مسعود مولوی
مسعود مولوی وردنجانی (زادهٔ ۲۸ فروردین ۱۳۶۵ در اصفهان – درگذشتهٔ ۲۳ آبان ۱۳۹۸ در استانبول) دانشآموختهٔ مهندسی عمران دانشگاه آزاد نجف آباد بود که به دستور مأموران اطلاعاتی ایران در ترکیه ترور شد.[۲] گفته میشود او یکی از عوامل امنیتی (در وزارت دفاع ایران در حوزه امنیت سایبری و اطلاعات سپاه) بود که بعداً منتقد حکومت شد. او را گرداننده اصلی کانال افشاگر «جعبه سیاه» میدانند که بارها با انتشار اسنادی بیت رهبری، قوه قضائیه و نیروهای امنیتی ایران را متهم به فساد مالی و ترور مخالفان از جمله ترور شخصیتهای هستهای ایران کرد. او همچنین پیش از خروج از ایران در مطبوعات به عنوان مخترع نخبه و مدالآور معرفی شده بود.[۳][۴][۵] مسعود مولوی دو سال پیش از مرگ ایران را ترک کرد و به ترکیه رفت. او در روز ۲۳ آبان (۱۴ نوامبر) در استانبول با شلیک گلوله به قتل رسید. رویترز گزارش داد مقامات رسمی و امنیتی ترکیه گفتهاند که بر اساس تحقیقات، دو دیپلمات ایرانی در این قتل دست داشتهاند و کنسولگری ایران در ترکیه محل فرماندهی عملیات بودهاست.[۳][۴][۵]
مسعود مولوی | |
---|---|
![]() مسعود مولوی در یک نمایشگاه مربوط به جنگ ایران و عراق[۱] | |
نام هنگام تولد | مسعود مولوی وردنجانی |
زادهٔ | ۲۸ فروردین ۱۳۶۵ اصفهان، ایران |
درگذشت | ۲۳ آبان ۱۳۹۸ (۳۳ سال) منطقه شیشلی، استانبول، ترکیه |
علت مرگ | با شلیک ۱۱ گلوله ترور شد |
تحصیلات | لیسانس مهندسی عمران از دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آبادفوق لیسانس مهندسی کامپیوتر گرایش هوش مصنوعی و رباتیک از دانشگاه تهران |
شناختهشده برای | ابتدا از عوامل امنیتی وزارت دفاع ایران و اطلاعات سپاه در حوزه امنیت سایبری بعداً منتقد حکومت جمهوری اسلامی ایران |
کارهای برجسته | گرداننده اصلی کانال افشاگر «جعبه سیاه» |
جایزه(ها) | فهرست |
فعالیتهای علمی
مولوی فارغالتحصیل لیسانس مهندسی عمران از دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد و فوق لیسانس مهندسی کامپیوتر گرایش هوش مصنوعی و رباتیک از دانشگاه تهران است. او در دوران تحصیل یک ربات انساننما ساخت. زمینهٔ تحقیقاتی او در هوش مصنوعی در طراحی الگوریتم با قابلیت پردازش سریع دادهها مشتمل بر بازشناسی الگو، شبکههای عصبی مصنوعی با چند لایه پنهان، مبتنی بر هندسه همتافته است.[۶][۷]
وی مدعی اختراع لامپ کاغذی با مصرف برق نزدیک به صفر بود که در برنامه «دات آی آر» صدا و سیما معرفی شد.[۸] همچین مدعی ابداع الگوریتم چندوجهی پردازش سریع برای سیستمهای هوش مصنوعی دارای موتور پردازش و تشخیص گفتار(NLP)، بازشناسی گفتار (Speech Recognition)، موتور استنتاج، هماهنگسازی تصاویر صورت انسان همراه با گفتار، موتور تولید گفتار (TTS) با قابلیتهای دستورپذیری گفتاری و فرمان صوتی (Voice Command)، یادگیری ماشین، تصمیمگیری و انتخاب؛ و اینکه این اختراع در سازمان ثبت اختراعات اروپا و سازمان جهانی مالکیت فکری ملل متحد(WIPO) به مدت ۲۰ سال به نام وی ثبت شدهاست.[۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۲] از دیگر فعالیتهای مورد ادعای وی میتوان به طراحی و ساخت ربات پرنده بالزن اشاره کرد.[۱۳]
