زبانهای اوموتی
زبانهای اوموتی گروهی از زبانهای آفروآسیایی همچسب و نواختبر جنوب غربی اتیوپی هستند. این زبانها حدود ۶٫۲ میلیون سخنگو دارند. برای نوشتن برخی از زبانهای اوموتی از خط گعز و برای برخی دیگر از خط لاتین استفاده میشود. این گروه بهطور کلی در خانواده زبانهای آفروآسیایی دستهبندی میشود، اما در این مورد میان زبانشناسان اختلاف است.
اوموتی | |
---|---|
پراکنش: | اتیوپی |
تبار: | آفروآسیایی
|
زیرگروهها: | اوموتی شمالی اوموتی جنوبی |
ایزو ۵–۶۳۹ | omv |
گلاتولوگ | None |
![]() زبانهای اوموتی: زبانهای همسایه: |
پرسخنورترین زبان این خانواده وولایتا با حدود ۲ میلیون سخنور است.
زبانها
زبانهای اوموتی به دو شاخه شمالی و جنوبی اوموتی تقسیم میشوند. دستهبندی کلاسیک اوموتی به شرح زیر است:
- اوموتی جنوبی/آروئی (هامر-بانا، آری، دیمه، کارو)
- اوموتی شمالی/غیرآروئی
- مائو
- بامباسی
- مائو غربی (هوزو، سزه، گانزا)
- دیزوئی (دیزی، شکو، نایی)
- گونگت–گیموجان
- گونگا/کفوئی (بورو، آنفیلو، کافا، شکاچو)
- گیموجان
- یمسا
- اومتو–گیمیرا
- بنچ
- چارا
- زبانهای اومتو
- مائو
مقایسه واژگان
نمونه واژگان اساسی ۴۰ زبان اوموتی از بلاژک (۲۰۰۸):[۱]
زبان | چشم | گویش | دماغ | دندان | زبان | دهان | خون | استخوان | درخت | آب | خوردن | نام |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
باسکتو | af | waytsi | sints | ačči | B ɪnts'ɨrs | no·na | suuts | mεk'εts | B mɪts | B wa:tse | A moy- | B sumsa |
دوکا | af | waytsi | si·nts | ačči | ɨrs'ɪns | no·na | su·ts | mik'әts | mittse | wa·tsi | m- | suntsa |
ماله | ’a:pi | waizi | sied‘i | ’ači | ’ɪndɪrsi | daŋka | sugutsi | mεgεtsi | mitsi | wa:tsi | mo- | sunsi |
وولایتا | ayf-iya; A ayp'-iya | haytta | sir-iya | acca; A acc'a | int'arsa | doona | suutta; Ch maččamié | mek'etta | mitta | hatta | m- | sunta |
کولو | ayp'-iya | haytsa | siid'-iya | acc'a | ins'arsa | doona | sutsa | mek'etsa | barzap'-iya | hatsa | m- | sutta |
کانچا | ayp'e | hayts | sire | acc‘a | ins‘arsa | doona | suts | mek'etsa | mits | haats | m- | sunts |
مالو | ’áɸe | hʌ́je | síd'e | ’áčʰә | ’irɪ́nts | dɔ́nʌ | sútsʰ | mεk‘ɨ́ts‘ | mɪ́ts | ’átsә | m- | sʊns |
گوفا | ayp'e | haytsa | siide | acc'a | intsarsa | doona | sutsa | mek'etta | mitsa | hatse | m- | suntsa |
زالا | ayfe | (h)aytsa | sid'e | ačča | int'arsa | duna | tsutsa | mitsa | hatsa | maa- | ||
گامو | ayp'e | haytsa | siire | acc'a | ins'arsa | doona | suuts | mek'ets | mitsa | hatse | m- | sunts |
داچه | ayfe | hayts'e | siyd'e | acé | ɪntsεrs | duna | suts | mek'ets | šara | hatse | m- | sunts |
دروزه | ayp'e | waye | sire | acc'a | ins'arsa | duuna | suts | mek'etsa | mits | haats | m- | sunts |
اویدا | ápe, ayfe | B ha:ye | sid'e | ’ač, pl. o·či | iláns | B do:na | suts | mεk'εts | mɪns'a | haytsi | mu’- | suntsu |
زایسه | ’áaɸε | waayέ | kuŋké | ’acc' | ints'έrε | baadέ | súuts' | mεk'έεte | mits'a | wáats'i | m- | č'úuč'e |
زرگولا | ’a:ɸe | wai | kuŋki | ’ac'e | ’insәre | ha:’e | su:ts | nεkεtε | mintsa | wa:tse | m- | su:ns |
گانجوله | ’áaɸε | waašέ | kuŋkε | gaggo | ints'úrε | baadέ | súuts' | mεk'έtε | mits'i | waats'i | m- | ts'únts'i |
گیدیچو | ’áaɸε | waašέ | kuŋké | gaggo | ints'úrε | baadέ | súuts'i | mεk'εte | míts'i | wáats'i | m- | ts'únts'i |
کاچاما | ’áaɸε | uwaašέ | kuŋkέ | gaggo | ints'úrε | baadέ | súuts'ε | mέk‘έtee | mits'i | wáats'i | m- | ts'únts'i |
