Ψαχνά

Η κατοίκηση της περιοχής, σύμφωνα με τις αρχαιολογικές μαρτυρίες, αρχίζει κατά την αρχαιότερη νεολιθική περίοδο. Η πόλη στη σημερινή της θέση δημιουργήθηκε μετά το 1470.Πήραν την ονομασία τους από το εύφορο και παραγωγικό τους έδαφος, όπως το ψαχνό στο κρέας, το σαρκώδες, αυτή η γενική γνώμη των κατοίκων της πόλης. Ιστορικά στην περιοχή Παλαιοψαχνά ή Καστρί υπάρχει Ενετικό Φρούριο. Παλαιότερα, γύρω από αυτό είχε αναπτυχθεί οικισμός που σήμερα δεν υπάρχει και έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα.^[4]

Τα Ψαχνά βρίσκονται στο κέντρο της Εύβοιας και προς το νότιο άκρο του Βόρειου Ευβοϊκού κόλπου σε απόσταση περίπου 15 χλμ. βόρεια από την Χαλκίδα, με την οποία συνδέεται οδικώς μέσω της παραλιακής οδού Χαλκίδας – Ν. Αρτάκης - Ψαχνών. Είναι κτισμένα σε εύφορη πεδινή περιοχή που διαρρέεται από τον ποταμό Μεσσάπιο, σε υψόμετρο 25 μέτρα και αποτελεί σημαντικό γεωκτηνοτροφικό κέντρο.^[2][5] Τα Ψαχνά αποτελούν πέρασμα από τη Χαλκίδα προς την ευρύτερη περιοχή και την Βόρεια Εύβοια με αξιόλογη εμπορική και βιοτεχνική-βιομηχανική δραστηριότητα.^[6] Παλαιότερα αποτελούσαν έδρα ομώνυμης κοινότητας ενώ σήμερα είναι έδρα του Δήμου Διρφύων - Μεσσαπίων.^[7] Το 1928 αριθμούσε 2.933 κατοίκους. Στην απογραφή του 2011 αριθμούσε 5.827 κατοίκους και μαζί με τη Μακρυμάλλη, τη Μονή Αγίου Ιωάννη Καλυβίτη, τη Μονή Μακρυμάλλης και τη Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου συναποτελούν τη Δημοτική Κοινότητα Ψαχνών της Δημοτικής Ενότητας Μεσσαπίων^[8].

Στα Ψαχνά υφίσταται από προπολεμικά βιομηχανία προϊόντων ελιάς και εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Ο πληθυσμός ασχολείται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και τα κύρια προϊόντα είναι κηπευτικά και δασικά. Επίσης πριν από το 1930 στα Ψαχνά υπήρχε ταχυδρομικό και τηλεγραφικό γραφείο, δημοτικό σχολείο, ημιγυμνάσιο, δασοφυλακείο, αστυνομικός σταθμός, ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, καθώς επίσης και συνεταιρισμοί, (γεωργικός, ελαιουργικός, συνιδιοκτητών δάσους, πολιτιστικός ως και αμαξοκαρραγωγέων).

Σήμερα λίγο πριν την είσοδο στα Ψαχνά, από Χαλκίδα, όπου υφίσταται γέφυρα μικρού ποταμού (ο Μεσσάπιος ποταμός), επί υψώματος δεξιά του δρόμου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Παραρτήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) όπου λειτουργούν πέντε τμήματα του Ιδρύματος.^[9]

Στα βορειοδυτικά και βορειοανατολικά των Ψαχνών και στους πρόποδες του όρους Δίρφυς είναι τα μοναστήρια: Αγίου Ιωάννη Καλυβίτη, Μακρυμάλλης και τη Παναγίας Γοργοεπηκόου που αποτελούν θρησκευτικό αξιοθέατο της περιοχής.^[2]

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα, μετά την Επανάσταση του 1821, το 1835 να προσαρτάται στον τότε δήμο Μεσσαπίων και το 1866 στο ΦΕΚ 69Α - 03/11/1866 να ορίζεται έδρα του τότε δήμου. Το 1912 με το ΦΕΚ 245Α - 16/08/1912 ορίστηκε έδρα της κοινότητας Ψαχνών. Το 1997 με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 (σχέδιο Καποδίστριας) αποσπάσθηκε από το δήμο Ψαχνών και ορίστηκε έδρα του δήμου Μεσσαπίων ενώ το 2010 με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 (σχέδιο Καλλικράτης) ορίστηκε έδρα του δήμου Διρφύων-Μεσσαπίων.^[7]

Δείτε: Κοινότητα - Δήμος Ψαχνών

Οι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είναι:

• Το Καστρί Ψαχνών από τον Καστρολόγο.

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.ΚΔ΄, σελ.81