شیمی غیرحرفهای (به انگلیسی: Amateur chemistry) یا شیمی در خانه (به انگلیسی: home chemistry) دنبال کردن دانش شیمی به عنوان یک سرگرمی شخصی است.[۱] نباید شیمی غیرحرفهای را با شیمی پنهانی اشتباه گرفت. در این شیمی افراد به صورت پنهانی به ساخت گونههای مختلف دارو با درصد کنترل شده از مواد مخدر یا دیگر مواد میپردازند.[a] از شیمیدانهای غیرحرفهای مهم میتوان به اولیور ساکس و سر ادوارد الگار اشاره کرد.[۲][۳]
گذشتهٔ شیمی غیرحرفهای و تاریخ شیمی با هم مشترک اند. به عبارت دیگر پیشگامان در دانش شیمی مانند رابرت بویل و آنتوان لاووازیه همگی از کسانی بودند که از تحقیقات خود هیچ درآمدی نداشتند و این مطالعه و تحقیق تنها به عنوان یک سرگرمی برای آنها بود.[۴][۵] تنها پس از انقلاب صنعتی و گسترش دانشگاهها به عنوان مرکزهای تحقیقاتی بود که تفاوت آشکاری میان دانشمندان حرفهای و غیرحرفهای ایجاد شد. با این حال پیشرفت دانشمندان غیرحرفهای تا سدهٔ ۱۹ میلادی نیز ادامه داشت. برای نمونه در سال ۱۸۸۶ چارلز مارتین هال فرایند جداسازی آلومینیم از اکسید آن را در میان کارهای روزانهٔ خود در انبار چوب پشت خانهاش بدست آورد.[۶]
در سدهٔ ۲۰ میلادی شیمی به عنوان یک سرگرمی درآمدهاست و در همین ارتباط آزمایشگاهها و مرکزهای فروش وسایل مورد نیاز آزمایش نیز فراهم شدهاست. برای نمونه لینوس پاولینگ در سن یازده سالگی هیچ مشکلی برای تهیهٔ پتاسیوم سیانید نداشت.[۲] با این حال به دلیل بیشتر شدن توجه به بحث تروریسم، مواد مخدر و حفظ امنیت، سازندگان این مواد علاقهای به فروش مواد شیمیایی به شیمی دانان غیرحرفهای نشان نمیدهند. در نتیجه امکانات مجموعههای شیمی پایین آمده[۷] و دسترسی به مواد شیمیایی بسیار کمتر از گذشته شدهاست و موادی مانند واکنشگرهای ناب از دسترس افراد به دور قرار گرفتهاند.
در کانادا بخش گستردهای از واکنشگرهای ناب مانند نیتریک اسید و آب اکسیژنه به دلیل انفجاری بودن، ممنوع است.[۱۴]
در آلمان به شیمیدانهای غیرحرفهای یورش برده شد تا مبادا مواد شیمیایی غیرمجاز با خود داشته باشند.[۱۵][۱۶]
شاخههای شیمی | |
---|---|
شیمیفیزیک |
|
شیمی آلی | |
شیمی معدنی |
|
شیمی تجزیه | |
دیگر | |
همچنین ببینید | |