قهرمانی شطرنج جهان

قهرمانی شطرنج جهان (World Chess Championship) رقابتی برای تعیین بهترین شطرنج‌باز جهان است. مردان و زنان در هر سنی شایستگی تصاحب این عنوان را دارند. پس از کناره‌گیری مگنوس کارلسن از دفاع عنوان قهرمانی خود، استادبزرگ دینگ لیرن از کشور چین، قهرمان کنونی شطرنج جهان شد.

باور عمومی اولین رقابت رسمی قهرمانی شطرنج جهان را در سال ۱۸۸۹ می‌داند که دو بازیکن برتر اروپا در آن هنگام یعنی ویلهلم اشتاینیتس و یوهان چین یک رویارویی مستقیم را برگزار کردند. از ۱۸۶۶ تا ۱۹۴۸ این قهرمان جهان بود که شرایط برگزاری مسابقه را تعیین می‌کرد، شخصی که قهرمان جهان را به رقابت می‌طلبید باید مبلغ قابل توجهی برای برگزاری مسابقه فراهم می‌کرد و در صورت پیروزی در یک رویارویی مستقیم که از تعداد زیادی مسابقه تشکیل می‌شد قهرمانی را به دست می‌آورد. از ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۳ این مسابقه با نظارت فیده، فدراسیون جهانی شطرنج برگزار می‌شد اما در سال ۱۹۹۳ گری کاسپارف قهرمان وقت جهان از فیده خارج شد و مسابقهٔ قهرمانی جهان خود را خارج از نظارت فیده برگزار کرد. از آن زمان تا سال ۲۰۰۶ دو قهرمان شطرنج جهان وجود داشت، یکی قهرمان جهان از نظر فیده که در مسابقهٔ رسمی قهرمانی جهان فیده مشخص می‌شد و یکی قهرمان سنتی شطرنج جهان که به روش سنتی شکست قهرمان پیشین در یک رویارویی مستقیم برای قهرمانی جهان تعیین می‌شد. در سال ۲۰۰۶ این دو عنوان با برگزاری مسابقهٔ قهرمانی جهان ۲۰۰۶ دوباره متحد شدند.

قهرمان فعلی شطرنج جهان دینگ لیرن است قهرمان قبلی ماگنوس کارلسن بود که در سال ۲۰۱۳ با غلبه بر ویسواناتان آناند، قهرمان پنج دوره جهان، موفق به کسب این عنوان شد. وی در سالهای ۲۰۱۴، ۲۰۱۶، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ نیز به ترتیب با کسب پیروزی مقابل ویسواناتان آناند، سرگئی کاریاکین، فابیانو کاروانا و یان نپومنیاشی توانست مقام قهرمانی شطرنج جهان را برای خود حفظ کند.^[۱][۲] اما کارلسن در سال ۲۰۲۳ از دفاع از عنوان قهرمانی خود امتناع کرد.

علاوه بر این عنوان، رقابت‌های دیگری با نام‌های قهرمانی شطرنج زنان جهان، جوانان (زیر ۲۰ سال)، رده‌های سنی مختلف ۸ تا ۱۸ سال، پیشکسوتان و کامپیوترها برگزار می‌شود. کامپیوترهای شطرنج‌باز حق شرکت در رقابت اصلی قهرمانی جهان را ندارند.