کانال جعبه سیاه
مسعود مولوی وردنجانی ادمین کانال تلگرامی «جعبه سیاه» بود که اخبار افشاگرانهای از دست داشتن برخی از اهالی بیت علی خامنهای و همچنین سپاه پاسداران در فسادهای دولتی، قضایی و سرویسهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران منتشر میکرد. از لحظه مرگ مولوی دیگر این کانال آپدیت نشد.[۳]
دربارهٔ ترور شخصیتهای هستهای ایران
شش ماه پیش از کشته شدن مسعود مولوی، شخصی از کانال جعبه سیاه با مازیار ابراهیمی که از متهمان آزاد شده پرونده ترور شخصیتهای هستهای ایران بود، پیام داده و خود را مأمور سابق سازمان اطلاعات سپاه و عضو تیم مسعود مولوی معرفی کرده بود. او به مازیار ابراهیمی نوشت «من در حقیقت کسی هستم که در سازمان اطلاعات سپاه در کنار سردار نجات (حسین نجات) کمک کردیم شما و دیگران آزاد شوید.» مدتی بعد مسعود مولوی به وسیله اسکایپ با مازیار ابراهیمی صحبت کرده و عکسهایی از خودش برای او فرستاد. او به ابراهیمی گفت تیمی از داخل وزارت اطلاعات پشت ترور شخصیتهای هستهای ایران بودند.[۳]
ترور
او در ساعت ۹:۵۰ دقیقه پنجشنبه ۲۳ آبان ۱۳۹۸ (۱۴ نوامبر ۲۰۱۹) در منطقه شیشلی استانبول با شلیک ۱۱ گلوله به قتل رسید.[۱۴][۱۵][۱۶] در ویدئو یک فرد همراه مسعود مولوی دیده میشود. پلیس تاکنون جزییاتی از قتل منتشر نکرده ولی سیانان ترکیه نوشته که پلیس به فرد همراه مسعود مولوی که بعد از ماجرای قتل از صحنه فرار کردهاست، نیز مظنون است.[۱۷] سپس دادگاه چاغلایان استانبول حکم بازداشت ۷ نفر از ۱۱ مظنونی که با قتل مسعود مولوی، شهروند ایرانی در استانبول ارتباط داشتند را صادر کرد.[۱۷] به گزارش رویترز این شخص علی اسفنجانی بودهاست.[۵]
رویترز گزارش داد مقامات رسمی و امنیتی ترکیه گفتهاند که بر اساس تحقیقات، دو دیپلمات ایرانی در این قتل دست داشتهاند و کنسولگری ایران در ترکیه محل فرماندهی عملیات بودهاست.[۳][۴][۵] همچنین پلیس ترکیه گفتهاست که علی اسفنجانی که در شب حادثه همراه مسعود بوده، صبح همان روز به سفارت ایران رفته بوده و بعد از آن نیز برای توضیح جزئیات عملیات با قاتل دیدار کردهاست. وی پس از قتل از مرز به ایران فرار کرده.[۴]
یک مقام ارشد دولت ترکیه به رویترز گفت «باتوجه به تاریخچهای از قتلهای هدفمند از مخالفان ایرانی و شیوههایی که در ترکیه استفاده شدهاست دولت آمریکا معتقد است وزارت اطلاعات و امنیت ایران مستقیماً در کشتن وردنجانی دست داشتهاست».[۱۸]
اوبای شاهبندر، خبرنگار بخش جهانی تلویزیون دولتی ترکیه، تیآرتی، روز یکشنبه ۲۶ در توییتی نوشت که آذری جهرمی وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی در ایران، مولوی را تهدید کرده بوده.
«اطلاعات معتبری به دست ما رسیده که محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری ایران و عضو پیشین وزارت اطلاعات، اندکی قبل از کشته شدن مسعود مولوی بهطور مستقیم او را تهدید کرده بود.»
