمن، مطالعه، پذیرایی و قمارخانه است.[۳]
در پیشانی ساختمان نگارهای از تاجگذاری یکی از پادشاهان ساسانی با کاشی آراسته شدهاست. در اصلی ساختمان در سمت شمال است که از مسیر پلکان سنگی به تالار سرپوشیده میرسد. نمای شرقی عمارت دربرگیرنده ایوانی بزرگ و زیباست که در تمام طول بنا کشیده شدهاست. نمای غربی آن بسیار ساده است. ایوان جنوبی نیز از دید آذین بندیها همانند ایوان شمالی است. در جلو ایوان بزرگ عمارت چهار ستون بلند ساخته شدهاست و سقف آن با قطعات چوبی پوشیده شدهاست. سر ستونهای ایوان با الهام از نقشهای تخت جمشید گچ بری شدهاست. همچنین در جلوی ساختمان نیز استخر بزرگی وجود دارد که راه اصلی باغ از جلو آن آغاز میشود.[۳]
معماری این باغ آمیزهای از ویژگی معماری دوران هخامنشی، ساسانی و قاجاریه است.[۳]
در این موزه مجموعهای از سلاحهای سرد و گرم، خودکار و نیمه خودکار، انواع شمشیر، زره، نیزه، کلاه خود، سپر، انواع تفنگهای سرپر، سنگ چخماق، تفنگهای شکاری، تپانچه و انواع مسلسل نگهداری میشود.از سلاحهای با ارزش در این موزه میتوان به تفنگهای شخصی فتحعلیشاه، ناصر الدین شاه، مظفرالدین شاه، رضا شاه، محمد رضا شاه و همچنین اسلحههای رزمندگان نهضت جنگل و مسلسل آبانباری رئیس علی دلواری اشاره کرد.[۵]
ساختمان قهوهخانه به شیوه معماری ایرانی ساخته شدهاست. دیوارهای قهوهخانه با آجر ساخته شده در میانه قهوهخانه حوض کوچکی وجود دارد. این قهوهخانه دارای شش حجره میباشد که آراسته به نقوش شاهنامه فردوسی میباشد و با ظرافت و زیبایی خاصی بر روی کاشی کشیده شدهاست.[۶] از آن میان این نقاشیها میتوان «داستان ضحاک و کاوه آهنگر»، «داستان زال و سیمرغ»، «نبرد رستم و سهراب»، «نبرد تهمتن و دیو سفید» و «نبرد رستم و اسفندیار» را نام برد.[۳]
ساختمان حمام هم بر اساس شیوه سنتی حمامهای سنتی ایران بنا شدهاست. این حمام دارای دو خزینه آب سرد و گرم میباشد که از جاسازی دیگ مسی در کف خزینه، آب گرم فراهم میشدهاست. حمام کهن باغ در پشتبام دارای مناره و قبه است. در دیوارهای این حمام نقشهای برجستهای به چشم میخورد،[۳][۷] که از آن میان میتوان به «فرهاد در کوه بیستون»، «دیدار مردم با خسرو پرویز ساسانی»، «صحنهٔ ورودی یوسف به جمع زنان مصری» اشاره کرد.[۳]
| |||||||
|
باغها و بوستانهای شیراز | |
---|---|
بوستانها و پارکهای شهری |
|
بوستانها و پارکهای محلهای |
|
باغهای قدیمی شیراز |
جاذبههای گردشگری شیراز | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
جاذبههای تاریخی |
| ||||||||||||
جاذبههای طبیعی | آبشار کوهمره سرخی • برمدلک • پارک قلعهبندر • پارک ملی بمو • پیربناب • چشمهٔ جوشک • چشمهٔ خارگان • چشمهٔ ریچی • دریاچهٔ ارژن • دریاچهٔ مهارلو • رکنآباد • رودخانهٔ قرهآغاج • روستای قلات • کوه سبزپوشان • گردشگاه آتشکده • گردشگاه چاهمسکی • گردشگاه چشمه سلمانی • گردشگاه هفتبرم |
شیراز قدیم | |
---|---|
محلهها | محله قصردشت • میدان شاه • بازار • دروازه اصفهان • دروازه قصابخانه • دروازه سعدی • دروازه شاهداعیالله • دروازه خاتون • شاهزاده قاسم • کل شیخ ابوذرعه • گود عربان • سعدیه • حافظیه • لب آب • بازار مرغ • سر باغ • دروازه کازرون • بالا کفت (بالا کفد) • بیاتها • اسحاق بیگ • سر دزک • سنگ سیاه • محله کلیمیها • محله درب شیخ • درب شاهزاده • شیادان • موردستان • باغ نو • درب مسجد • دشتک • محله ارمنیها • طاق منصوریه • آستانه (شیراز) • آسیاب سه تایی |
