مناطق شهرداری تهران

شهرداری تهران
(تغییرمسیر از منطقه شهر تهران)

شهر تهران از بیست و دو منطقه تشکیل شده‌است.[۲] شهرداری تهران به منظور تسریع و بهبود مدیریت شهری برای هر یک از بیست و دو منطقه، یک شهردار منصوب می‌کند؛ شهردار هر منطقه به‌عنوان قائم مقام شهردار تهران در آن منطقه فعالیت می‌کند.[۲] شهرداران مناطق با حکم شهردار تهران منصوب می‌شوند.[۳] مسئولیت هماهنگی میان شهردار تهران و مناطق مختلف شهرداری و همچنین نظارت بر فعالیت‌های شهرداری مناطق بیست و دوگانه تهران بر عهده معاونت هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران است. مستند به پرتال سازمانی، این معاونت مسئولیت تعامل و راهبری مناطق و نواحی را بر عهده دارد.[۴][۵]همچنین معاونت یاد شده علاوه بر هماهنگی برای اجرای بهتر و دقیق‌تر وظایف و مأموریت‌های شهرداری تهران در مناطق بیست و دوگانه، نقش مؤثری در اجرا و پیشبرد برنامه‌ها و پروژه‌های حوزه‌های معاونت‌های تخصصی در سطح مناطق دارد.[۶]

معاونت هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران
سازمان دید کلی
گونهٔ سازمانشهری
حوزهٔ قدرتهماهنگی مناطق بیست و دوگانه شهرداری، نظارت بر فعالیت شهرداری مناطق
سازمان اجرایی
  • عباس شعبانی (از خرداد ۱۴۰۲)[۱]، معاون شهردار تهران
سازمان بالادستشهرداری تهران
وبگاه

معاونت هماهنگی و امور مناطق

تفسیر شهرداری از مناطق شهری تهران (سرخ) و تفسیر وزارت کشور از شهرستان‌های استان تهران (آبی)
مناطق بیست و دوگانه شهر تهران.

معاونت هماهنگی و امور مناطق به عنوان نهاد هماهنگ‌کننده و ناظر مسئولیت‌ها و اهداف و مسئولیت‌های متعددی را بر عهده دارد.[۴][۵]

از تاریخچه فعالیت‌های این معاونت اطلاع دقیقی در دست نیست. این معاونت دربرگیرنده «اداره کل هماهنگی، نظارت و پیگیری» همچنین معاونین «برنامه‌ریزی و توسعه شهری»، «فنی و اجرایی» است. از سویی اداره‌های «فناوری اطلاعات و ارزیابی عملکرد»، «برنامه و بودجه»، «امور نواحی، نظارت، هماهنگی»، «امور فنی و اجرایی» فعالیت‌ها و ماموریت‌هایش را انجام می‌دهد.[۴]

افزایش تعداد معاونت‌های شهرداری تهران را از جمله تغییر و تحول‌های ساختاری و کمی در مدیریت کلان‌شهر تهران است.[۶] با افزایش شمار معاونت‌های شهرداری از سویی تغییر نگرش بر حوزه مدیریت شهرها در اواخر دهه شصت خورشیدی و پس از جنگ تحمیلی همچنین افزایش جمعیت پایتخت و گسترش آن و تبدیل شهر تهران به کلانشهر در نهایت شمار مناطق شهری در تهران از ده منطقه به بیست در نهایت بیست و دو منطقه ضرورت و هماهنگی میان شهرداران مناطق بیش از پیش ایجاد شد. تلاش برای هماهنگی میان شهرداران و اتخاذ رویه واحد و اجرای هماهنگ آن در کلانشهر تهران وهمچنین نظارت بر عملکرد مناطق، ایجاد معاونتی به این منظور را اجتناب ناپذیر کرد و مدیریت شهری را به ایجاد معاونت هماهنگی امور مناطق مصمم نمود. این معاونت به عنوان هماهنگ‌کننده امور مناطق بر تمامی فعالیت‌های مناطق بیست و دوگانه نظارت و مدیریت دارد.[۶]

معاونت هماهنگی و امور مناطق وظایف متعددی را بر عهده دارد. در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.[۵]

