Τρικόρυνθος

Ο δήμος της Τρικορύνθου, ήταν δήμος της Παραλίας.^[1] Βρισκόταν ανάμεσα στο Πεντελικό όρος και την Πάρνηθα, μεταξύ του Μαραθώνα και του Ραμνούντα,^[2] στα εδάφη της μυθικής Μακαρίας πηγής (Μακαρία Κρήνη), σήμερα στην περιοχή βορειοανατολικά από το χωριό Κάτω Σούλι,^[3] στην κορυφή του οποίου σώζονται λείψανα της αρχαίας ακρόπολης του δήμου,^[4] στην τοποθεσία το Μεγάλο Μάτι και τους πρόποδες του βουνού Σταυροκοράκι.^[5] Το χωριό Κάτω Σούλι, όπως και το χωριό Άνω Σούλι, υπάγονται διοικητικά στον Δήμο Μαραθώνα.

Σε αντίθεση με τους σύγχρονους ερευνητές, ο παλαιότερος ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής θεωρούσε, ότι ο δήμος βρισκόταν στην περιοχή του επάνω Σουλίου.^[6]

Ο δήμος της Τρικορύθου ήταν μέλος της Τετράπολης^[7] ή Υττηνίας^[8] της Αττικής, η οποία με τη σειρά της αποτελούσε μια από τις δώδεκα περιφέρειες-πόλεις της Δωδεκάπολης Κεκροπίας. Ο Στράβων, αναφερόμενος στον ιστορικό Φιλόχορο και το έργο του «Ατθίς» (ή Ατθίδες ή Ιστορίαι) λέει ότι η Τετράπολις (Οινόη, Προβάλινθος, Τρικόρυθος, Μαραθών) ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις, οι οποίες ιδρύθηκαν στην Αττική από τον μυθικό βασιλιά της Αθήνας, Κέκροπα και αργότερα ο Θησέας την ένωσε με την πόλη της αρχαίας Αθήνας.^[9]

Με εξαίρεση την Προβάλινθο, η οποία ανήκε στην Πανδιονίδα φυλή, οι υπόλοιπες τρεις πόλεις (Οινόη, Τρικόρυθος, Μαραθών) ανήκαν στην Αιαντίδα φυλή. Από τις τέσσερις πόλεις, οι οποίες συναποτελούσαν την Τετράπολη, ο Μαραθώνας εθεωρείτο σαφώς, ως ο πιο σημαντικός.

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,^[10] ως μέλος αρχικά της Αιαντίδας φυλής, συμμετείχε με 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης από 3 βουλευτές στη Βουλή των 600, ενώ την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) αντιπροσωπευόταν από 6 βουλευτές. Την τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127) ο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων είναι άγνωστος, ενώ κατά την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) ο δήμος μεταφέρθηκε στην Αδριανίδα φυλή, επίσης με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων.

Ο δημότης της αρχαίας Τρικορύνθου ονομαζόταν Tρικορύσιος.^{[11][12][13][14]} Ο δήμος ήταν έδρα της ισχυρής οικογένειας των Ηρακλειδών.^[15] Σύμφωνα με μια από τις εκδοχές της ελληνικής μυθολογίας, ο βασιλιάς των Μυκηνών Ευρυσθέας σκοτώθηκε στην περιοχή του δήμου, κατά τη διάρκεια εκστρατείας εναντίον της πόλης του Μαραθώνα (σύμφωνα με μια εκδοχή από το γιο του Ηρακλή Ύλλο,^[15] σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή από τον ανιψιό του Ηρακλή Ιόλαο^[16][17]) και στη συνέχεια αποκεφαλίστηκε. Με βάση μια εκδοχή, αυτή του Στράβωνα, το σώμα του Ευρυσθέα θάφτηκε στον Γαργηττό, ενώ το κεφάλι του^[18] θάφτηκε στην Τρικόρυνθο, κοντά στην Μακαρία Κρήνη. Ο τόπος της ταφής ονομάστηκε από τότε Ευρυσθέως Κεφαλή.^[17]

Ο τόπος του δήμου της Τρικορύθου ήταν ελώδης και τελματώδης, συνεπώς το κλίμα δεν ήταν υγιεινό, ενώ κυριαρχούσαν τα μεγάλα κουνούπια, ενώ στον τόπο αυτό αναφέρεται κωμικά και ο Αριστοφάνης στο έργο του «Λυσιστράτη».^[19][20]

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Τρικορύνθου, όπως ο Γλαύκων ο Τρικορύσιος, ο βουλευτής Δημήτριος ο Τρικορύσιος, ο Δημόστρατος ο Τρικορύσιος γιος του Δημοστράτου, ο βουλευτής Διόδωρος ο Τρικορύσιος, ο βουλευτής Διονύσιος ο Τρικορύσιος, ο δικαστής Διονύσιος ο Τρικορύσιος γιος του Κλεμάχου, ο βουλευτής Διονύσιος ο Τρικορύσιος γιος του Στράτωνος, ο ιερέας Διονυσόδωρος ο Τρικορύσιος γιος του Μοσχίωνος, ο επιστάτης στα Ελευσίνια Διόξενος ο Τρικορύσιος γιος του Πλάτωνος, ο θεωρός της Τετράπολης Διόφαντος ο Τρικορύσιος γιος του Ευθυμένου κ.α.^[21]

• Αρχαία Αθήνα
• Αιαντίδα φυλή
• Αδριανίδα φυλή

Πρωτογενείς πηγές

• Αριστοφάνης, «Λυσιστράτη», στιχ. 1032.
• Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», Δ, 57.
• Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», «Αττικά», 44.10.
• Στράβων, «Γεωγραφικά», Βιβλίο Η', 6.19, Βιβλίο Η', 7.1, Βιβλίο Θ', 1.20 και Βιβλίο Θ', 1.22.
• Ελληνικές επιγραφές - IG Τρικορ Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

• Tricorythus, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
• Ουίλλιαμ Σμιθ,  Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα: 
  (Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 62-65 (Marathon)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray.  Attica - 62-65 (Marathon)
• John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council, “Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
• John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 138.
• Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630

• «Trikorynthos». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2014. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• Δήμος Μαραθώνα, από την ιστοσελίδα: site.marathon.gr του Δήμου Μαραθώνος.
• Μελέτη: "Η Βορειοανατολική Αττική υπό το πρίσμα των εξελίξεων - Ο δήμος Μαραθώνα", (pdf), Χωροταξικός Σχεδιασμός 7ου, Σπουδαστική ομάδα: Λάζου Χ., Ραχιώτη Α., Ρέτζου Ντ. Διδακτική ομάδα: Αυγερινού Σ., Τουφεγγοπούλου Α., Ακαδ. Έτος 2010-2011. σελ. 4 & σελ. 10, χάρτης, σημείο Νο 8: Αρχαία Τρικόρυνθος & με (•) η Μακαρία Πηγή.
• Traill, J. «Places: 580125 (Trikorynthos)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2017. 
• Trikorynthos, deme and fort, NE Kato Souli, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
• Trikorysios, στην ιστοσελίδα: ASCSA Digital Collections και https://web.archive.org/web/20170422162836/http://www.ascsa.edu.gr/ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.
• Trikorynthos, Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
• Trikorynthos, Attic Inscriptions Online.
• Trikorysios, στην ιστοσελίδα: digital.library.cornell.edu του Πανεπιστημίου Κορνέλ.