Sigourney Weaver

aktore estatubatuarra

Sigourney Weaver, jaiotzako izen-deiturez Susan Alexandra Weaver (New York, Ameriketako Estatu Batuak, 1949ko urriaren 8a) zinema, telebista eta antzerkiko aktore eta ekoizle estatubatuarra da. Oscar sarietarako eta Aktoreen Sindikatuko sarietarako hautagaia izan da.[1] Bi Urrezko Globo irabazi ditu dramako aktore onenaren eta aktorerik onenaren ataletan, hainbat Saturn Awards (Aliens eta Avatar) eta aktorerik onenaren BAFTA saria.[1] Oscar saririk irabazi ez duen arren, 1986an bi izendapen jaso zituen, bata Dian Fossey zoologo kontserbatzailearen paperarengatik Gorillas in the Mist filmean, eta bestea, Working Girl filmarengatik, nahiz eta kasu horretan bigarren aktorearena zen. Alien sagako hainbat filmetan Ellen Ripley teniente rolean egindako lanengatik da ezaguna: Alien, zortzigarren bidaiaria (1979), Aliens (1986), Alien 3 (1992) eta Alien: resurrección (1997). Beste film ezagun batzuetan ere parte hartu du: Avatar (2009), Los cazafantasmas (1984), Gorilas en la niebla (1988), Working Girl (1988), Copycat (1994), La tormenta de hielo (1997), Snow White: A Tale of Terror (1997), eta The Village (2004). Zientzia-fikzioaren erregina ere esaten zaio.[2][3]

Sigourney Weaver

(2017)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakSusan Alexandra Weaver
JaiotzaManhattan1949ko urriaren 8a (74 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaSanta Barbara (Kalifornia)
Lehen hizkuntzaingelesa
Familia
AitaSylvester Weaver
AmaElizabeth Inglis
Ezkontidea(k)Jim Simpson (en) Itzuli  (1984ko urriaren 1a -
Hezkuntza
HeziketaStanford Unibertsitatea
Ethel Walker School (en) Itzuli
Yale School of Drama
Sarah Lawrence College
HB Studio (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
frantsesa
alemana
Jarduerak
Jarduerakartista, ahots-aktorea, telebista-aktorea, aktorea eta zinema ekoizlea
Lantokia(k)Ameriketako Estatu Batuak
Jasotako sariak
KidetzaNBC
Izengoitia(k)Sigourney Weaver

IMDB: nm0000244 Allocine: 259 Rottentomatoes: celebrity/sigourney_weaver Allmovie: p75144 0 Metacritic: person/sigourney-weaver TV.com: people/sigourney-weaver IBDB: 64298
iTunes: 189066688 Last fm: Sigourney Weaver Musicbrainz: ca435991-8c0e-4469-b1ce-164046e1fbb4 Discogs: 331815 Edit the value on Wikidata

2016eko irailean, Donostia Saria jaso zuen Donostiako Nazioarteko Zinemaldian.[4]

2024ko otsailaren 10ean Nazioarteko Goya Saria jaso zuen eta María Luisa Solá bikoizketako aktoreari, gaztelaniazko ahotsari eskaini zion.[5][6][7][8]

Biografia

Leroy Hospital-en jaio zen. Pat Weaver telebistako produktore exekutiboaren eta Elizabeth Inglis aktore britainiarraren alaba da. Amak senarra eta seme-alabak zaintzeko alde batera utzi zuen aktore lana.[9] Familian bere osaba, Doodles Weaver aktore eta komediantea ere nabarmentzen da. Haurtzaroan leku askotan bizi izan zen. Hamahiru urte zituela, gainerakoek baino altuera handiagoa – 182 cm luze da– zuen, eta horregatik iseka egiten zioten ikaskideek.[9]

1962an, familia San Frantziskora joan zen bizitzera. Esperientzia ez zen batere atsegina izan harentzat. Ondoren, Connecticuteko ekialdera joan ziren, eta Ethel Walker Schoolen matrikulatu zen, aurreko ikastetxeko arazo berak izanik.[10]

Aktore ibilbidea

Sigourney Weaver izena 1963an erabiltzen hasi zen, Francis Scott Fitzgeralden Gatsby Handia eleberriko pertsonaiaren omenez. Eskolako antzerki lan batzuetan parte hartu zuen eta 1965ean troupe batean aktore lanetan aritu zen. 1967an graduatu zen eskolan, eta denboraldi batez egon zen Israelen. Hantxe ezagutu zuen Aaron Lathmane erreportaria, eta harekin harremanetan hasi zen, baina apur bat geroago banandu egin ziren.[10]

