شبکه چهار

شبکهٔ چهار سیما، جمعه ۲۴ فروردین ۱۳۷۵ (۱۲ آوریل ۱۹۹۶) با هدف جذب مخاطبان خاص و با شعار شبکهٔ فرهیختگان افتتاح شد.

طرح تأسیس شبکهٔ چهار سیما جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۴ خورشیدی با هدف جذب مخاطبان خاص و با شعار شبکهٔ فرهیختگان و نخبگان به تصویب رسید. تولید و پخش برنامه‌های تلویزیونی در حوزه‌های علمی، فرهنگی، هنری و دینی با پشتوانه تحلیلی غنی‌تر از اهداف اصلی تأسیس این شبکه است و اینکه شبکه بتواند بستری برای مشارکت نخبگان، فرهیختگان و اندیشمندان جامعه در برنامه‌های کلان و خرد نظام جمهوری اسلامی ایران، بیان نظرات و آرا و نقد سازی مسائلی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و تعاملی افکار و اندیشه‌های گوناگون در جهت ارتقاء سطح اندیشه‌ورزی باشد. شبکهٔ چهار سیما با مدیریت دکتر معینی پور، در پنج گروه تخصصی برنامه سازی ادب و هنر، فرهنگ و اندیشه، دانش، اجتماعی و سیاسی در زمینه‌های علمی، فرهنگی، هنری، سیاسی و اجتماعی فعالیت می‌کند.

برنامه‌های این شبکه در بیشتر مناطق ایران از طریق فرستنده‌ها آنالوگ و دیجیتال زمینی روی باند UHF قابل دریافت است. همچنین برنامه‌ها این شبکه از طریق ماهواره اینتل‌ست ۳۹ و بدر ۵ در ایران و برخی مناطق آسیا پخش می‌شود.^[۱] تماشای زنده شبکهٔ چهار از طریق پایگاه اینترنتی سازمان صدا و سیما نیز میسر است. همچنین می‌توان نسخه متنی برخی از برنامه‌های این شبکه را از پایگاه اینترنتی آن دریافت کرد. دریافت این شبکه مانند سایر شبکه‌های تلویزیونی وابسته به صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران رایگان است.

پخش برنامه‌های شبکهٔ چهار از سال ۱۳۹۳خ، ۲۴ ساعته شد.

شبکهٔ چهار از پنج گروه برنامه‌ساز تشکیل شده‌است. این گروه‌ها عبارتند از گروه دانش، گروه اجتماعی، گروه فرهنگ و اندیشه، گروه سیاسی و گروه ادب و هنر. این شبکه دارای یک واحد تأمین برنامه نیز می‌باشد که تهیه برنامه‌هایی نظیر چهارسوی علم که به پخش مستندهای خارجی می‌پردازد و سریال‌های خارجی چون دوران کهن را بر عهده دارد. همچنین هر روز یک بخش خبری تهیه شده در خبرگزاری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از شبکهٔ چهار پخش می‌شود. اخبار علمی، فرهنگی در ساعت ۲۰ و به مدت سی دقیقه از این شبکه پخش می‌شود.

گروه فیلم و نمایش به تهیه برنامه‌های تخصصی در حوزه سینما و تئاتر می‌پردازد. تهیه تله‌تئاتر بر اساس نمایش‌نامه‌های مشهور ایران و جهان از دیگر تولیدات گروه فیلم و نمایش است. برنامه‌هایی چون مجله تئاتر از محصولات این گروه به‌شمار می‌روند. هم‌اکنون رضا صالحی مدیر این گروه است. [۱]

این گروه در سال۱۴۰۲ به نام «علم و فناوری» تغییر نام داده و تولید برنامه‌هایی با محوریت دانش و راستای ترویج علم و بازنمایی پیشرفت به آن واگذار شده‌است. پایان‌نامه، مدار بسته، آسمان شب، طلوع، پنگان، چرخ و پایان ناباروری از جمله این برنامه‌ها هستند. مدیریت این گروه از سال ۱۴۰۲ با سید فرشاد عریضی بوده و پیش از او، ندا سپانلو این مسؤولیت را برعهده داشت.