— اوبای شاهبندر، https://iranwire.com/fa/features/46114
دستگیری دیپلمات ایرانی
روز ۲۳ بهمن ۱۳۹۹، روزنامه صباح چاپ ترکیه گزارش داد که یک دیپلمات کنسولگری ایران در استانبول به اتهام مشارکت در قتل مسعود مولوی بازداشت شدهاست. «محمدرضا ناصرزاده»، ۴۳ ساله، دیپلمات کنسولگری جمهوری اسلامی در استانبول، متهم است که اسناد شناسایی جعلی به علی اسفنجانی که مغز متفکر طرح قتل مولوی وردنجانی بود تحویل داده که قاچاقی به ایران فرار کند. نام «محمدرضا ناصرزاده» در جریان بازپرسی از «سیاوش اباذری شلمزاری» که متهم به کمک به فرار اسفنجانی به ایران است، مطرح شد.[۱۹][۲۰][۲۱]
«محمدرضا ناصرزاده» مدعی است که در زمان قتل مولوی وردنجانی در ترکیه حضور نداشته و با اسفنجانی نیز آشنا نیست؛ ولی روزنامه ترک نوشته: «سیاوش شلمزاری اعتراف کرده که وقتی اسفنجانی در فرودگاه تهران از هواپیما پیاده شد، ناصرزاده همراه با مرد دیگری که «حاج آقا» نامیده میشد و چند مأمور اطلاعاتی جمهوری اسلامی، از او استقبال کردند.» بهگفته وی، در شناسنامه جدید و جعلی آقای اسفنجانی نام «عباس» قید شده بود. هنگامی که مسعود مولوی وردنجانی از ایران فرار کرده و در ژوئن ۲۰۱۸ ساکن استانبول شد، اسفنجانی با وی دوست شد و اطلاعات او را به نیروهای امنیتی ایران میداد و اسفنجانی همان کسی بود که مولوی وردنجانی را هنگامی که به قتل رسید، همراهی میکرد.[۱۹]
این گزارش در ادامه مینویسد تحقیقات نشان میدهد که قاتل، شخصی به اسم عبدالوهاب کوچاک بود که از اعضای شبکه قاچاق مواد مخدر تحت رهبری «ناجی شریفی زیندشتی» بودهاست. کوچاک قبل از قتل مسعود مولوی وردنجانی، با اسفنجانی نیز دیدار کرده بود. نام «ناجی شریفی زیندشتی» در ربودن حبیب اسیود نیز مطرح شد.[۱۹]
چند روز بعد خبرگزاری آناتولی ترکیه، فیلم بازداشت کارمند سفارت ایران در فرودگاه را منتشر کرد.[۲۲]
جوایز و افتخارات
- مدال برنز. مسابقات و نمایشگاه بینالمللی اختراعات[الف] ITEX07 مالزی - (کوالالامپور ۲۰۰۷)[نیازمند منبع]
- مدال طلا نمایشگاه بینالمللی اختراعات[ب] - ژنو، ۲۰۰۹[نیازمند منبع]
- مدال طلا. نمایشگاه بینالمللی اختراعات ورشو[پ], ۲۰۱۰[نیازمند منبع]
- مدال طلا و جایزه ویژه فدراسیون بینالمللی مخترعان (IFIA) (مالزی، کوالالامپور ۲۰۰۷)[۲۳][نیازمند منبع]
- مدال طلا و جایزه ویژه آکادمی علوم کره جنوبی (مالزی، کوالالامپور ۲۰۱۰)[۲۴]
- مدال طلا. جام جهانی اختراعات و نوآوریهای کامپیوتر (چین ۲۰۰۸)[۲۵]
- دریافت لوح تقدیر از محمد خاتمی رئیسجمهور وقت ایران (۲۴ اسفند ۱۳۹۳)[نیازمند منبع]
- دریافت لوح تقدیر از رئیس وقت مجلس خبرگان رهبری و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام هاشمی رفسنجانی (۲۴ اسفند ۱۳۹۳)[نیازمند منبع]
- مدال افتخار و جایزه ویژه آکادمی علوم کره جنوبی-دربخش روباتهای نوین (در سال۲۰۱۰)[۲۶]
- کسب جایزه ویژه نمایشگاه فناوری مالزی ITEX (درسال۲۰۱۰)[۲۷]
- کسب مدال طلای وزارت علوم کشور فرانسه (در سال ۲۰۰۵)[۲۸]
پانویس
منابع
- «EXCLUSIVE-Iranian diplomats instigated killing of dissident in Istanbul, Turkish officials say». Reuters. ۲۷ مارس ۲۰۲۰.
- «رویترز: دو مأمور اطلاعاتی ایران دستور قتل مسعود مولوی در ترکیه را صادر کردند». رادیو فردا. ۹ فروردین ۱۳۹۹.
- «رویترز دو دیپلمات ایرانی در قتل مسعود مولوی در استانبول نقش داشتهاند». ایران اینترنشنال. ۹ فروردین ۱۳۹۹.
- «پنج نفر در استانبول در رابطه با قتل مسعود مولوی دستگیر شدند». دویچه وله. ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹.
- «بازداشت 7 نفر در ارتباط با قتل مسعود مولوی». ۳ دسامبر ۲۰۱۹.
- «مستند بیبیسی فارسی؛ 'ترور' دانشمندان هستهای؛ آمر و عامل کیستند؟». بیبیسی فارسی. ۱۶ اسفند ۱۳۹۸.
- «رویترز: دیپلماتهای ایرانی در ترور مسعود مولوی دست داشتهاند». رادیوزمانه. ۹ فروردین ۱۳۹۹.