1969an, ingelesezko literaturan matrikulatu zen Stanford Unibertsitatean. Ikasketak amaitu zituenean, New Yorkeko Yale School of Draman sartu zen, eta 1973an antzerkian hasi zen lanean. 1984ko urriaren 1ean Jim Simpsonekin ezkondu zen, eta harekin alaba bat izan zuen, Charlotte Simpson, 1990eko apirilaren 13an jaioa.[11] Hainbat hizkuntza hitz egiten ditu, besteak beste frantsesa eta alemana. New Yorken edo Santa Barbaran bizi da.[11]

Debuta eta ezagun egitea

Bere zinema-debuta Woody Allen zuzendariaren Annie Hall (1977) filmean egin zuen, Allenen ondoan pertsonaia txiki bat interpretatuz.[12] Bi urte geroago, aktorea Ripley teniente gisa agertu zen Alien sagaren lehen zatian, Alien (1979) izenekoan. Pertsonaiak hiru jarraipen film izan zituen: Aliens (1986), Alien 3 (1992) eta Alien Resurrection (1997). Azken bi horietako ekoizlea ere izan zen.[13] Roger Ebert kritikariak, James Cameronek zuzendutako filmean parte hartu zuenean, hauxe adierazi zuen: «Weaverrek, pantailan dagoen denbora gehienean, interpretazio indartsu eta atsegina egiten du. Hariari eusten dio dena elkartuta».[14] Emakumezko aktore onenaren Oscar sarirako hautagaia izan zen, eta beldurrezko film batengatik sari horretarako hautagaitza lortu duten emakume aktore bakarretakoa izan da.[15][16] Ghostbusters (1984) arrakastatsuekin eta Ghostbusters II (1989) bere jarraipenarekin jarraitu zuen. Bi filmetan Bill Murray, Dan Aykroyd eta Rick Moranis izan zituen ondoan.

Lan nabarmenak

Hamarkadaren amaieran, bere ibilbide profesionalean ondoen baloratutako paperetako bi interpretatu zituen, 1988an, Working Girl komedian (Harrison Ford eta Melanie Griffith), eta Gorillas in the Mist/ Gorilas en la niebla drama, non Dian Fossey zoologo kontzerbatzailea intepretatu zuen. Fossey gisa egin zuen interpretazioari buruz, Emanuel Levy kritikariak hauxe esan zuen: «Sigourney Weaverrek interpretazio bikaina egin du, Oscarra merezi duena».[17] Urrezko Globoa irabazi zuen bi interpretazio horiengatik, aktorerik onenaren eta dramako aktore onenaren kategorietan, hurrenez hurren; eta Óscar sarietarako hautagatzak lortu zituen, emakumezko aktore onenaren eta aktorerik onenaren kategorian, eta urte berean bi izendapen lortu dituen aktore bakarretakoa izanik.[18][19] 1990eko hamarkadan, Copycat (1995) filmean, agorafobia zuen Helen Hudson pertsonaia interpretatu zuen; edo Ang Leek zuzendutako La tormenta de hielo (1997) filmean, Urrezko Globo Sarietarako beste kandidatura bat izan zuen, bigarren mailako aktore gisa eta kategoria berean BAFTA irabazi zuen.[18] Ondoren, Julianne Moorerekin egin zuen A Map of the World (1999) eta Urrezko Globorako hautagaia izan zen berriro. Dan Lybarger-ek adierazi zuenez, «Sigourney Weaver bikain dago, baita filma formalegia denean ere».

2001ean Heartbreakers komediaren protagonista izan zen, eta Jennifer Love Hewitt eta Gene Hackman-ekin batera jardun zuen.[20] 2004an M. Night Shyamalan The Village filman parte hartu zuen. Handik urte batzuetara, Douglas McGrathek zuzendutako Infamous (2006) drama koralean parte hartu zuen. Truman Capoteren lagun mina zen Babe Paley interpretatu zuen, eta Sandra Bullock, Toby Jones eta Gwyneth Paltrowek ere hartu zuten parte.

Gaztela eta Leongo Salamancan Vantage Point akzio-filma (2008) filmatu zuen Dennis Quaid eta Matthew Foxekin batera.[21] Urte horretan bertan eman zion ahotsa Axiom ontziko ordenagailuari WALL·E film animatuan, animaziozko film onenaren Oscar saria irabazi zuena.[22][23]

