Karlo la 1-a (Anglio)

Karlo la 1-a, aŭ anglalingve Charles I, (naskiĝis la 19-an de novembro 1600 - mortis la 30-an de januaro 1649) estis la reĝo de Anglio, Skotlando kaj Irlando ekde la 27-an de marto 1625 ĝis sia mortpuno en 1649.

Karlo la 1-a
Reĝo de Anglio, Skotlando kaj Irlando
Persona informo
Charles I of England
Naskiĝo	19-an de novembro 1600 (1600-11-19) en Dunfermline Palace
Morto	30-an de januaro 1649 (1649-01-30) (48-jaraĝa) en Londono
Mortis pro	Mortpuno vd
Mortis per	Senkapigo vd
Tombo	Kapelo de Sankta Georgo (1649–) vd
Religio	Anglikanismo • katolika eklezio vd
Ŝtataneco	Reĝlando Anglio vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Stuartoj vd
Patro	Jakobo la 6-a kaj la 1-a vd
Patrino	Anne of Denmark (en) vd
Gefratoj	Henry Frederick Stuart, Elizabeto Stuart, Margaret Stuart (en) , Robert Stuart, Duke of Kintyre and Lorne (en) , Mary Stuart (en) kaj Sophia of England (en) vd
Edz(in)o	Henrietta Maria de Francio (1625–) vd
Infanoj	Karolo la 2-a de Anglio, Henry Stuart, Duke of Gloucester (en) , Henrietta of England (en) , Charles James Stuart, Duke of Cornwall (en) , Princess Anne of England (en) , Jakobo la 2-a de Anglio, Princess Elizabeth of England (en) , Mary Henrietta, Princess Royal (en) , Catherine Stuart (en) vd
Profesio
Okupo	politikisto artkolektanto monarko vd
Aktiva en	Londono vd
Postenoj Postenoj monarko de Anglio (1625–1649) monarko de Skotlando (1625–1649) monarko de Irlando (1625–1649) duko de Jorko (1605–1625) vd
Honorigoj Honorigoj  Ordeno de la Ĝartero vd
Reĝo de Anglio
Dum	1625-1649
Antaŭulo	Jakobo la 1-a
Sekvanto	Karlo la 2-a
Reĝo de Skotlando
Dum	1625-1649
Antaŭulo	Jakobo la 6-a
Sekvanto	Karlo la 2-a
Reĝo de Irlando
Dum	1625-1649
Antaŭulo	Jakobo la 1-a
Sekvanto	Karlo la 2-a
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Karlo restas fama pro la influo-batalo, kiun li entreprenis kontraŭ la Parlamento de Anglio. Ĉar li klopodis instali absolutan monarkion, multaj angloj timis lin. Multaj el liaj decidoj kaŭzis konsiderindan opozicion, precipe la kreado de novaj impostoj sen la konsento de la Parlamento.

Religiaj konfliktoj markis la tutan reĝadon de Karlo. Li edziĝis kun katolika princino, Henrietta Maria, malgraŭ la malkonsento de la Parlamento kaj de la publiko pli ĝenerale. Karlo plie alianciĝis kun pluraj malpopularaj religiuloj, inkluzive de Richard Montagu kaj William Laud, kiun Karlo nomumis kiel ĉefepiskopon de Canterbury. Multaj regnanoj opiniis, ke tiu decido tro proksimigis la Eklezion de Anglio al romkatolikismo. La posta strebo de Karlo al la religia reformo de Skotlando kaŭzis la militojn de la episkopoj, kiuj senfortigis Anglion kaj favoris lian postan eloficiĝon.

La lastaj jaroj markiĝis de la angla enlanda milito, dum kiu Karlon kontraŭstaris la soldatoj de la Parlamento (kiu kontestis la plifortigon de la reĝa potenco) sed ankaŭ la puritanoj, kiuj estis malfavoraj al la religia inklino de la reĝo. Post du enlandaj militoj kaj pluraj malvenkoj, Karlo estis kaptita, procesita kaj mortpunita pro altperfido. La monarkio estis tiam nedaŭre aboliciita kaj anstataŭita de respubliko gvidita de Oliver Cromwell.