دروازهها | دروازه قرآن • دروازه اصفهان • دروازه سعدی • دروازه قصابخانه • دروازه کازرون • دروازه شاه داعی الله • دروازه دولت • کل مشیرالدوله • کل شاهزاده قاسم • دروازه خاتون |
بازارها | بازار نو • بازار وکیل • اردو بازار • بازار مسگرها • بازار قیصریه (شیراز) • بازار حاجی • بازارچه فیل • بازار آقا • بازار حاج زینل • سرای مشیر • بازار مشیر |
باغها | باغ ارم • باغ گلشن (عفیفآباد) • باغ دلگشا • نارنجستان قوام • باغ جهاننما • باغ جنت • هفتتنان • باغ مینو • باغ تخت • باغ درکی • باغ ملی • باغ نو • باغ بعثت • باغ رحمتآباد • باغ شاپوری • باغ ابوالفتحخانی • باغ سالاری • باغ نظامالدوله (باغ صاحباختیار) • باغ صفا (باغ میرزا آقاخان) • باغ شیخ • سعدیه • حافظیه • باغ فتحآباد • باغ کفشگیر • باغ گلخانه • باغ پادشاهکچل • باغ شاه • باغ اقبالآباد • باغ نصریه • باغ منشیباشی • باغ اتابک (باغ فیروزی) • باغ خلدبرین • باغ صاحبدیوان (باغ بهجتآباد) • باغ حبیبآباد • باغ پودنک • باغهای قصردشت • باغ صمدآقا • باغ ناری • باغ زکیخان • باغ منصورآباد • باغ رشک بهشت • باغ بهشت (صبوحآباد شرقی) • باغ صبوحآباد شمالی • باغ بالیوز • باغ زعفرانی • باغ کشمیری • باغ عضدالدوله • باغ عطاالدوله • باغ خندق • باغ فردوس • باغ بیگلربیگی (باغ کلانتری) • باغ قلعه شاهزادهبیگم • باغ طغی • باغ قتلغ • باغ کیفی • باغ مجد رومی • باغ نشاط (باغ میرزا نعیم) • باغ نو مشیری • باغ میرزا محمدرضا • باغ خلیلی • باغ مینوی سالار • باغ وحش پیر بناب • باغ ایلخانی • باغ نوایی (شیخی) • باغ سلطانآباد • باغ سنقری • باغ نظر (باغ حکومتی) • باغ نوابی |
مساجد | |
مدارس | |
چهل امامزادگان | احمد بن موسی • سید میر محمد • سید علاءالدین حسین • شاه میر علی بن حمزه • امامزاده ابراهیم • امامزاده زنجیری • بقعه سید تاج الدین غریب • بی بی فاطمه بنت الحسن • شاه قیس • امامزاده جمال الدین • امامزاده بی بی دختران • شاهزاده قاسم • امامزاده ابوطالب • بقعه شاه داعی الله • سید محمد • نور محمد • سید عبدالله • بی بی نقره پوش • سید صادق • سید جعفر • شاهزاده محمد (شیراز) • سید میر آخر • شاه علی • سید جعفر • خاتون قیامت • بی بی زینب • ام احمد(مادر شاهچراغ) • |
عمارات | باغ عفیفآباد • باغ ارم • باغ دلگشا • نارنجستان قوام • ارگ کریم خان • عمارت دیوانخانه • عمارت کلاه فرنگی شیراز • قصر ابونصر • آتشکده صمیکان • خانه زینت الملوک • خانه صالحی • عمارت باغ ایلخانی • عمارت باغ نشاط • سرای مشیر • قلعه کریمخانی • حافظیه • سعدیه • حرم شاهچراغ • علی بن حمزه • آستانه سید علاءالدین حسین • سیبویه • دارالسلام شیراز • بیبی دختران • آرامگاه خواجوی کرمانی • آرامگاه شاه شجاع • آب رکنی |
حمامها | |
زورخانهها | زورخانه وکیل • زورخانه آستانه شیراز • |
کاروانسراها |
آذربایجان شرقی |
| ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
آذربایجان غربی | |||||||||
اردبیل | |||||||||
اصفهان | |||||||||
بوشهر | |||||||||
تهران |
| ||||||||
خراسان رضوی | |||||||||
فارس |
| ||||||||
قزوین | |||||||||
کرمان | |||||||||
کرمانشاه | |||||||||
گیلان | |||||||||
مازندران | |||||||||
هرمزگان | |||||||||
همدان | |||||||||
یزد | |||||||||
سایر استانها | |||||||||
جستار وابسته | |||||||||