Hurrengo urtean, miniserie edo telefilmeko aktore onenaren Urrezko Globorako, miniserie edo telefilmeko aktore protagonista onenaren Emmy Sarietarako eta miniserie edo telefilmeko aktore onenaren Aktoreen Sindikatuko Sarirako izendapenak jaso zituen, Prayers for Bobby( 2009) telefilmearekin.[24] 2009an ere James Cameronen agindupean lan egin zuen berriro zinemaren historiako film arrakastatsuenean, Avatar, nazioartean 2.700 milioi dolar baino gehiago bildu zuena.[25] You Again (2010) komedian parte hartu zuen, eta Jamie Lee Curtis eta Betty Whiterekin lan egin zuen. Lou Lumenick zinema-kritikariak hauxe esan zuen: «You Again zine-eskoletan irakats liteke film bat ez egiteko moduaren adibide gisa. Eta nola ez umiliatu aktore beteranoak[26]

2011ko irailaren 23an, Abduction ekintza-zinta estreinatu zen, Taylor Lautner protagonista zuela, Bennett doktorea interpretatu zuen.[27] 2011. urtearen amaieran, Vamps film komikoan parte hartu zuen, non Alicia Silverstone ere agertu zen. 2012an, Rampart ekintza-zinta estreinatu zuen Woody Harrelson-ekin, The Cold Light of Day, Bruce Willisekin batera, eta Rodrigo Cortés espainiarrak zuzendutako Red Lights filma, Robert De Niro eta Cillian Murphy aktoreen ondoan.[28][29][30] Urte hartako uztailetik abuztura bitartean USA Network kateak emandako Political Animals miniseriearen protagonista izan zen.

2014. urtean Ripley-ren paperari berriro heldu zion 17 urtera, bere ahotsa Alien: Isolation bideojokoan jarriz, eta James Cameronen Avatar-en hirugarren jarraipenean agertuko zela berretsi zuen.[31] 2014. urtean Weaver Exodus: Gods and Kings filmean agertu zen, Tuya interpretatuta, Christian Bale, Joel Edgerton eta Ben Kingsley-rekin batera.[32]

New Yorkeko Comic Con-en, 2016ko urrian egin zen bileran, Marvel's The Defenders-en parte hartuko zuela baieztatu zen, eta Marvel's The Defersen 2017. urteko abuztuan estreinatu zen.[33]

2024ko Goya Sarien edizioan, Nazioarteko Goya saria jaso zuen zinemaren munduan egindako ibilbide osoagatik, eta eskerrak eman zizkion, bereziki, María Luisa Solák, Goyaren ahotsa Espainiara itzuli duen bikoizketako aktoreari.[5]

Filmografia hautatua

Sigourney Weaver eta bere aita Pat Weaver, 1989.
Sigourney Weaver, 2009.
Filmak
UrteaTituluaPaperaOharrak
1977Annie HallAlvy Singer-en hitzordua
1978MadmanGale
1979Alien, zortzigarren bidaiariaEllen Ripleyk
1981EiewitnessTony Sokolow
1982The Year of Living DangerouslyJill Bryant
1983El contrato delCatherine DeBoto
1984Mamu-ehiztariakDana Barrett
1985Une femme ou deuxJessica Fitzgerald
1986AliensEllen RipleykIzendatua Emakumezko aktore onenaren Oscar sarirako
Ilargi Erdiko kaleaLauren Slaughter
1988Gorilak lainoanDian FosseyIzendatua Emakumezko aktore onenaren Oscar sarirako

Aktore onenaren Urrezko Globoa - Drama

Girl lantegiaKatharine ParkerAktore onenaren Urrezko Globoa

Izendatua aktore onenaren Oscar sarirako

Aktore onenaren BAFTA sarirako

1989Ghostbusters IIDana Barrett
1992Alien 3Ellen Ripleyk
1492: paradisuaren konkistaGaztelako Isabel I.a
1993Dave, lehendakaria egun batezEllen Mitchell
1994Heriotza eta dontzeilaPaulina Escobar
1995JeffreyDebra Moorhouse
CopycatHelen Hudson
1997Izotz-ekaitzaJaney CarveyAktore onenarentzako Urrezko Globorako izendatua

BAFTA aktorerik onenari

Snow White: A Tale of TerrorLady Claudia HoffmanSAGUES sarietarako izendatua

Emmy sarietarako izendatua

Alien: berpizkundeaEllen Ripleyk
1999A Map of the WorldAlice GoodwinAktore onenaren Urrezko Globoa izendatua- Drama
Orbitatik kanpoko heroiakGwen DeMarco
2001HeartbreakerrakAngela Nardino / Max Conners / Ulga Yevanova
2002The Guys (denon kuraia)Joan
2003HoleakLouise "The Warden" Walker
2004Irudimenezko heroiakSandy Travis
VillageAlice Hunt
2006Snow CakeFreeman muga
2007The Girl in the ParkJulia
2008Vantage PointRex Brooks
Baby AmaChaffee Bicknell
WALL·EAxiomaren konputagailua
The Tale of DespereauxKontalaria
2009Prayers for Bobby (Bobby bidezko otoitzak)Mary GriffithSAGUES sarietarako izendatua

