فتح مصر به‌دست هخامنشیان

نبرد پلوزیوم در ماه مه ۵۲۵ پ.م. و میان کمبوجیه دوم هخامنشی و پسامتیک سوم از دودمان بیست‌وششم مصر در منطقه پلوزیوم، مصر رخ داد. در این رزم هخامنشیان پیروز شدند. در این نبرد که میان ارتش‌های ایران و مصریان شکل گرفت، در ابتدا کوروش بزرگ به فکر حمله به مصر افتاد، ولی رسیدگی به کارهای شمال شرق و شرق این فرصت را به او نداد که به مصر حمله کند. پس از کوروش، پسرش کمبوجیه که به حکومت رسید نقشه تسخیر مصر را در پیش گرفت، بنا به گفته هرودوت به نقل از تاریخ‌نگاران مصری در کتاب تاریخ خود نوشته‌است کمبوجیه دختر امازیس، فرعون مصر را خواسته، اما او به جای دختر خودش، دختر فرعون قبلی مصر را به او می‌دهد که پس از مدتی آن دختر راز خود را به کمبوجیه فاش کرده، گفته‌است من دختر آپریس هستم، به همین دلیل کمبوجیه تصمیم به حمله به مصر می‌کند.^[۷]

کمبوجیه تصمیم می‌گیرد که از خشکی به مصر حمله کند به همین خاطر سفیری را نزد حاکم اعراب فرستاده و او قول همکاری را به کمبوجیه داد. آمازیس فرعون مصر می‌میرد و پسرش پسامتیک سوم (فسمتیخ) که توانایی مقاومت در برابر کمبوجیه را نداشته‌است جانشین او می‌شود، سپس سپاه ایران از کویر می‌گذرد و به شاخه اول رود نیل از سمت مشرق قرار دارد می‌رسد. جنگ سختی آغاز می‌شود و به هر دو طرف تلفات بسیاری وارد می‌شود، ولی مصریان وادار به تسلیم می‌شوند و این که پس از شکست با بی‌نظمی به سوی ممفیس پایتخت مصر باستان می‌گریزند. در پایان کمبوجیه پس از تسخیر ارگ (قلعه)، ممفیس پسامتیک سوم را دوباره حاکم مصر کرد ولی به دلیل شورشی که ایجاد کرد کشته شد.^[۸]

نبرد پلوزیوم در سال ۳۴۳ پیش از میلاد میان هخامنشیان و مزدوران یونانی از یک سو با مصری‌ها و مزدوران یونانی از سوی دیگر آنها انجام شد. این نبرد در سنگر پلوزیوم، در ساحل گوشهٔ خاوری دلتای نیل انجام شد. به طور کلی، اردشیر سوم فرماندهی پارسیان و نکتانبوس دوم فرماندهی مصریان را بر دوش داشت. فرماندهی نیروهای یونانی همراه با مصریان درون دژ ازسوی فیلوفرون انجام شد. نخستین تاخت‌وتاز از سوی نیروهای شهر تبس زیر فرماندهی لاکراتس انجام شد. این نبرد راه ایران را باز کرد تا مصر را بگشاید و واپسین دورهٔ فرمانروایی بومی در مصر باستان پایان یافت.

• مصر ساسانی