Udako onddozuri
Udako onddozuria (Boletus reticulatus, izen ohia Boletus aestivalis) Boletaceae familiako onddoa da. Erretikulu zuria du oinaren goialdean. Kapela marroi-gorritxo iluna dauka eta kupelaren itxurako oina. Haragia zuria eta gozo usainarekin.[1]
Udako onddozuria | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Iraute egoera | ||||||||||||||||||||||||||||
Arrisku txikia (IUCN 3.1) | ||||||||||||||||||||||||||||
Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
Ordena | Boletales | |||||||||||||||||||||||||||
Familia | Boletaceae | |||||||||||||||||||||||||||
Generoa | Boletus | |||||||||||||||||||||||||||
Espeziea | Boletus reticulatus Schaeff., 1774 | |||||||||||||||||||||||||||
Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Sinonimoak: Tubiporus aestivalis Paulet (1793), Boletus aestivalis (Paulet) Fr. (1838), (1789)
Bizilekua
Hostozabalekin eta koniferekin mikorrizak sortzen ditu goroldio ugariko tokietan. Ipar-toki epeletan, haritzen ondoan, bereziki haritz kandudunak. Bakarrik edo taldetan daude, lur drainatuetan.
Deskribapena
Kapela: 20 cm. arteko diametrokoa, edulis-aren antzeko kolorekoa, baina zurbilagoa, gaztaina-kolorea eta urraren tartekoa duena, kolore berdina denean eta ertz argiagorik gabe. Azala matea da, lehorra, fin-fin belusatua eta, batzuetan, erretikulu edo pitzaduretan zatikatua, autore batzuentzat horregatik deitzen zaio retikulatus, beste batzuk berriz, oinaren sareagatik dela uste dute. Azalaren azpian haragia zuria da, ez edulis-arena bezalako marroi-ardotsua.
Tutuak: Luzeak, 10 eta 14 mm bitartekoak, finak, ia libreak, banangarriak, lehenengo zuriak eta gero horixkak.
Tutu libreak: Oinera hurbiltzen diren tutuak, baina ukitzen ez diotenak.
Poroak: Zuriak, gero hori-oliba kolorekoak, azkenik berdexkak, herdoil-marroia leku kolpatuetan.
Hanka: Hasieran sabelduna, baina haztean zilindrikoa bihurtzen da. Gaztaina kolore argia du eta erretikulu argi luze bat darama, zahartuaz iluntzen dena eta oinaren oinarriraino iristen da, edulis-arena ez bezala.
Haragia: Zuria, gaztetan trinkoa eta gero biguna, behatzekin kapela sakatzean ikus daitekeen bezala. Intsektuek asko erasotzen diote, eta larbak bertan uzten dituzte. Usain ona du, eta azukre-antzeko zaporea.[2]
Etimologia: Boletus terminoaren etimologia eztabaidagarria da. Aestivalis berriz udatik dator, udan irtetzen duelako.
Jangarritasuna
Bikaina, batzuentzat edulis eta aereus baino hobea, baina aguro hondatzen da intsektu eta larben etengabeko erasoen ondorioz.[3]
Nahasketa arriskua
Boletus edulis-a desberdina da udazkenean agertzen delako, kolore argiagoa duelako eta oinaren goiko aldean sare zuria duelako. Tylopilus felleus berriz, oso mingotsa da, bere poroak apur bat arrosa-gorrixkak dira, sarea arre-iluna da, eta esporak arrosak ditu. Ez da jangarria.[4]
Sasoia eta lekua
Boletus goiztiarrena da. Udaberrian ager daiteke eta, gero, udan udazkenean baino agerraldi gehiagorekin. Hosto-erorkorretan batez ere, baina koniferoen basoetan ere irteten du.[5]
Banaketa eremua
Europa, bereziki arrunta Frantziako hegoaldean eta mendebaldean, Afrikako hegoaldean ziurrenik sartuta.