Stentinelloko kultura

Periodo honen kultura gehienen bezala, Stentinelloko kultura definitu da zeramika itxura eta apainketei esker. Honen antzekoak Siziliako toki askotan agertzen da, Calabriako erdialdean eta hegoaldean, Eoliar uharteetan eta Maltan. Kultura hau eratorri zen zeramika kardialetik, Neolitori hasiera ematen diona.

Zeramika mota hau aurkitu den tokirik zaharrenak K.a. VI. milurtekoak dira. Toki berrien datazioa, berriz, ez da zehatza estratigrafia nahastu delako. Horregatik, ez dago argi kultura horrek V. milurtekoren amaiera arte iraun zuenentz^[5].

Stentinelloko kulturako populazioak nekazaritzaz eta abeltzaintzaz bizi ziren (gehienbat ardiak eta ahuntzak). Honetaz gain, artisautzazko jarduerak nabariak dira (zeramikazko edukiontziak edo harri landuko lanabesak).

Periodo honen amaieran, obsidianako ustiaketa hasi zen Lipari uharteetan, ipar-ekialdean dagoen Castellaro Vecchioko tokiak adierazten duen moduan^[6]. Obsidiana batez ere Sizilian eta Calabrian erabili zen, non harri landuko lanabes gehienak material honetaz eginda baitzeuden^[1][7][8].

Azkenean, obsidiana hegoaldeko Italiara eta Adriatikoko ekialdeko kostaldera heldu zen^[9][10][11]. Harri hau erregularki landutako blokeetan esportatzen zen^[5]. Periodo horretan, Pantelleria uharteko obsidiana Siziliako hegoaldera eta mendebaldera heldu zen^[5].

Hala ere, sukarrizko kokaletu batzuk ustiatu ziren: Iblei mendietakoa erabili zen presioaren bitartez puskak egiteko. Hauek Lipari osoan zehar aurkitu dira, baita Calabrian eta Maltan ere.^[12].

Herrixkak, txabolez osatutakoak, nekazaritzarako eremu emankorretan ezartzen ziren. Hauetariko batzuk lubaki zirkularrez inguraturik zeuden, bereziki Sirakusako eskualdean. Stentinellokoak 253 x 237 metroko hedadura bat babesten zuen; 1,4 - 1,3 metro sakon, eta 1,5 - 3,6 metro zabal^[5].

Hasieran, zeramikako masa marroia lodia zen, baina gerora, findatu zenean, horren kalitatea hobetu zen. Materiala eskuz landu zen, tornurik gabe. Mota ohikoenak ziren: flaskoak, lapikoak, katiluak kaikuak eta botilak^[1]. Lehen aldiko gorputz zabaleko itxurak ugariak dira, baina horren ostean, estuenak agertu ziren.

Dekorazioa lerro edo zerrenda geometrikoez osatuta dago, hau da, sigi-sagak, zirkulu txikiak, garrak edo puntutxoak. Oso esanguratsuak dira erronboak, estilizatutako begiak adierazten dutenak.

Apaindurak iltzekin, eztenekin edo maskorrekin egin ziren buztina egosi baino lehen. Gero, hutsuneak pasta zuriz betetzen ziren polikromatutako itxura emateko.^[1].

Apainketak eta horren teknikak eskualdeko hainbat estilo sortu zituzten, adibidez Kroniokoa, Agrigentotik (hego-erdialdean) Brucaraino (hego-ekialdean) zabaltzen zena^[5].

Harri landuko lanabesak ziren gehienbat Iblei mendietako sukarrizko puskak eta Lipari uharteko obsidiana. Hala ere, irlaren mendebaldean, beste sukarrizko mota bat erabili zen, nahiz eta harrobia ez aurkitu. Puskak ateratzeko presioa egiten zen^[12]. Pusken itxura luzanga zen, euskarrietan sartzeko eta hainbat erabilera emateko. Hainbat puskaren higadurak adierazten du igaitai gisa erabili zirela^[12][13].

Sarritan, terrakotazko estatuak agertu dira, animaliak itxurarekin^[1].

• BREA, Luigi Bernabò (1958): La Sicilia prima dei Greci, Il Saggiatore, Milano.
• ORSI, Paolo (1890): Stazione neolitica di Stentinello.
• Istituto italiano di preistoria e protostoria (2004). Atti della XXXVII Riunione scientifica: preistoria e protostoria della Calabria: Scalea, Papasidero, Praia a Mare, Tortora, 2002ko irailaren 29tik urrira 4 arte, 1. liburukia.
• TINÈ, S. (1961): Notizie preliminari su recenti scavi nel villaggio neolitico di Stentinello. Archivio Storico Siracusano.
• TINÉ, Vincenzo (2002): La facies a ceramica impressa dell’Italia meridionale e della Sicilia In: Maria Antonietta Fugazzola Delpino, Andrea Pessina, Vincenzo Tiné (Hrsg.): Le ceramiche impresse nel Neolitico antico, Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato, Erroma, 131–166 or.
• SCARCELLA, S.; BOUAUILLON,A.; LACLAIRE, A.: Neolithic Facies of Stentinello Culture: Analysis and Comparison of Ceramics from Capo Alfiere (Calabria) and Perriere Sottano (Sicily), in: Isabella Turbanti-Memm (Hrsg.): Proceedings of the 37th International Symposium on Archaeometry, 2008ko maiatzaren 13-16, Siena, Italia, 2011, Teil 1, 153–158 or.

• MORTER, Jon (2010): The Chora of Croton 1: The Neolithic Settlement at Capo Alfiere, PhD 1992, hgg. von John Robb, The University of Texas Press, Austin.