Ahatsa-Altzieta-Bazkazane

Ahatsa-Altzieta-Bazkazane beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

• frantsesez: Ahaxe-Alciette-Bascassan ("ahákz alziét bazkazán" ahoskatua)^[3]

Udalerria osatzen duten hiru herrien izenen gidoien bidez, elkarren ondoan jartzea besterik ez da: Ahatsa, Altzieta eta Bazkazane.

Ahatsa-Altzieta-Bazkazane Hergarai ibarran dago.

Lauribar ibaiak, Errobiren ibaiadarra dena, udalerria zeharkatzen du.

Ahatsa-Altzieta-Bazkazaneko klima     Datu klimatikoak (Irulegi, 1981-2010)      Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa  Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 24.8 27.0 30.0 32.6 35.0 40.0 41.0 42.0 39.2 34.0 27.0 26.0 42.0 Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 11.9 12.9 15.6 17.1 20.8 23.7 25.9 26.2 24.4 20.5 15.2 12.5 18.9 Batez besteko tenperatura (ºC) 7.5 8.0 10.3 11.7 15.2 18.2 20.3 20.5 18.3 15.3 10.6 8.3 13.7 Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 3.0 3.2 5.0 6.4 9.7 12.7 14.7 14.8 12.3 10.1 6.0 4.0 8.5 Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -15.4 -10.5 -9.5 -3.2 -0.2 2.8 5.8 4.0 2.0 -2.5 -8.5 -9.8 -15.4 Batez besteko prezipitazioa (mm) 146.0 129.8 124.7 139.3 106.9 77.0 65.6 76.1 92.5 112.1 164.8 153.4 1398.2 Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 96.7 115.5 128.9 78.8 70.1 66.2 103.2 80.3 69.3 88.1 124.1 110.2 128.9 Iturria: Frantziako klimatologia zerbitzua[4]

• Ahatsa
• Altzieta
• Bazkazane

Ahatsa eta Altzieta-Bazkazane udalerriek 1892ko ekainaren 11an elkartu ziren, udalerri bakarra osatzeko. Ahatsa, bere antzinako baroniarekin, 1302an aipatzen da Baionako kapituluko gutun batean. Elizbarrutiko kolazioek, 1757an, Sanctus Julianus de Ahaxe deitzen diote. Ahatsako San Julianen etxea aspaldikoa da; bertako jauntxo bat Nafarroa Behereko Gorteetan sartu zen.

Frantzisko I. Frantziakoak Pavia setiatu zuenean 1524n, San Juliango kapitain gazteak bizia galdu zuen eta erasotzaileen buru izan zen. Ahatsako jaunen oinetxea eta gaztelua hiribilduaren punturik gorenean altxatzen zen. Jaurretxe izena zuen eta higanoteek erre zuten 1569an.

Donaia etxea, Ahatsako zaharrenetakoa, Nafarroako Erresumako basailuak diren garatarrena izan liteke. Etxe horretako atearen aurrean, elizaren ondoan, hilobi-harri bat aurkitu zuten, familiarena, eta, zalantzarik gabe, hilerritik erretiratua, zeinaren gainean aitzur bat irudikatuta baitago. Hilarri honek 1570eko idazkuna darama.

Ahatsa, Frantziako Iraultzaren hasieran, Baionako elizbarrutiko boterez hornituriko zenbait apaizen topaleku izan zen. Herriko parrokoa zen Etxeberri abadea, Konstituzioaren zina egiteari uko egin zionean erbesteratu egin behar izan zuena. Bere ondasunak bi lotetan bahitu eta saldu ziren. Iraultzaileek elizatik eraman zituzten apaindura eta edalontzi sakratu guztiak. Gainera, presbiterial hondoaren eta Haltsu, Falconnet eta Casalongetik emigratutako partikularren hogeita bederatzi lur saldu zituzten.

1842ko ekainaren 11an Ahatsa eta Altzieta-Bazkazane udalerriak batu egin ziren, gaur egungo udalerria sortuz.^[5] Prozesu horretan, udalerri berriaren lurraldearen zati bat Ezterenzubi udalerri sortu berriari lagatzen zaio.

    Oharra: 1842. urtera arte, errolda egiteko, Ahatsa eta Altzieta-Bazkazane udalerrien erroldak batu ziren.

Biztanleek nekazaritza eta abeltzaintzako lan tradizionalak egiten dituzte, baita nolabaiteko landa-artisautza ere. Arrain-haztegi bat dago.

2017ko urtarrilaren 1era arte, Ahatsa-Altzieta-Bazkazane Garazi-Baigorri herri elkargoaren kide zen. Une horretatik aurrera, sortu berria zen Euskal Hirigune Elkargoaren parte izatera pasa zen.^[6]

Hergarai Bizik eskatutako Garraio Solidarioa zerbitzu presta dio udalerrian.^[7]

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Garazi eskualdeko herri guztiak sailkatu zituen, Arnegi izan ezik, ekialdeko behe-nafarrera euskalkian, Amiküze eta Oztibarre eskualdetan hitz egiten zena.^[11]

Koldo Zuazok, 2010ean, Ahatsa-Altzieta-Bazkazanek nafar-lapurtera euskalkian sailkatu zituen.^[12]

• Ahatsako gaztelua
• Ahatsako hilerriko gurutzea
• Ahatsako San Julian eliza
• Altzietako San Salbatore eliza
• Bazkazaneko serorategia
• Bazkazaneko San Andres eliza

• Manex Lanatua (1948-), idazlea.

• 
  San Julian eliza
• 
  San Salbatore eliza
• 
  San Andres eliza
• 
  Serorategia
• 
  Hilarri tradizionala

• Garazi
• Nafarroa Beherea