شورای هماهنگی جبهه اصلاحات

در ۱۳ نوامبر سال ۱۹۹۹ هجده گروه گرد هم آمدند و شورای هماهنگی جبهه دوم خرداد را با هدف یکپارچه‌سازی استراتژی اصلاح طلبان تشکیل دادند.^[۱۱] نام‌گذاری دوم خرداد به تاریخ پیروزی محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ برمیگردد.^[۹] گروه بعدها گروه‌های هجده‌گانه جبهه دوم خرداد نام‌گذاری شد.^[۱۲]

ائتلاف آن‌ها در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۸ قادر بود تا تقریباً تمام ۳۰ کرسی در مهم‌ترین حوزه یعنی تهران را به‌دست‌آورد.^[۱۳] در حالی که گروه‌های مختلف از ائتلاف دیدگاه‌های کمی متفاوت داشتند ولی اولویت همه آن‌ها حمایت از اصلاحات محمد خاتمی بود.^[۱۳]

با وجود اینکه اصلاح طلبان تمام ۱۵ کرسی شورای شهر تهران در سال ۱۳۷۶ را در اختیار داشتند درگیری و اختلاف نظر بین نمایندگان از حزب کارگزاران سازندگی ایران با جبهه مشارکت و حزب همبستگی به تدریج به نقطه‌ای رسید که شورا دو ماه مانده به انتخابات شورای شهر سال ۱۳۸۱ توسط وزارت کشور منحل شد. شورای هماهنگی جبهه دوم خرداد اعلام کرد که از هیچ‌یک از نمایندگان تهران حمایت نمی‌کند و گروه‌ها روی یک لیست واحد انتخاباتی سازش کنند.^[۱۴] اعضای گروه موفق به جمع‌بندی و اتحاد در لیست واحد نشدند و بیش از ۱۰ لیست انتخاباتی اصلاح طلب منتشر شد؛ بنابراین اصلاح طلبان شکست سنگینی را متحمل شدند و همه صندلی‌ها به ائتلاف آبادگران ایران اسلامی وابسته به اصولگرایان رسید و محمود احمدی‌نژاد شهردار تهران شد.^[۱۵]

پس از رد صلاحیت بسیاری از کاندیداهای ائتلاف توسط شورای نگهبان برای انتخابات مجلس سال ۱۳۸۲ تحصن نمایندگان در مجلس، در تاریخ ۳۱ ژانویه سال ۲۰۰۴ این شورا اعلام کرد: «نمی‌خواهد در انتخابات شرکت کنند»^[۱۶] و اصولگرایان برنده انتخابات شدند.^[۱۷]

در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ ایران با اصلاح طلبان نتوانستند به اجماع دست یابند و با اعلام کاندیداتوری اکبر هاشمی رفسنجانی، مصطفی معین، مهدی کروبی و محسن مهرعلیزاده به عنوان نامزد گروه‌های اصلاح طلب، محمود احمدی‌نژاد برنده انتخابات شد و اصلاح طلبان بار دیگر به اصولگرایان باختند.^[۱۸][۱۹]

در سال ۱۳۸۵ دو انتخابات به صورت هم‌زمان برگزار شد: مجلس خبرگان رهبری و انتخابات شورای شهر. این شورا به یک لیست انتخاباتی واحد رسید؛ اما حزب اصلاح طلب تازه تأسیس اعتماد ملی به رهبری مهدی کروبی تصمیم به صدور لیست جداگانه گرفت.