تهیهٔ برنامه در حوزه مسائل سیاسی ایران و جهان و همچنین علوم سیاسی به این گروه محول شده‌است. سپهر سیاست و عصر اندیشه از جمله این برنامه‌ها است. از اسفند۱۴۰۱ این گروه از ساختار شبکه۴ حذف شد.

این گروه با هدف تولید برنامه با رویکرد تحلیل مسائل روز فرهنگی و اجتماعی در سال ۱۳۸۳ تأسیس شد. برنامه‌هایی همانند اردی‌بهشت، انسان نمای بسته، دلنوازان، تا خوشبختی راهی نیست و زندگی روی پرده از جمله تولیدات گروه فرهنگی و اجتماعی است. این گروه در ارتباط نزدیک با کارشناسان، مسائل اجتماعی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. در ساختار جدید شبکه۴ این گروه حذف شد. [۲]

تولید برنامه‌های دینی با رویکرد تحلیلی در دستور کار این گروه قرار دارد. برنامه گفتگو محور حکمت الهی در حوزه فلسفه اسلامی از جمله این برنامه‌هاست که استاد دینانی مهمان این برنامه است. این برنامه هر جمعه ساعت ۷ بعدازظهر است. هزار و یک شب هم از برنامه‌های زنده این گروه است. از سایر برنامه‌های این گروه می‌توان به برنامه کتاب‌نامه اشاره کرد؛ تنها برنامهٔ معرفی کتاب و اخبار این حوزه که هر روز در چهار نوبت از این شبکه پخش می‌شود.

پخش پیام‌نما (تله‌تکست) شبکهٔ چهار از سال ۱۳۸۶ و پس از مدتی وقفه مجدداً از سال ۱۳۹۱ آغاز شد. این گروه، محتوای پیام‌نمای شبکه را تولید می‌کرد و با رویکردی جدید از طریق باشگاه هم اندیشان با مخاطبان خود در ارتباط بود. پخش پیام نما پس از ۳ سال در اواسط سال ۱۳۹۴ متوقف شد.

تأمین برنامه شبکه از جمله گروه‌های چند بعدی می‌باشد و وظایف ترسیم شده در این مجموعه، شامل بخش‌های متعدد و متنوعی است که هر کدام دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی می‌باشد که می‌توان به تأمین برنامه‌های خارجی به زبان اصلی مانند چهارسوی علم اشاره کرد. سینما سینما و سینما چهار نیز، از تولیدات دیگر این واحد است.

دادیار، یک برنامه تلویزیونی است که به صورت هفتگی از شبکهٔ چهار سیمای ایران و از جمعه، پانزدهم دی‌ماه ۱۴۰۲، با تهیه‌کنندگی عبدالجواد کنعانی توسط گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما، پخش می‌شود و به چالش‌های حقوقی می‌پردازد.^{[۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹]}

• مجتبی مشیری (۱۳۷۴–۱۳۷۶)
• محمدرضا جعفری جلوه (۱۳۷۶–۱۳۷۷)
• رضا پورحسین (۱۳۷۷–۱۳۷۹)
• سید حمید طالب‌زاده (۱۳۷۹–۱۳۸۲)
• رضا پورحسین (۱۳۸۲)
• حسین کرمی (۱۳۸۲–۱۳۸۵)
• رضا پورحسین (۱۳۸۵–۱۳۸۸)
• تقی رستم‌وندی (۱۳۸۸–۱۳۹۴)
• غلامرضا غلامی (۱۳۹۴–۱۳۹۵)
• حسن ملکی (۱۳۹۵)
• رضا پورحسین (۱۳۹۵–۱۳۹۶)
• دکتر مسعود معینی پور (۱۳۹۶–۱۴۰۱)
• حسین شاهمرادی (۱۴۰۱ - تا کنون)

• فهرست شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
• فهرست شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان

• سایت رسمی شبکۀ ۴ سیما
• پخش آنلاین شبکۀ ۴ سیما