Badalona
Badalona Kataluniako udalerria da, Barcelonès eskualdean eta Bartzelonako probintzian kokatua.
| Badalona Badalona | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kataluniako udalerria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatu burujabe |  Espainia | ||||||||||
| Autonomia |  Katalunia | ||||||||||
| Probintzia |  Bartzelonako probintzia | ||||||||||
| Eremu funtzionala | Bartzelonako metropoli eremua | ||||||||||
| Eskualdea | Barcelonès | ||||||||||
| Alkatea | Xavier García Albiol | ||||||||||
| Izen ofiziala | Badalona | ||||||||||
| Jatorrizko izena | Badalona | ||||||||||
| Posta kodea | 08910–08918 | ||||||||||
| INEk ezarritako kodea | 08015 | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 41°26′00″N 2°14′00″E / 41.4333°N 2.2333°E | ||||||||||
 | |||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 21.2 km² | ||||||||||
| Altuera | 6 m | ||||||||||
| Mugakideak | Montcada i Reixac, Sant Adrià de Besòs, Sant Fost de Campsentelles, Santa Coloma de Gramenet, Tiana eta Montgat | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 225.957 (2023) 2.451 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 10.658,35 bizt/km² | ||||||||||
| Etxebizitzak | 88 | ||||||||||
| Informazio gehigarria | |||||||||||
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||||||||||
| Hiri senidetuak | Alcanar, San Fernando eta Valparaíso | ||||||||||
| Matrikula | B | ||||||||||
| Hizkuntza ofiziala | katalan | ||||||||||
| badalona.cat | |||||||||||
2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera 220.888 biztanle zituen. 21.17 km2-ko azalera du.
Geografia
Iparraldean Sant Fost de Campsentelles (Vallès Oriental), ipar-ekialdean Tiana eta Montgat (el Maresme), hego-mendebaldean Sant Adrià de Besòs (Barcelonès), mendebaldean Santa Coloma de Gramenet (Barcelonès) eta Montcada i Reixac (Vallès Occidental) eta hego-ekialdean Mediterraneo itsasoa mugakide ditu.
Kostaldeko hiria da, eta 4.8 km-ko hondartza dauka.
Klima
 Datu klimatikoak (Badalona)  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 9 | 10 | 11 | 14 | 17 | 21 | 24 | 24 | 21 | 17 | 13 | 10 | 15 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 38 | 37 | 46 | 48 | 44 | 38 | 25 | 44 | 75 | 86 | 52 | 39 | 571 |
| Iturria: Weatherbase[1] | |||||||||||||
Historia
Neolitoko herrixka baten aztarnak topatu dituzte, bai eta arrasto iberikoak ere, baina Badalonaren sorrera K.a. 100. urte inguruan ezarrita dago, "Baetulo" herri erromatarrarena, hain zuzen ere.
Erdi Aroan hiria garatu egin zen, gaur egungo Dalt de la Vila auzoa zehazki, erdigunea zena eta Baetulorekin bat egiten zuena. 1492tik aurrera bultzada ekonomiko eta demografikoa jaso zuen nekazaritzari (mahastiak eta lekaleak, nagusiki) eta arrantzari esker.
XIX. mendean ekin zioten industrializazioari, trena iritsi zen, lantegiak eraiki zituzten eta immigrazioaren eskutik igoera demografikoa gertatu zen. XX. mendearen hasieran loraldi kulturala sortu zen, baina hurrengo hamakadetako diktadurek eten egin zuten.
Azkenik, 1980ko hamarkadatik aurrera, eta bereziki 1992ko Udako Olinpiar Jokoak zirela eta, hiriak aldaketa nabarmena izan eta gaur egungo itxura hartu zuen.
Barrutiak eta auzoak
Badalona 35 auzok eta 8 barrutik osatzen dute:
- 1. barrutia: Canyadó, Casagemes, Centre, Coll i Pujol, Dalt de la Vila, Manresà.
- 2. barrutia: Nova Lloreda, Sant Crist de Can Cabanyes, Sistrells.
- 3. barrutia: Bonavista, Bufalà, Canyet, les Guixeres, Mas Ram, Montigalà oriental, Morera, Pomar, Pomar de Dalt.
- 4. barrutia: la Salut.
- 5. barrutia: Sant Antoni de Llefià, Sant Joan de Llefià, Sant Mori de Llefià.
- 6. barrutia: el Remei, la Mora, Sant Roc, Artigues.
- 7. barrutia: Can Claris, Congrés, Gorg, Progrés, el Raval.
- 8. barrutia: la Pau, Lloreda, Montigalà occidental, Puigfred.
Elkarteak
Club Joventut de Badalona hiriko saskibaloi talde nagusia da, Kataluniako eta Espainiako ligaren inoizko hoberenen artean dagoena.
Demografia
| 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2009 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19.254 | 20.985 | 29.092 | 42.230 | 48.520 | 60.133 | 92.985 | 163.374 | 229.780 | 218.725 | 205.836 | 220.888 |
Politika
Hiriko alkateak
- 1979–1983: Màrius Díaz i Bielsa (PSUC)
- 1983–1999: Joan Blanch i Rodríguez (PSC)
- 1999–2008: Maite Arqué i Ferrer (PSC)
- 2008–2011: Jordi Serra i Isern (PSC)
- 2011–2015: Xavier García Albiol (PP)
- 2015–2018: Maria Dolors Sabater i Puig (GBC)
- 2018–2020: Àlex Pastor López (PSC)
- 2020–2021: Xavier García Albiol (PP)
- 2021–: Rubén Guijarro Palma (PSC)
2011ko udal hauteskundeak
| Alderdia | Botoen %a | Zinegotziak |
| Partido Popular | %33,42 | 11 |
| Partit dels Socialistes de Catalunya | %27,06 | 9 |
| Convergència i Unió | %12,54 | 4 |
| Iniciativa per Catalunya Verds - Esquerra Unida i Alternativa | %8,93 | 3 |
2015eko udal hauteskundeak
| Alderdia | Botoen %a | Zinegotziak |
| Partido Popular | % 34.2 | 10 |
| Guanyem Badalona en Comú | % 17.51 | 5 |
| Partit dels Socialistes de Catalunya | % 14 | 4 |
| Esquerra Republicana de Catalunya | % 10.98 | 3 |
| Convergència i Unió | % 7.94 | 2 |
| Kataluniarako Iniziatiba Berdeak - Ezker Batua eta Alternatiboa | % 6.68 | 2 |
| Ciudadanos | % 5.60 | 1 |
Pertsona ezagunak
- Josep Lluís Trapero (1965-), Mossoen burua.
- Esther Vera i Garcia (1967-), kazetaria eta politologoa.
- Xavier García Albiol (1967-), PPko politikaria eta hiriko alkatea.
- Melani Olivares (1973-), aktorea.
- Sergi Vidal (1981-), saskibaloi jokalaria.
- Pau Ribas (1987-), saskibaloi jokalaria.
Ikus, gainera
Erreferentziak
Kanpo estekak
- (Katalanez) Hiriko webgune ofiziala
