Jorkŝiro
 | Ĉi tiu artikolo temas pri historia graflando. Por nuntempa regiono rigardu la paĝon Yorkshire and the Humber. |
Jorkio[1], aŭ Jorkŝiro (angle: Yorkshire), konata formale kiel la Graflando de Jorko, estas historia graflando de norda Anglio, kaj la plej granda graflando de Britio[2].
| Jorkŝiro | |||
|---|---|---|---|
| eksa Graflando | |||
  | |||
 Flago | |||
| historia kantono de Anglio [+] | |||
| Lando | Anglio | ||
| Ĉefurbo | Jorko | ||
| - koordinatoj | , 1° 5′ 0″ U (mapo)53.958333333333-1.083333333333353° 57′ 30″ N, 1° 5′ 0″ U (mapo) | ||
| Akvokolektejo | 11 903 km² (1 190 300 ha) [+] | ||
| Areo | 11 903 km² (1 190 300 ha) [+] | ||
| Loĝantaro | 5 234 700 [+] (2011) | ||
| Denseco | 439,78 loĝ./km² [+] [+] | ||
| |||
 | |||
| Jorkŝiro | |||
 Vikimedia Komunejo: Yorkshire [+] | |||
| En TTT: Oficiala retejo [+] | |||
| Nomo | |
|---|---|
Yorkshire | |
| Flago | |
| |
| Emblemo | |
 | |
| Situo en Anglio | |
 | |
| Bazaj informoj | |
| graflandurbo: | Jorko |
| plej granda urbego: | Leeds |
| aliaj urbegoj: | Ŝefildo, Bradford, Hull |
| areo: | 11.903 km² (1991) |
| loĝantoj: | 5,288,200 (censo 2011) |
| loĝdenso: | 444 loĝantoj po km² |
| oficiala retejo: | www.yorkshire.com |
| Politiko | |
| regiono: | Yorkshire and the Humber |
| Historio | |
| origino: | Reĝlando de Jórvik |
| kreado: | Antikva Tempo |
| Subdivisioj | |
| tipo: | Riding |
 Partoj: 1. Norda 2. Okcidenta 3. Orienta | |
Historie, pro la grandeco de la graflando, ĝi ofte estis dividita por administraj kialoj. Tamen, Jorkŝiro estas ankoraŭ konata kiel teritorio geografia kaj regiono kultura[3][4]. La nomo de la graflando estas familiara kaj bone komprenita tra Britio. Ĝi estas uzita en nomoj ambaŭ en la amaskomunikilaro kaj la en la militistoj[5][6]. La nomo Jorkŝiro estas uzita formale en la distriktoj administrativoj "North Yorkshire", "West Yorkshire", "South Yorkshire", kaj, "East Riding of Yorkshire".
Jorkŝiro estas konata pro la verdaĵo de ĝia kamparo, kiel exemple la "Yorkshire Dales", "Yorkshire Wolds" kaj la nacia parko "North York Moors". Jorkŝiro ofte estas konata kiel "la propra graflando de dio" aŭ "la propra lando de dio"[7]
La emblemo de Jorkŝiro estas la blanka rozo de la reĝa domo de Jorko. La flago de Jorkŝiro estas blua flago kun la blanka rozo en la centro[8].
La tago de Jorkŝiro estas ĉiujare la 1-an de Augusto. La tago estas festo de kulturo, historio kaj dialekto jorkŝira[9].
Ekonomio
La ekonomio de Jorkŝiro estas tre miksita. La plej granda urbego de la graflando estas Leeds, kaj ĝi estas la centro de la negocio kaj komerco. Leeds estas unu de la pli grandaj centroj de financo en tuta Britio. Tradicie, Ŝefildo estis tre industria kaj havis multajn uzinojn de ŝtalo kaj minoj de karbo, nuntempe la urbo atiras servojn, ekzemple la butika centro de Meadowhall. Hull estas la plej granda haveno de la graflando.
Transporto
La plej grava vojo de Jorkŝiro estas la A1, konata historie kiel "La granda norda vojo" (angle: The Great North Road)[10]. La vojo trairas la graflandon kaj estas parto de la vojo inter la ĉefurboj de Anglio kaj Skotlando. Alia grava vojo estas la A19 inter Doncaster kaj la nortumbria urbo Newcastle.
La aŭtovojo M62 trairas Jorkŝiron orientokcidente inter Hull kaj lankaŝira Manĉestro kaj Liverpool[11]. La M1 estas grava aŭtovojo inter Leeds kaj Londono.
Estas granda fervoja reto inter la urboj la graflando. La orienta-marborda ĉefa linio (Angle: East Coast Main Line) estas fervoja ligo ke trairas Jorkŝiron inter Skotlando kaj Londono. La "Transpennine" ligo konektas Hull kaj Liverpool tra Leeds.
Antaŭ fervojoj, la havenoj de Hull kaj Whitby havis gravajn rolojn en la transporto de bonoj. Historie, kanaloj estis uzataj por transporto, kiel la Leeds-Liverpool kanalo, la plej granda kanalo de Anglio.
Estas ligoj kun kontinenta Eŭropo kun pramŝipoj tage inter Hull kaj Roterdamo en Nederlando, kaj Zeebrugge en Belgio.
La plej granda flughaveno de Jorkŝiro estas la flughaveno Leeds-Bradford, ke komenciĝis en la jaro 1931. La flughaveno Doncaster-Ŝefildo ĉe Finningley komencis servojn en 2005.
Komunumoj
Geografiaj elementoj
- Promontoro Flamborough Head
Famuloj
Jorkŝiro kaj Esperanto
Referencoj
Eksteraj ligiloj (angle)
- The History of Yorkshire
- Samples of Yorkshire Dialect
- Yorkshire Inquisitions 1275–1295
- Yorkshire
- Welcome to Yorkshire