استاجلو

اُستاجلو یکی از هفت ایل تُرکمان قزلباش بود که شاه اسماعیل صفوی به یاری آن‌ها با شکست دادن آق‌قویونلوها در تبریز تاج‌گذاری کرد.^[۱][۲][۳] این ایل در سال ۱۵۱۱ میلادی همراه با شش ایل بزرگ تُرکمان (ایل افشار، ایل شاملو، ایل تکلو، ایل ذوالقدر، ایل روملو و ایل قاجار) از آناتولی عثمانی به ایران آمدند و پایه‌های شاهنشاهی صفوی را بنیاد گذاردند.^[۴] این هفت ایل مهم‌ترین قبایل قزلباش بوده و همگی از آناتولی و سوریه به ایران آمده بودند. هر دودمان به بخش گوناگونی از ایران مهاجرت کرد و رهبرانشان پس از فتح آن مناطق به حکومت آن دیار منصوب شدند؛ بنابراین استاجلوها در آذربایجان و بخشی در عراق عجم و کرمان اقامت کردند؛ طایفهٔ قهرمانلو در شیروان و ایل شاملو در خراسان اقامت نمود، و ایل تکلو حکمرانی اصفهان، همدان و بخش‌هایی از عراق عجم را گرفت؛ فارس در دست ایل ذوالقدر بود، ایل افشار کهگیلویه و خوزستان را داشت و بغداد در کنترل طایفه ماوشلو قبیله‌ای کوچک‌تر و منشعب از آق‌قویونلو بود.^[۵] استاجلوها از آغاز دولت صفوی، از جمله طوایف بزرگ قزلباش بود و سرداران مشهوری از این طایفه مشاور شاه اسماعیل یکم در کسب پادشاهی و قدرت رسیدند صفویه بودند که از آن جمله، خان‌محمد استاجلو است. این سردار در سال ۹۱۳ قمری (۱۵۰۷ میلادی) از جانب شاه اسماعیل به حکومت دیاربکر منصوب شد، و در نبردهای متعدد که با علاءالدوله ذوالقدر، کرد، همواره پیروز بود. کار و قدرتش در آن حدود بدانجا رسید که به سلطان سلیم خان پادشاه عثمانی، نامه‌های تهدیدآمیز می‌نوشت. بعد از شاه اسماعیل یکم نفوذ طایفه استاجلو همچنان برقرار بود و در زمان شاه عباس یکم، وی به همیاری سران این طایفه و صوفیان روملو توانست به سلطنت برسد.^[۶] برخی از سران طایفه استاجلو مثل حسین‌بیگ یوزباشی، در دربار شاه طهماسب صفوی نفوذ زیادی داشتند.^[۷]

در زمان شاه تهماسب یکم بیشتر مقامات درباری و کشوری و لشکری در اختیار طایفه استاجلو بود و هنگام مرگ شاه تهماسب، هشت تن از بزرگان آن طایفه به اصطلاح زمان صاحب طبل و عَـلَـم، یعنی فرمانده سپاهی مخصوص به خویش بودند و حکومت بیشتر ولایات بزرگ ایران در دست ایشان بود.^[۸]