ایغدیر (شهر)
ایغدیر (زبان ترکی استانبولی و آذربایجانی: İğdır [Igdir] (
شنیدن); کردی: Îdirqelas;[۱] ارمنی: ԻգդիրTsolakert) شهری است در کشور ترکیه که در استان ایغدیر واقع شده‌است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی ۷۵٬۸۲۴ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۷۵٬۷۲۱ نفر می‌باشد.[۲][۳] بیشتر اهالی این شهر را آذری‌ها[۴][۵][۶] و باقی اهالی را ترکان آناتولی تشکیل می‌دهند.[۷][۸] سنان اوغان آذربایجانی نمایندهٔ این شهر در مجلس ملی ترکیه می‌باشد.[۹][۱۰]
ایغدیر | |
|---|---|
 ایغدیر در شب | |
  ایغدیر محل قرارگیری شهر ایغدیر در نقشه ترکیه | |
| مختصات: ۳۹°۵۵′ شمالی ۴۴°۰۲′ شرقی / ۳۹٫۹۱۷°شمالی ۴۴٫۰۳۳°شرقی | |
| کشور |  ترکیه |
| ناحیه | ناحیه آناتولی شرقی |
| استان | ایغدیر |
| مدیریت | |
| • شهردار | مهمت نوری گؤنش (حزب آشتی و دمکراسی) |
| مساحت | |
| • شهر | ۱۴۷۹ کیلومتر مربع (۵۷۱ مایل مربع) |
| بلندی | ۸۵۰ متر (۲۷۹۰ پا) |
| جمعیت (۲۰۰۹)TÜİK | |
| • شهری | ۷۶۹۵۰ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۲ (ساعت) |
| • تابستانی (DST) | یوتی‌سی +۳ (ساعت تابستانی) |
| کد پستی | ۷۶۰۰۰ |
| پیش‌شماره(های) تلفن | ۰۴۷۶ |
| پلاک وسایل نقلیه ترکیه | ۷۶ XX XXX |
| وبگاه | |
تاریخچه
تاریخ‌دانان باور دارند که نام ایغدیر در تاریخ با نام ارمنی تسولاکرت (Tsolakert) در قرون وسطی به کار رفته‌است.[۱۱]در سال ۱۴۰۰ میلادی زمانی که کلاویخو سیاح اسپانیایی از این شهر می‌گذشت اشاره می‌کند که شهر دژی دارد که توسط یک زن که بیوه شخصی بوده که تیمور لنگ وی را به مرگ محکوم کرده‌است اداره می‌شود.[۱۲]در سال ۱۵۵۵ میلادی شهر به تصرف صفویان درآمد[نیازمند منبع] و دردست حکومت ایران باقی‌ماند (بجز چند دوره اشغال نظامی توسط عثمانی در میانه سال‌های -۱۶۰۵، ۱۶۳۵–۱۶۳۶ و ۱۷۲۲–۴۶) تا زمانی که ایران در جنگ‌های ایران و روس در دوره قاجار در میانه سال‌های ۱۸۲۶ تا ۱۸۲۸ از روسیه شکست خورد و این شهر به تصرف روسیه درآمد.[نیازمند منبع]
پس از جدایی از ایران این شهر مدتی تحت فرمانروایی استان ارمنستان و مدتی گرجستان روسیه قرار داشت.[نیازمند منبع] در سال ۱۸۸۶ بر پایه فهرست سرشماری روسیه از مجموع ۷۱٬۰۶۶ نفر جمعیت این شهر ۳۴٬۳۵۱ آذربایجانی (۴۸٫۳٪ که در منابع تاتار عنوان شده‌اند) ۲۲٬۰۹۶ ارمنی (۳۱٫۱٪) و ۱۴٬۶۱۹ کرد (۲۰٫۶٪) بوده‌اند.[۱۳]تحت حکومت روسیه دو مدرسه یکی برای دختران یکی برای پسران و سه کلیسا ایجاد شد و ۱۰۰ خانواده ارمنی اجازه یافتند که به این شهر مهاجرت کنند[نیازمند منبع] و جمعیت شهر در این هنگام به ۱۰ هزار نفر افزایش یافته بود. اقتصاد شهر نیز بر پایه کشاورزی و بازرگانی استوار بود.[۱۱]پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ روسیه، منطقه تحت کنترل یک کمیته اداری موقت ایجاد شده توسط سه گروه اصلی قومی در قفقاز درآمد.
بر پایه مرزهای کشیده شده توسط وزارت امور خارجه ایالات متحده در نوامبر ۱۹۲۰، ایغدیر برای تبدیل شدن به بخشی جدایی ناپذیر از جمهوری ارمنستان پیش‌بینی شده بود؛ ولی در سپتامبر ۱۹۲۰ ترکیه آغازگر جنگی به رهبری کمال مصطفی پاشا برای از میان بردن جمهوری و تصرف ایغدیر شد.[۱۴]فرمانده ترک ژنرال کاظم کارابکیر فرمانده ارتش ترکیه بود ولی در آغاز ارتش ترکیه موفق به تصرف ایغدیر به خاطر مقاومت شدید نیروهای ارمنی نشد.[۱۵] ولی پس از چند روز سرانجام موفق به بیرون راندن نیروهای ارمنی از ایغدیر در ۲۰ اکتبر ۱۹۲۰ شدند.[۱۶]بر پایه اسناد رسمی ترکیه ارمنی‌ها پس از آنکه در منطقه شاه تختی شکست خوردند ایغدیر را رها کردند و پس از سوزاندن پلی که روی رود ارس بود به مناطق شمالی عقب‌نشینی کردند. پس از چند گفتگوی صلح ایغدیر ضمیمه خاک ترکیه شد. البته سال ۱۹۲۱ در معاهده قارص دستاوردهای این جنگ رسمی شد.[نیازمند منبع]
مردم‌شناسی
بر پایه سرشماری امپراتوری روسیه در سال ۱۸۹۷ شهر ایغدیر ۴۶۸۰ نفر جمعیت داشته‌است که ۳۹۳۴ نفر ارمنی و ۵۵۹ نفر روس بودند.[۱۷]
امروزه جمعیت ایغدیر ترکیبی از آذربایجانی (به شکل عمده[۱۸]) ترک و کرد است.[۱۹][نیازمند منبع] جشن بهاری نوروز که در ایران رسمی است به صورت گسترده‌ای در این شهر جشن گرفته می‌شود.
| جمعیت ایغدیر | |
|---|---|
| ۲۰۰۷ | ۷۵٬۹۲۷ |
| ۲۰۰۰ | ۵۹٬۸۸۰ |
| ۱۹۹۷ | ۴۴٬۳۳۴ |
| ۱۹۹۰ | ۳۵٬۸۵۸ |
| ۱۹۸۵ | ۲۹٬۴۶۰ |
| ۱۹۸۰ | ۲۴٬۳۵۲ |
| ۱۹۷۵ | ۲۹٬۵۴۲ |
| ۱۹۷۰ | ۲۱٬۴۲۰ |