Conportamentìśem

Al conportamentìśem (comportamentismo in itagliàṅ, behaviourism in ingléś) o psicologìa conportamentèla, 'l è na branca dla Psicologìa ch'a s è śvilupê ai inìsi dal Novsèint e ch'à vist dimòndi psicòlog tgnìrgh adrē infìn ch'a nn'è gnanc dimòndi. A s evliva spieghèr al conportamèint di agìnt cun dagli oservasiòun sieintìfichi, sàinsa ch'a s gh'avìs da strulghèr dal teorìi prìma ed na strèta oservasiòun.

Al só inisiadōr, John Watson, al giva che l'ùnica manéra ogetìva 'd oservèr e capìr sieintificamèint la psicologìa di agìnt l'era quèla 'd stèrgh a controlèr la rispòsta/conportamèint a un sert stìmol, situasiòun o ambiìnt, secònd al schéma S - R, a un stìmol, na rispòsta.
In di laboratòri, in di ambiìnt controlê, l'aspirasiòun dal psicòlog conportamentìsta, l'era quèla ed quantifichèr, e 'd miśurèr el reasiòun dal bésti o dal persòuni, a soquànt estìmol ch'i gh'gnivn indirisê. Secònd cla manéra 'd vèder chè, i conportamèint dal bésti, ma pò anc di cristiàṅ, i srèven la rispòsta ed chelōr ai stimol dal só ambiìnt.
Secònd al psicòlog conportamentìsta, ch'a s sìa urdnê o strampalê, al conportamèint di agìnt al prà sèinper gnìr formê e educhê cun determinèdi tètnichi psicològighi.

A diferèinsa 'd soquànti manéri 'd interpretèr al pinsér in dla mèint di cristiàṅ cum'a s era pruvê infìn a cal mumèint lè, cun dal teorìi, dal spiegasiòun ch'i peschèven in n'introspesiòun o in del raìś di visû dal persòuni, John Watson al tàja curt e al n'vol briśa stèr lè a sernìr quèl ch'a sucéd dèint'r in dla suca dal cristiàṅ: la mèint la prà armàgner na scatla sarèda, che tant a s pōl tgnir a bèda, ind un sogêt, sōl ai stìmol e ala rispòsta ch'a gnarà deda a quischè.

• Donald Baer
• Albert Bandura
• Dermot Barnes-Holmes
• Vladimir Bekhterev
• Sidney W. Bijou
• Charles Ferster
• Jacque Fresco
• Edwin Ray Guthrie
• Steven C. Hayes
• Richard J. Herrnstein
• Clark L. Hull
• Brian Iwata
• Alan E. Kazdin
• Fred S. Keller
• Jon Levy
• Marsha M. Linehan
• Ole Ivar Lovaas
• Neal E. Miller
• O. Hobart Mowrer
• Charles E. Osgood
• Ivan Pavlov
• Murray Sidman
• B. F. Skinner
• Kenneth W. Spence
• J. E. R. Staddon
• Edward Thorndike
• Edward C. Tolman
• John B. Watson
• Montrose Wolf

• John Watson
• Medśèina conportamentèla
• Nevrosinsia conportamentèla

• Wikimedia Commons contiene file multimediali su Conportamentìśem
• Wikizionario contiene la voce di dizionario «Conportamentìśem»

• (IT) La vóś in sìm'a 'l vocabolàri Treccani.