Nasir ad-Din at-Tusi

persa astronomo kaj multfakulo

Naṣīr ad-Dīn aṭ-Ṭūsī (arabe أبو جعفر محمد بن محمد نصیرالدین الطوسی, Abū Ĝaʿfar Muḥammad b. Muḥammad Naṣīr ad-Dīn aṭ-Ṭūsī, perse نصیر الدین طوسی, Naṣīr ad-Dīn-e Ṭūsī; naskiĝis la 18-an de februaro 1201 en Ṭūs, Ĥorasano, mortis la 26-an de junio 1274 en Kadimija, distrikto de metropola Bagdado), plej bone konata kiel Nasīr ad-Dīn Tūsī (perse نصیر الدین طوسی; aŭ simple Tusi en Okcidento), estis persa[1][2][3][4][5] multfakulo kaj fekunda verkisto: li estis ekzemple arkitekto, astronomo, biologo, kemiisto, matematikisto, filozofo, kuracisto, fizikisto, sciencisto, teologo kaj ajatolo. Li estis el la dekduimamisma ŝijaisma islama kredo.[6] La islama fakulo Ibn Ĥaldun (1332–1406) konsideris Tusi la plej granda el la lastaj persaj fakuloj.[7]

Nasir ad-Din at-Tusi
Persona informo
نصيرالدین طوسی
Naskonomoمُحمد بن مُحمد بن الحسن الطُوسي
Naskiĝo18-an de februaro 1201 (1201-02-18)
en Tuso,  Nizari Ismaili state
Morto26-an de junio 1274 (1274-06-26) (73-jaraĝa)
en Kadhimiya, Bagdado,  Ilĥanlando
Tomboal-Kāẓimijja-moskeo 33° 22′ 48″ Nordo 44° 20′ 17″ Oriento / 33.38 °N, 44.338 °O / 33.38; 44.338 (mapo) Redakti la valoron en Wikidata vd
ReligioŜijaismo vd
LingvojpersaarabaOguzaj lingvoj vd
LoĝlokoTusoMosulo • Quhistan • Maymun-Diz • Alamut Castle • Bagdado vd
ŜtatanecoIlĥanlando (1256–)
Nizari Ismaili state (en) Traduki
Abasida Kaliflando
Ĥorezma imperio Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupoastronomo
marji' (en) Traduki
teologo
poeto
verkisto
tradukisto
aŭtoro
da'i (en) Traduki
arkitekto
matematikisto
kuracisto
filozofo
universala klerulo
astrologo
politikisto Redakti la valoron en Wikidata vd
LaborkampoAstronomio, Kalam, Islama filozofio, matematiko, kemio, biologio, fiziko, medicino, etiko, filozofio, historio, juro, teologio, geografio, muziko, optiko, mineralogio, okultismo kaj scienco Redakti la valoron en Wikidata vd
Verkado
VerkojZīĝ-i Īlĥānī ❦
Aĥlāq-i Nāsirī ❦
Ŝarḥ al-Iŝārāt ❦
Tajrīd al-Iʿtiqād ❦
Tusi-couple ❦
Sayr wa Suluk vd
vdFonto: Vikidatumoj
vdr
Traktaĵo pri astrolabo de Tusi, Isfahano 1505.

Verkoj

La cirkloj de Tusi el araba manuskripto de Vatikana Biblioteko n. 319.

Tusi havas ĉirkaŭ 150 verkojn, el kiuj 25 estas en persa kaj la cetero estas en araba,[8] kaj estas unu traktaĵo en persa, araba kaj turka.[9]

Liaj ĉefaj verkoj estas la jenaj:

  • Kitāb aŝ-Ŝakl al-qattāʿ Kvinvoluma resumo de trigonometrio.
  • Al-Tadhkirah fi ʿilm al-hī'ah – Memoro pri la scienco astronomio. Multaj komentarioj estis verkitaj pri tiu verko nome Ŝarḥ al-Tadhkirah (Komentarioj pri al-Tadhkirah) - Komentarioj estis verkitaj de al-Birĝandi kaj de Nazzam Niŝapuri.
  • Aĥlāq-i Nāsirī – Verko pri etiko.
  • Al-Risalah al-Asturlabiyah – Traktaĵo pri astrolabo.
  • Zīĝ-i Īlĥānī (Ilĥanaj Tabeloj) – Ĉefa astronomia traktaĵo, kompletigita en 1272.
  • Ŝarḥ al-Iŝārāt (Komentario pri Avicenna Iŝarat)
  • Awsaf al-Aŝraf mallonga mistika-etika verko en persa
  • Taĝrīd al-iʿtiqād (Kredoresumo) – Komentario pri ŝijaismaj doktrinoj.
  • Talĥis al-Mohassal (resumo de resumoj).

Referencoj

Bibliografio

  • Encyclopædia Iranica, "AḴLĀQ-E NĀṢERĪ", G.M. Wickens [4]
  • Encyclopædia Iranica, "AWṢĀF AL-AŠRĀF", G.M. Wickens [5]
  • Encyclopædia Iranica, "Nasir al-Din al-Tusi" George Saliba [6]

Eksteraj ligiloj

  • “Ṭūsī: Abū Jaʿfar Muḥammad ibn Muḥammad ibn al‐Ḥasan Naṣīr al‐Dīn al‐Ṭūsī”, The Biographical Encyclopedia of Astronomers.
(PDF version)
  • “Al-Ṭūsī, Muḥammad Ibn Muḥammad Ibn Al-Ḥasan Usually Known as Naṣir Al-Dīn”, Complete Dictionary of Scientific Biography.