همخوان دولبی

(تغییرمسیر از دولبی)

دولبی[۱] (به انگلیسی: Bilabial) اصطلاحی در آواشناسی تولیدی است که به جایگاه تولید یک آوا اشاره دارد. همخوان‌های دولبی در با نزدیک شدن یا تماس دو لب با یکدیگر تولید می‌شوند. نقش لب‌ها در تولید واکه به گرد یا گسترده بودن شکل لب در تولید واکه بازمی‌گردد.[۲]

واجگاه (فعال و غیرفعال): ۱. برون‌لبی، ۲. درون‌لبی، ۳. دندانی، ۴. لثوی، ۵. پس‌لثوی، ۶. پیش‌کامی، ۷. کامی، ۸. نرمکامی، ۹. ملازی، ۱۰. حلقی، ۱۱. چاکنایی، ۱۲. برون‌چاکنایی، ۱۳. ریشه‌ای، ۱۴. پس‌پسینی، ۱۵. پیش‌پسینی، ۱۶. تیغه‌ای، ۱۷. نوکی و ۱۸. زیرنوکی

انواع دولبی

IPAشرحنمونه
زبانشکل نوشتاریIPAمعنی
خیشومی دولبیانگلیسیman[mæn]مرد
انسدادی دولبی بیواکانگلیسیspin[spɪn]چرخش
انسدادی دولبی واکدارانگلیسیbed[bɛd]بستر
سایشی دولبی بیواک ژاپنی富士山 (fujisan)[ɸuʑisaɴ]کوه فوجی
سایشی دو لبی واکداراوه‌ایɛʋɛ[ɛ̀βɛ̀]اوه‌ای
ناسوده دولبیاسپانیاییlobo[loβ̞o]گرگ
لرزشی دولبینیاسیsimbi[siʙi]آرواره
برونسوی دولبیآدیغیпӀэ[a]گوشت
کلیک دولبیNǁngʘoe[ʘoe]گوشت

نزدیک به ۰٫۷ درصد زبان‌های دنیا فاقد حروف صامت دولبی هستند؛ این زبان‌ها عبارتند از: تلینگیت، چیپواین، ویچیتا و اونیدا.

دولبی در زبان فارسی

در زبان فارسی تنها سه همخوان به صورت دولبی تولید می‌شوند:[۳]

IPAناممثالواج‌نگارینویسه
انسدادی دولبی بیواکپَر[pær]«پ»
انسدادی دولبی واکداربَرگ[bærɟ]«ب»
خیشومی دولبیمَرد[mærd]«م»

پانویس

منابع

  • Crystal, David (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell.

پیوند به بیرون