User:Elonizm/sandbox

Postsovet ölkələri — həmçinin keçmiş SSRİ kimi də tanınan^[1] Sovet İttifaqına daxil olmuş 15 dövlətdir.

Rusiya Soyuq müharibədən sonra SSRİ-nin beynəlxalq səviyyədə tanınmış əsas de-fakto varisidir; Ukrayna isə qanunla həm Ukrayna SSR-in, həm də Sovet İttifaqının keçmiş sovet mülkləri üzərində mübahisəli qalan varisi olduğunu bəyan etmişdir.^[2]^[3]^[4]

Üç Baltikyanı dövlət olan Estoniya, Latviya və Litva 1990-cı ilin mart və may ayları arasında müstəqilliklərini bərpa etdiklərini elan edərək SSRİ-dən ayrılan ilk dövlətlər oldular və 1940-cı ildə Sovet İttifaqına ilhaq edilməzdən əvvəl mövcud olan orijinal dövlətlərin davamlılığını iddia etdilər.^[5]^[6] Qalan 12 respublikanın hamısı sonradan ayrıldı, onların hamısı Müstəqil Dövlətlər Birliyinə (MDB), əksəriyyəti isə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) qoşuldu. Bunun əksinə olaraq, Baltikyanı ölkələr diqqəti Avropa İttifaqına (Aİ) və NATO-ya üzv olmağa yönəldirdilər.^[7] Aİ rəsmiləri Aİ və postsovet ölkələri arasında Assosiasiya Sazişlərinin vacibliyini vurğuladılar.^[8]^[9]

Keçmiş SSRİ ərazisində müxtəlif dərəcədə tanınması mübahisəli olan bir neçə dövlət mövcuddur: Şərqi Moldovada Dnestryanı, Gürcüstanın şimalında Abxaziya və Cənubi Osetiya və Azərbaycanın cənub-qərbində Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası. Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasından başqa bu tanınmamış dövlətlərin hamısı Rusiyanın silahlı dəstəyindən və maliyyə yardımından asılıdır. Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası Ermənistana de-fakto səviyyədə inteqrasiya olunub və o, Rusiya ilə də sıx əməkdaşlıq edir.

Böyük ölçüdə tanınmamış Rusiya tərəfindən işğal edilmiş Krım 2014-cü ilin martında bir həftə müstəqillik iddiası irəli sürdü^[10] və Ukraynanın şərqindəki tanınmamış Rusiyanın nəzarətində olan Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikası Rusiya ilhaqından əvvəl 2014-cü ildən 2022-ci ilə qədər müstəqillik iddiasında idi.

Siyahı

15 dövlət dörd subregiona bölünə bilər. Hal-hazırda beynəlxalq səviyyədə tanınmayan bir neçə faktiki müstəqil dövlətlər bu siyahıya daxil edilməyib (aşağıda oxuyun: Separatçı münaqişələr).

Subregion		Ölkə	Rəmzlər		Paytaxt	İdarə forması	Müstəqillik	Ərazi^[11]		Əhali	Etnik çoxluq, faizlə		Əhalinin sıxlığı		Qeydlər
Subregion		Ölkə	Gerb	Bayraq	Paytaxt	İdarə forması	Müstəqillik	km²	mi²	Əhali	1989	indi	nəfər/km²	nəfər/mi²	Qeydlər
	Mərkəzi Asiya	Qazaxıstan (Qazaxıstan Respublikası)			Astana	Unitar dominant partiyalı prezidentli respublika	16 dekabr 1991	2,724,900	1,052,090	19,824,172	39.7%	69.6%	7	18	^[12]^[13]
		Qırğızıstan (Qırğızıstan Respublikası)			Bişkek	Unitar prezidentli respublika	31 avqust 1991	199,945	77,199	6,663,000	52.4%	73.8%	33	85	^[14]^[15]
		Tacikistan (Tacikistan Respublikası)			Düşənbə	Diktatorluq altında unitar prezidentli respublika	9 sentyabr 1991	143,100	55,251	9,506,000	62.3%	84.3%	64	166	^[16]^[17]
		Türkmənistan (Türkmənistan Respublikası)			Aşqabad	İrsi diktatorluq altında unitar prezidentli respublika	27 oktyabr 1991	491,210	189,657	6,431,000	72.0%	85.6%	11	28	^[18]^[19]
		Özbəkistan (Özbəkistan Respublikası)			Daşkənd	Unitar prezidentli respublika	31 avqust 1991	444,103	171,469	36,130,158	71.4%	84.4%	76	197	^[16]^[20]
	Ümumilikdə Mərkəzi Asiya							4,003,258	1,545,667	76,350,229	59.6%	79.5%	38.2	99
	Şərqi Avropa	Belarus (Belarus Respublikası)			Minsk	Diktatorluq altında unitar prezidentli respublika	25 avqust 1991	207,600	80,155	9,255,524	77.9%	84.9%	46	119	^[21]^[22]
		Moldova (Moldova Respublikası)			Chișinău	Unitar parlamentli respublika	27 avqust 1991	33,843	13,067	2,597,100	64.5%	75.1%	79	205	^[23]^[24]
		Rusiya (Rusiya Federasiyası)			Moskva	Diktatorluq altında federal yarı prezidentli respublika	12 dekabr 1991	17,098,242	6,601,668	146,171,015	81.5%	77.7%	9	23	^[25]^[26]^[27]^[28]
		Ukrayna			Kyev	Unitar yarı prezidentli respublika	24 avqust 1991	603,700	233,090	41,383,182	72.7%	77.5%	72	186	^[29]^[30]
	Ümumilikdə Şərqi Avropa							17,943,385	6,927,980	199,500,942	74.2%	78.8%	51.5	133
	Baltikyanı	Estoniya (Estoniya Respublikası)			Tallin	Unitar parlamentli respublika	8 may 1990	45,339	17,505	1,331,796	61.5%	69.4%	29	75	^[31]^[32]
		Latviya (Latviya Respublikası)			Riqa	Unitar parlamentli respublika	4 may 1990	64,562	24,928	1,882,200	52.0%	63.0%	30	78	^[16]^[33]
		Litva (Litva Respublikası)			Vilnus	Unitar yarı prezidentli respublika	11 mart 1990	65,300	25,212	2,859,718	79.6%	84.6%	43	111	^[16]^[34]
	Ümumilikdə Baltikyanı							175,201	67,645	5,998,274	64.4%	72.0%	34	88
	Cənubi Qafqaz	Ermənistan (Ermənistan Respublikası)			İrəvan	Unitar parlamentli respublika	23 sentyabr 1991	29,743	11,484	2,976,800	93.3%	98.1%	100	259	^[35]^[36]
		Azərbaycan (Azərbaycan Respublikası)			Bakı	İrsi diktatorluq altında unitar yarı prezidentli respublika	30 avqust 1991	86,600	33,436	10,127,145	82.7%	91.6%	115	298	^[37]^[38]
		Gürcüstan (Gürcüstan Respublikası)			Tbilisi	Unitar parlamentli respublika	9 aprel 1991	69,700	26,911	3,688,600	70.1%	86.8%	53	137	^[16]^[39]
	Ümumilikdə Cənubi Qafqaz							186,043	71,832	16,831,069	82.0%	92.2%	89.3	231
Ümumilikdə keçmiş SSRİ								22,307,815	8,613,096	296,582,638	50.6%	44.5%	9	23	^[40]