  • تشکیل جلسه‌های مرتب با شهرداران مناطق به منظور ایجاد هماهنگی کامل بین آنها
  • نظارت بر حسن اجرای کلیه طرح‌های اجرایی اعم از فنی، عمرانی، شهرسازی در سطح مناطق.
  • نظارت دقیق و مداوم در حسن اجرای قوانین و مقررات در مناطق شهرداری تهران.
  • تشخیص و تعیین نیازهای شهر تهران در زمینه امور مربوط به مناطق و تعیین خط مشی و سیاست‌های اجرائی.
  • ابلاغ برنامه‌ها و سیاست‌های مصوب در زمینه اداره امور مناطق به واحدهای تابعه.
  • مطالعه و شناخت روش‌های اجرائی برنامه‌های مصوب مناطق با توجه به وظایف واحدهای فوق
  • انجام مطالعات و بررسی به منظور شناخت مشکلات و نارسائی‌های قوانین و آیین‌نامه‌ها در شهرداری‌های مناطق
  • انجام مطالعات و بررسی برای تهیه و تدوین طرح‌های فوری و ضربتی برای مقابله با خطرات احتمالی ناشی از حوادث جوی و طبیعی
  • تهیه استانداردها و معیارهای مختلف کار جهت مناطق شهرداری تهران و ابلاغ آن، نظارت بر اجرای صحیح معیارها
  • نظارت بر حسن استفاده کامل از وسائط نقلیه موتوری با توجه به نیازها در مناطق
  • نظارت و صدور دستورالعمل‌های لازم به منظور حسن اداره کلیه امور ستادی و اجرائی مناطق
  • راهنمایی مدیران مسئول مناطق در زمینه وظایف محوله و ارشاد و آموزش شهرداران مناطق
  • انجام بازرسی‌های لازم از مناطق و اخذ گزارش کتبی از مسئولان مناطق و ارسال آنها به معاونتهای مختلف جهت اقدامات لازم
  • همکاری و هماهنگی و همفکری با سایر معاونین شهرداری در جهت پیشبرد اهداف و سیاست‌های شهرداری تهران

مناطق شهرداری تهران

فهرست مناطق بیست و دوگانه تهران به شرح زیر است.

۱ تا ۴



  • منطقه ۳ شهرداری تهران یکی از مناطق شهری تهران این منطقه با مساحتی بالغ بر ۳ هزار هکتار، در پهنه شمال شرقی شهر تهران واقع شده‌است و یکی از بزرگترین مناطق شهری تهران است.[۱۲] این منطقه از شمال به بزرگراه شهید چمران، بزرگراه شهید مدرس و بزرگراه صدر و از شرق به خیابان پاسداران و بخشی از خیابان شریعتی و از جنوب به بزرگراه رسالت و بزرگراه همت و از غرب به بزرگراه شهید چمران محدود می‌شود. این منطقه شهرداری تهران دارای شش ناحیه و دوازده محله است.[۱۲] از گردشگاه‌های مهم این منطقه می‌توان از پارک ملت نام برد. این منطقه به مساحت ۳۲ کیلومتر مربع می‌باشد و از مناطق فرهنگی آن می‌توان فرهنگسرای ارسباران و کتابخانه علامه امینی و کتابخانه شهریارٰ باغ موزه آب واقع در خیابان یخچال را نام برد.[۱۲]


  • منطقه ۴ شهرداری تهران در شمال شرقی شهر تهران قرار دارد. بخشی از این منطقه در دامنه‌های البرز قرار دارد. دسترسی سریع بخشی شرقی منطقه به مناطق گردشگری متعدد همچون دره‌های سد لار، لتیان و دره‌های سرسبز فشم، اوشانٰ و میگون و مناطق ورزشی تفریحی دربندسر، شمشک و آبعلی آن را از دیگر مناطق تهران متمایز کرده‌است. این منطقه از طرف شمال به رشته کوه‌های البرز و منطقه یکٰ از طرف غرب در حدود خیابان لنگری به منطقه یک و محله پاسداران، از طرف جنوب و خیابان رسالت و مناطق هفت و هشت، در محدوده خیابان دماوند نیز به منطقه سیزده محدود می‌شود.[۱۳] این منطقه به عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین، وسیع‌ترین، مهاجرپذیرترین، پر ساخت و سازترین مناطق تهران شناخته شده‌است.[۱۳] این منطقه با دارا بودن پارک جنگلی لویزان و همچنین با ویژگی‌هایی چون وجود نابرابری اجتماعی - اقتصادی شدید در آن، جوان بودن میانگین سنی جمعیت، وجود اقشار آسیب‌پذیر در محله‌هایی همچون خاک سفید، شمیران نو، شیان و … از سایر محله‌های تهران قابل تمایز و تفکیک است.[۱۳] شهرداری منطقه ۴ دارای ۹ ناحیه و بیست محله است.[۱۳][۱۴]