کویرا | ’áɸε | waayέ | siid'ε | gaggo | ’únts'úrε | ’áaša | súuts' | mεk‘έεte | míts'e; Ce akka | wáats'e | múuwa | súuntsi |
چارا | á:pa | wó:ya | sínt'u | áč'a | ’íns'ila | no:ná | sú:ta | mertá | mítsa | á:s'a | ḿ-na | sumá |
بنچ | ap | (h)ay | sint' | gaš; san | eyts' | non | sut | mert | inč | so’ | m’ | sum |
شه | af | ai | sint' | gaš | ets' | non | sut | mεrt | enc | so’ | mma | sum |
یمسا | aafa; kema | odo | siya | a’ya | terma | noono | anna | mega | i’o | aka | me | suna |
بوورو | aawa | waaza | šint'a | gaša | albeera | noona | ts'atts'a | mak'әttsa | mitta | aatsa | maa- | šuutsa |
آنفیلو | a:fo | wa:jo | ši:nto | ga:ššo | εrɪ:tso | nɔ:no | ts'antso | šaušo | mɪ:tso | yu:ro | m | ši:go |
کافا | affo, aho | wammo; kendo | muddo | gašo | eč'iyo | nono; koko | dammo | šawušo | met'o | ač'o | mammo; č‘okko | šiggo |
موچا | á·p̱o | wa·mmo | šit'ó | gášo | häč'awo | no·no | damo | ša·wúšo | mit'ó | à·č'o | ma̱·(hä) | šəgo |
دیزی | ab-u | a:i | sin-u | ažu | yabɪl | εd-u | yεrm-u | us | wɪč | a:i | m- | sɪm-u |
شاکو | á:b | a:y | B sɪnt' | á:č'u | érb | e:d | yärm | u:su | í:nču | á:y | m̥̀- | su:m |
نایی | ’a:f | B ha:y | si.n | B acu | B yalb | e:du | yarbm | ’u:s | B incus | B hai | m- | su:m |
مائو | á:fέ | wá:lέ | ší:nt'έ | à:ts'ὲ | ánts'ílὲ | pɔ́:nsὲ | hándέ | má:lt‘έ | ’í:ntsὲ | hà:tsὲ | hà míjà | jè:škέ |
سزه | a:b, á:wi | wέὲ | ší:nté | há:ts'έ, ha:nsì | jántsílὲ/ t'agál | wa:ndè | hámbìlὲ | bàk‘ílí | ’innsì | há:ns'ì | má:mɔ́ | nì:ší |
هوزو | abbi | wεεra | šini | ats'i | S wìntə́lә | waandi | hambilε | bak‘ilε | S ’í:nti | haani | maa | iiši |
دیمه | ’afe, ’aɸe | k'a:me | nʊkʊ | F baŋgɪl; ɪts; kәsɪl | ’ɨdәm | ’afe; B ’app- | maχse; F dzumt | k‘oss; F k‘ʊs | ’aχe; B ha:ɣo | naχe; B nә:ɣ- | ’ɨčɨn | mɨze; F na:b |
هامر | api, afi | k'a(:)m- | nuki | ’ats' | ’ad’ab | ap- | zum’i | le:fi | ak'- | noko | kʊm- | nam- |
بانا | afi | k'ami | nuki | atsi | adʌb/adɪm | afa | zump'i | lεfi | ɑhaka/ha:k'a | noko | its-; kum- | na(a)bi |
کارو | afi | k'ami | nuki | asi | attәp' | M ’apo | mәk'әs | lefi | aka | nuk'o | isidi | |
آری | afi | k'ami | nuki | atsi; B kasel geegi | adim | afa | zom’i | lεfi | ahaka | noɣa; B nɔk'ɔ | its- | nami |
اوبامر | a·fi | ɣ/k'a·mi | nuki | atsi | admi | afa | mək'əs ~ -ɣ- | lεfí | aɣa | luk'a, luɣa | ’its- | na·mi |
گالیلا | a·fi | k'a·mi | nuki | ači | admi | afa | mәk'әs | lεfí | aɣa/aháɣa | lu·ɣa/lo·ɣa | ič- | la·mi |
جستارهای وابسته
- زبانهای اتیوپی
منابع
پیوند به بیرون
- Is Omotic Afro-Asiatic? by Rolf Theil
🔥 Top keywords: صفحهٔ اصلیرامین رضاییانتب دنگیویژه:جستجودونالد ترامپمسعود پزشکیانرده:پوزیشنهای جنسیجام ملتهای اروپامختار ثقفیموکش امبانیایوب العملودآمیزش جنسی بدون دخولروشهای آمیزش جنسیعباس بن علیحسین بن علیقمر در عقربتاسوعالامین یامالنبرد کربلارده:فیلمهای سکسی-کمدی آمریکاییجام ملتهای اروپا ۲۰۲۴انگشت کردنانتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)آمیزش جنسی دهانیفرجلیسیسید علی خامنهایآمیزش جنسیانتیفا (ایالات متحده)سامان فلاحتیم ملی فوتبال اسپانیافینال لیگ قهرمانان اروپا ۲۰۲۴مختارنامهعبیدالله بن زیادآمیزش جنسی مقعدیقرارداد کرسنتجان اف. کندیآئدسدر انتهای شب (مجموعه نمایش خانگی ۱۴۰۳)کیربهکیرمالی