در انتخابات مجلس ۱۳۸۶ در مقابل رد صلاحیت بسیاری از اصلاح طلبان^[۲۰] جبهه یک لیست انتخاباتی با نام «ائتلاف اصلاح طلبان» داد اما حزب اعتماد ملی دوباره لیست مجزا ارائه کرد.^[۲۱]

اصلاح طلبان در هر سه انتخابات شکست خوردند.^[۲۲]

در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ ایران شورا بیانیه منتشر و حمایت خود را از میر حسین موسوی اعلام کرد.^[۲۳]

با انجام اعتراضات به نتایج انتخابات شورا فراخوانی برای تظاهرات مسالمت‌آمیز علیه دولت داد. برای سالگرد انقلاب ایران، آن‌ها با صدور بیانیه‌ای اعلام کردند: «ما به همه افراد کوچک فکر که بر تخت قدرت نشسته و به معترضان برچسب دشمنان خارجی می‌زنند و به سیستم دیکتاتوری نشان می‌دهیم … ما آمده‌ایم تا از طرف زندانیان سیاسی که بسیاری از آن‌ها در زمان انقلاب حضور داشته‌اند، به آن‌ها [مقامات] بگوییم خشونت علیه مردم را کنار بگذارند و به اصول و ارزش‌های اصلی بازگردند».^[۷]

پس از برگزاری دادگاه معترضان، جنبش اصلاحات توسط دولت تحت فشار قرار گرفت.^[۲۴] در شهریور ۱۳۹۰ دادگاه اعلام کرد که دو حزب از ائتلاف جبهه مشارکت ایران اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی منحل و فعالیت‌های آن‌ها ممنوع است.^[۲۵]

در دی ۱۳۹۱، محمد خاتمی گفت: "زمانی که همه نشانه‌ها حاکی از آن است که ما نباید در این انتخابات (انتخابات مجلس۱۳۹۰) باشیم مشارکت در انتخابات بی معنی است." در ضمن شورا اعلام کردکه امیدی نیست که انتخابات آزادانه و منصفانه برگزار شود بنابراین نه لیست واحدی می‌دهد و نه از کسی حمایت می‌کند."^[۲۶] با وجود این تصمیم یک گروه متشکل از حزب مردم سالاری، حزب اسلامی کار و خانه کارگر تصمیم به اجرای انتخابات در خارج از شورا گرفتند.^[۲۷] در حالی که بیشتر اصلاح طلبان در موقعیت «تحریم انتخابات» انتخابات قرار داشتند، به‌طور غیرمنتظره محمد خاتمی که در تهران زندگی می‌کند رای خود را در یک منطقه روستایی از دماوند به صندوق انداخت تا این پیام را بدهد که «پنجره‌ها را برای اصلاح‌طلبی باز نگه دارید.»^[۲۸]

در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ ایران، شورا پس از انصراف اجباری محمد رضا عارف توسط محمد خاتمی، از حسن روحانی حمایت کرد.^[۲۹] با در روی کار آمدن روحانی، برخی چهره‌های اصلاح طلب را در کابینه خود قرار داد تا زندگی جدیدی به اردوگاه اصلاح طلبان بیخشد.^[۳۰]در انتخابات شورای شهر ۱۳۹۲ ، شورایی تشکیل شد تا «ائتلاف اصلاح طلبان» لیستی از جمله اصلاح طلبان معتدل و برخی چهره‌های نه چندان نام آشنا برای شورای شهر تهران ارائه شد.^[۳۱] نتایج نشان داد که در تهران آن‌ها موفق به کسب ۱۳ کرسی از ۳۱ کرسی شده‌اند.^[۳۲]

ریاست شورای هماهنگی جبهه دوم خرداد از بدو تأسیس بر عهدهٔ سید محمد موسوی خوئینی‌ها بود.^[۳۳] پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۰، سرپرستی شورای هماهنگی به یک رئیس موقت سپرده شد. در سال ۱۳۸۱، آیین‌نامهٔ داخلی شورای هماهنگی تغییر کرده و هیئت رئیسهٔ دوره‌ای درنظر گرفته شد^[۳۴] و نخستین کنگرهٔ شورای هماهنگی نیز در اسفند همان سال برگزار شد.

این شورا شامل احزاب سیاسی و همچنین گروه‌ها و سازمان‌های کمتر رسمی است.^[۸۳] ریاست شورا یک جایگاه چرخشی بین تمام اعضا می‌باشد.^[۸۴]