۵ تا ۸




۹ تا ۱۲

  • منطقه ۹ شهرداری تهران یکی از مناطق شهری تهران است که در غرب شهر تهران قرار دارد. محدوده این منطقه از شمال به خیابان آزادی و جاده مخصوص کرج از جنوب به بزرگراه فتح و ۴۵ متری زرند، از شرق به خیابان شهیدان، خیابان سادات و از غرب به مسیل کن منتهی می‌شود.[۳۲] این منطقه از ۲ ناحیه تشکیل شده‌است و دارای ۸ محله می‌باشد. ناحیه ۱ شامل ۳ محله و ناحیه ۲ شامل ۵ محله می‌باشد. از مهمترین اماکن این منطقه می‌توان به برج آزادی و فرودگاه مهرآباد، پادگان جی، پارک المهدی اشاره کرد.[۳۲] از محله‌های آن می‌توان از خیابان آذری، مهرآباد جنوبی، شمشیری، استاد معین، امامزاده عبدالله، سرآسیاب مهرآباد و فتح صنعتی نام برد.[۳۳]در این منطقه ۲۵ بوستان قرار دارد تا سال ۱۴۰۰ مساحت کل فضای سبز آن ۲۸۲ هکتار است. سرانه فضای سبز در این منطقه (با احتساب فضای سبز عمومی) ۱۷/۸۱ متر مربع است.[۳۴] در این منطقه مراکز صنعتی و نظامی متعدد نیز وجود دارد. این منطقه نیز چندین شهرک دارد.[۳۴] این منطقه با منطقه ۲، منطقه۵، منطقه ۱۰، منطقه ۱۷، منطقه ۱۸ و منطقه۲۱ همجوار است.




۱۳ تا ۱۶

  • منطقه ۱۳ شهرداری تهران این منطقه که در شرق تهران قرار دارد از شمال به خیابان دماوند، از شرق به بزرگراه یاسینی، از جنوب به خیابان پیروزی و از غرب به خیابان هفده شهریور محدود می‌شود.[۵۴] این منطقه واقع شده در منتهی‌الیه بخش شرقی شهر تهران با مناطقی دیگر همسایه است؛ از شمال به مناطق منطقه چهار، منطقه هشت ومنطقه هفت (محور دماوند)، از غرب به منطقه دوازده (محور ۱۷ شهریور)، از جنوب به منطقه چهارده (محور پیروزی) و از شرق به بزرگراه اسبدوانی و سرخه حصار (حریم شرق تهران) محدود می‌شود. این منطقه در عرض جغرافیاییً۲۶ َ ۴۲° ۳۵ شمالی و طول جغرافیاییً۳۵ َ ۲۹ °۵۱ شرقی قرار دارد.[۵۵] مساحت منطقه در حدود ۱۲٫۹ کیلومترمربع می‌باشد و از این سطح حدود ۹٫۳ کیلومترمربع به بافت پر شهری و مابقی اراضی نظامی، صنایع و … می‌باشد.[۵۶] همچنین حریم منطقه ۱۳با مساحت ۸۰ کیلومترمربع شامل روستاهای سرخه‌حصار، همه سین (ده ترکمن)، اراضی موسوم به زیتون، ترقیون، سنجریون، خجیر و پارک‌های جنگلی پارک ملی سرخه‌حصار، پارک ملی خجیر و سعیدآباد می‌شود.[۵۶] این منطقه در سال‌های دهه چهل شاهد یکی از اعتراض‌های خونین مردم تهران بوده‌است[۵۷][۵۵] که در روایت‌های تاریخی از آن به عنوان جمعه سیاه یاد می‌شود.[۵۸] مستند به گزارش‌های تاریخی در تاریخ ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ خورشیدی، اعتراض مردم در محله‌های جنوبی و میدان شهدا (ژالهٔ سابق) تهران، منجر به سرکوب خونین تظاهرکنندگان توسط نیروهای نظامی ارتش شاهنشاهی ایران شد.[۵۹]




