ضد یخ
ضدیخ (به انگلیسی: Antifreeze) پادژِل (به فرانسوی: Antigel) مایعی با پایه آب است که در سامانه خنککننده برخی موتورها جریان دارد.
در گذشته بیشتر از آب خالص برای انتقال حرارت داخلی موتور به رادیاتور استفاده میشد. استفاده از آب خالص مشکلاتی را دربرداشت. محدودیت فاصله بین نقطه انجماد آب (صفر درجه سانتیگراد) تا نقطه جوش آن (یکصد درجه سانتیگراد) باعث میشود که آب به عنوان مایع خنککننده، کاربرد خود را در دماهای بسیار کم یا بسیار زیاد از دست بدهد. از طرفی قطعات آلومینیومی بدنه موتور در شرایط کارکرد موتور، به اندازهای گرم میشود که مشکل خوردگی به وجود میآید. سیالات خنککننده، معمولاً نه تنها از قطعات فلزی در برابر خوردگی محافظت میکنند، بلکه نقطه جوش آب را بالا برده و نقطه انجماد آن را نیز کاهش میدهند. همچنین، این سیالات معمولاً ظرفیت انتقال حرارت آب را نیز افزایش میدهند. این سیالات در آب محلول بوده و غیرقابل اشتعال هستند.[۱]
پکیج ضد یخ مکمل و افزودنی است برای جلوگیری از فرسودگی قطعات خودرویی میباشد که در مجاورت مایعات مخصوصاً آب قرار دارند. پکیج ضد یخ در موارد دیگری همچون از بین بردن بوی بد ضد یخ، جلوگیری از رسوبات تشکیل شده در مایع رادیاتور، کاهش نقطه انجماد تا ۴۰ درجه سانتیگراد، افزایش نقطه جوش و جلوگیری از جوش آوردن و در نهایت افزایش عمر قطعات خودرو نقش بسیار زیادی دارد. [۲]
ضد یخ سیالی است که جهت خنک کردن موتور از آن استفاده می شود. ضد یخ در دماهای پایین سیالیت خوبی دارد و باعث می شود موتور در هوای سرد عملکرد مناسبی داشته باشد. امروزه ضد یخ یا ضد جوش با وضع قوانین زیست محیطی عاری از فلزات سنگینی همچون باریم و ترکیبات مضری از قبیل بوراکس میباشد. مایع ضدیخ یا ضدجوش عموما با پایه اتیلن گلیکول و پروپیلن گلیکول تولید می شوند. ضد یخ از قطعات سیستم خنک کننده در مقابل زنگ زدن، خوردگی و مواد اسیدی ناشی از گاز های آلوده موتورمحافظت می نماید.
ضد یخ مایعی است سمی. چون منو اتیلن گلیکول به خودی خود بیرنگ و بیبو است، هنگام تولید ضدیخ به آن رنگ مخصوص اضافه میشود تا ضد یخ از مایعات مشابه همچون آب قابل تشخیص شود.[۳]
اکثر رانندگان در هنگام تعمیر موتور با خوردگی سرسیلندر روبرو میشوند و تعجب آنها از این است که مایع ضدیخ که ضد خوردگی نیز میباشد در سیستم خنک کنندۀ خودروی آنها جریان داشته است؛ اشکال کار در این است که با در مجاورت حرارت قرار گرفتن مایع خنک کننده خودرو طی کارکرد موتور و گردش در پروانۀ واتر پمپ (کاویتاسیون یا خلأ زایی) به تدریج مایع خنک کننده اسیدی و خورنده خواهد شد؛ برای پیشگیری از این موضوع باید هر سال یکبار یک نمونه 200 سیسی از مایع خنک کننده گرفته شود و در دماهای 20درجه سلسیوس(سانتیگراد) و 90 درجه سلسیوس pH محلول اندازهگیری شود و در صورتی که میزان آن از عدد 7.5 کمتر بود باید کل مایع خنک کننده، با محلول جدید تعویض گردد.
روش ساختن محلول مناسب خنککننده: به منظور ساختن محلول مایع خنک کننده، بهترین ترکیب ترکیب آب مقطر بدون یون یا آب تصفیه شده با سیستم تصفیه کننده سالم خانگی (RO) همراه با مقدار مناسبی از مایع غلیظ و استاندارد ضدیخ است. (بسته به محل کار موتور ولی برای ایران و افغانستان ترکیب 50% آب مقطر+50% ضد یخ مناسب است و برای تاجیکستان و مناطق سردسیر ترکیب 40%آب مقطر+60% ضدیخ غلیظ مناسب میباشد.) نکته مهم: توجه شود که شیر مخلوط کننده آب معمولی با آب تصفیه شده( شیر فلزی که برای متعادل کردن طعم آب کاربرد دارد)، در هنگام تهیه آبِ مناسبِ محلول خنک کننده از سیستم تصفیه آب خانگی کاملاً بسته باشد، (اگر متوجه وجود آن شیر نشدید میتوانید مستقیماً از مخزن بادکنکی آب تصفیه شده سیستم تصفیه خانگی آب ، آب با کیفیت نزدیک به آب مقطر برداشت کنید. تمام این توصیهها برای این است که ازایجاد رسوب نیز در درون کانالهای عبور مایع خنککننده موتور و مخصوصاً رادیاتورهای اصلی و بخاری پیشگیری گردد؛ بنابراین استفاده از آب آشامیدنی شیر آب به دلیل وجود یونهای متعدد و سختی، به هیچ وجه توصیه نمیگردد زیرا به تدریج سبب بسته شدن کانالهای رادیاتور اصلی، سرد شدن بخاری خودرو در زمستان و در نهایت سوختن واشر سرسیلندر میگردد.