Emmy sarietarako izendatua

AvatarZuzendaria Grace Augustine
2010You AgainRamona
Crazy on the OutsideBikia
2011AbdukzioaZuzendaria Bennett
PaulGrandotea
2012Lights sareaMargaret Matheson
The Cabin in in the WoodsZuzendaria
Cold Light of DayJean Carrack
Animalia politikoakElaine Barrish
Vamp-akZizareak
2014Exoduak: Gods and KingsZurea
Nire depresioaAhotsa
2015TxapaMichelle Bradley
2016Monster Calls-iAmonaGoya sarietarako izendatua
Mami-ehiztariaZuzendaria Gorin sarraskiaKameoa
EsanahiaZuzendaria Rachel Jane
2020My Salinger YearMargaret
2021Ghostbusters: AfterlifeDana Barrett
2022Good HouseHildy Good
Avatar: The Way of WaterKiri Sully doktorea Grace Augustine
Gardener masterraHaverhill araua[34]
Call JaneVirginia[35]
2023Alice Hart-en Lost FlowersJune Hart
Telebista
UrteaIzenburuaPaperaOharrakErreferentziak
1976SomersetAvis RyanAtal 1
1986 2010Saturday Night LiveBere burua (aurkezlea)2 atal[36] [37]
1997Snow White: A Tale of TerrorLady Claudia HoffmanSAG sarietarako izendatua

Emmy Sarietarako izendatua

[38]
2002FuturamaThe Female Planet Express ShipAktore ahotsa

Atala: "Love and Rocket"

[39]
2008Eli StoneTerapeutaAtala: "The Path"[40]
2009Prayers for Bobby (Plegarias por Bobby)Mary GriffithSAG sarietarako izendatua

Emmy Sarietarako izendatua

[41]
2012Political AnimalsElaine Barrish6 atal
2015Penn Zero: Part-Time HeroLady StarblasterAktore ahotsa

Atala: "Lady Starblaster"

[42]
2015, 2017Doc MartinBeth Traywick2 atal
2017The DefendersAlexandra Reid6 atal[43]
2019Full Frontal with Samantha BeeRipleyAtala: "Not the White House Correspondents' Dinner 2019"[44]
2019The Dark Crystal: Age of ResistanceNarratzaileaAktore ahotsa

Atala: "End. Begin. All the Same."

[45]
2020Call My Agent!Sigourney WeaverAtala: "Sigourney"
2023The Lost Flowers of Alice HartJune HartSerie txikia

Sariak

Oscar Sariak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
1987[46]Emakumezko Aktore onenaAliensIzendatua
1989[47]Emakumezko Aktore onenaGorilas en la nieblaIzendatua
Bigarren mailako Emakumezko Aktore onenaWorking GirlIzendatua

Urrezko Globoak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
2013Miniserie edo telefilmetako Emakumezko Aktore onenaPolitical AnimalsIzendatua
2010Miniserie edo telefilmetako Emakumezko Aktore onenaPrayers for BobbyIzendatua
2000Emakumezko Aktore onena - DramaA Map of the WorldIzendatua
1997Bigarren mailako Emakumezko Aktore onenaLa tormenta de hieloIzendatua
1988Working GirlIrabazlea
Emakumezko Aktore onena- DramaGorilas en la nieblaIrabazlea
1986Emakumezko Aktore onena - DramaAliensIzendatua

BAFTA Sariak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
1990Bigarren mailako Emakumezko Aktore onenaWorking GirlIzendatua
1998La tormenta de hieloIrabazlea

Aktore Sindikatuaren Sariak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
1998Miniserie edo telefilmetako Emakumezko Aktore onenaSnow White: A Tale of TerrorIzendatua
2010Prayers for BobbyIzendatua

Emmy Sariak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
1998Miniserie edo telefilmetako Emakumezko Aktore onenaSnow White: A Tale of TerrorIzendatua
2009Prayers for BobbyIzendatua

Goya Sariak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
2016Bigarren mailako Emakumezko Aktore onenaUn monstruo viene a vermeIzendatua
2024Nazioarteko Goya[8]IbilbidearengatikIrabazlea

Donostiako Nazioarteko Zinema Jaialdia

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
2016Donostia SariaIbibidearengatikIrabazlea

Saturn Sariak

UrteaKategoriaPelikulaEmaitza
1979Emakumezko aktore onenaAlien: el octavo pasajeroIzendatua
1986AliensIrabazlea
1993Alien 3Izendatua
1997Alien: resurrecciónIzendatua
1999Galaxy QuestIzendatua
2009Bigarren mailako Emakumezko Aktore onenaAvatar

Erreferentziak

Kanpo estekak