۱۷ تا ۲۰


  • منطقه ۱۸ شهرداری تهران از مناطق شهری جنوب غربی تهران است.[۸۱] منطقه از شمال به بزرگراه فتح و ۴۵ متری زرند، از شرق به بزرگراه آیت‌الله سعیدی، از غرب به بزرگراه آزادگان و شهرستان قدس و شهریار، از جنوب نیز به بزرگراه آیت‌الله سعیدی و بزرگراه آزادگان همجوار با شهرستان اسلامشهر و شهر چهاردانگه محدود می‌گردد.[۸۲] این منطقه همجوار با مناطق هفده، نهوبیست و یک است.[۸۲] منطقه هیجده تهران به هفت ناحیه هیجده محله تقسیم شده‌است.[۸۳] مساحت کل منطقه ۸۸/۱۸ کیلومتر مربع است.[۸۴] سابقه سکونت شهری و در شمار بافت شعری قرار گرفتن منطقه هیجده به سال ۱۳۵۹ بازمی‌گردد.[۸۵] مناطق مسکونی واقع در منطقه ۱۸ به‌طور عمده مورد استفاده و سکونت اقشار کم درآمد و شاغلین کارگاه‌های تولیدی و صنایع است.[۸۶] در تهران قدیم کانون سکونتگاهی این محدوده روستای یافت‌آباد بود و هم‌اکنون هم نام محله‌ای در این منطقه است.[۸۵] بزرگراه آزادگان در بخش جنوبی و غربی منطقه واقع است. این محور به بزرگراه فتح واقع در شمال منطقه متصل می‌شود. کلیه ترددها و ترافیک شهری واقع در جنوب شهر تهران در این محورها سر ریز می‌گردد. بزرگراه آیت‌الله سعیدی (جاده ساوه) در شرق و جنوب شرق منطقه واقع شده و به خیابان آذری متصل می‌شود. این بزرگراه مرز منطقه ۱۸ با مناطق هفده و نوزده محسوب می‌شود.[۸۷] در این منطقه خیابان‌ها و شهرک‌ها و محله‌های خلیج فارس شمالی و جنوبی، نوروزآباد، شادآباد، کوی ۱۷ شهریور یا (کوی مهرزاد)، سعیدآباد، شمس‌آباد، تولید دارو، شهرک ولی‌عصر شمالی و جنوبی (شهرک ولیعهد سابق)، یافت‌آباد شمالی و جنوبی، ابراهیم‌آباد، ارشد آباد، ترک آباد، عرب آباد، شهرک قائم، شهرک صادقیه، شهرک صاحب‌الزمان، بهداشت، بازار آهن، گلدسته، کوی فردوس و… قرار دارد.[۸۱]منطقه هیجده بر خلاف دیگر مناطق تهران به عنوان یک منطقه حاشیه‌ای بیشتر در برگیرنده دامداری‌های صنعتی، کارخانه شیر پاستوریزه و نظایر این است. در این منطقه دو بنای تاریخی ثبت ملی رسیده امامزاده زیدٰ، یخچال قدیمی ترشنبه نام دارد. همچنین برخی دیگر از مراکز قابل توجه فرهنگی و تفریحی عبارت است از ورزشگاه امام رضا، موزه شهدا، بوستان بانوان نرگس، پردیس سینمایی تماشا[۸۸]



۲۱ و ۲۲


رتبه‌بندی مناطق

پژوهش‌ها و پایش‌های متعددی در ادوار مختلف دربارهٔ شاخص‌های رضایت‌مندی، احساس تعلق، سلامت، فضای سبز و نظایر این در مناطق بیست و دوگانه تهران انجام شده‌است. از جمله دربارهٔ رضایت‌مندی از محل سکونت بررسی‌هایی انجام شده‌است.[۱۲۲][۱۲۳]

منابع

پیوند به بیرون