Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας

Η περιοχή της Στερεάς Ελλάδας αποτελεί σήμερα περιφέρεια και γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας. Επίσης, αποτελεί μέρος της στατιστικής περιοχής της Κεντρικής Ελλάδας, μιας εκ των τεσσάρων της χώρας, πρώτου επιπέδου NUTS της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Στην περιφέρεια περιλαμβάνονται 5 περιφερειακές ενότητες (Βοιωτίας, Εύβοιας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας, Φωκίδας)^[4] ενώ στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας περιλαμβάνονται 7 νομοί, ακόμη δηλαδή η Αττική και η Αιτωλοακαρνανία.

Το όνομα Ρούμελη προέρχεται από την σύνθεση των τούρκικων λέξεων Ρουμ και ιλή που σημαίνουν Ρωμαίος ή Ρωμιός και χώρα αντίστοιχα δηλαδή η χώρα των Ρωμιών. Χαρακτηριστικό της ετυμολογίας της λέξεως Ρουμελία ή Ρούμελη είναι το σουλτανάτο των Ρουμ που εγκαθιδρύθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους στην περιοχή της Μικράς Ασίας θέλοντας έτσι να να υποδηλώσουν τον εθνολογικό χαρακτήρα της περιοχής (Έλληνες) που καταλάμβαναν και ασκούσαν διοίκηση.

Μετά το 1453, Ρούμελη ονομάστηκε το Ευρωπαϊκό τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με κέντρο τη Σόφια. Με την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους, η περιοχή έλαβε την ελληνική ονομασία Στερεά Ελλάδα γεγονός που είχε να συμβεί από την κατάλυση του βυζαντινού κράτους.^[5][6] Κατά τη διοικητική οργάνωση της Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου η περιοχή είχε την ελληνική της ονομασία και με αυτό τον τρόπο αποτελούσε το Θέμα της Ελλάδος.

Η Στερεά Ελλάδα βρίσκεται στο νότιο τμήμα του ηπειρωτικού κορμού της χώρας και καταλαμβάνει έκταση 15.549 τετραγωνικά χιλιόμετρα με 230 χιλιόμετρα μήκος και 95 χιλιόμετρα πλάτος καθιστώντας την 2η μεγαλύτερη σε έκταση ελληνική περιφέρεια. Αποτελείται από ηπειρωτικό και νησιωτικό τμήμα και είναι ανοιχτή στο Αιγαίο Πέλαγος και το Ιόνιο Πέλαγος μέσω εσωτερικών θαλασσών και μεγάλου μήκους ακτών. Συνορεύει με τρεις περιφέρειες. Την περιφέρεια Θεσσαλίας στα βόρεια, την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας στα δυτικά και νοτιοδυτικά, και την περιφέρεια Αττικής στα νοτιοανατολικά. Στα νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο και στα ανατολικά από το Αιγαίο Πέλαγος.

Η περιφέρεια δεν ταυτίζεται απόλυτα με το γεωγραφικό διαμέρισμα της Στερεάς Ελλάδας, καθώς σε αυτή δεν εντάσσονται οι νομοί Αττικής και Αιτωλοακαρνανίας. Το νησιώτικο τμήμα περιλαμβάνει το νησί της Εύβοιας που εκτείνεται κατά μήκος της βορειοανατολικής ηπειρωτικής Στερεάς Ελλάδας και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της χώρας και το έκτο μεγαλύτερο της Μεσογείου με έκταση 3.654 τετραγωνικά χιλιόμετρα, το νησί της Σκύρου που είναι το νοτιότερο νησί των Βορείων Σποράδων και αποτελεί το δέκατο ένατο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με έκταση 209,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, καθώς και ένα μεγάλο αριθμό νησιών και νησίδων.

Η Στερεά διαιρείται σε πέντε νομούς, της Βοιωτίας με έκταση 2.952 τετραγωνικά χιλιόμετρα, της Ευβοίας με 4.167 τετραγωνικά χιλιόμετρα, της Ευρυτανίας με 1.869 τετραγωνικά χιλιόμετρα, της Φθιώτιδας με 4.441 τετραγωνικά χιλιόμετρα και της Φωκίδας με 2.120 τετραγωνικά χιλιόμετρα που ταυτίζονται με τις περιφερειακές ενότητες ύστερα από την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης.

Η περιφέρεια διαιρείται σε 5 περιφερειακές ενότητες (ΠΕ) που συστάθηκαν με το Πρόγραμμα Καλλικράτης και ταυτίζονται γεωγραφικά με τα εδάφη των νομών. Οι 5 Περιφερειακές Ενότητες είναι της Βοιωτίας, Ευβοίας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας με πρωτεύουσες τις Λιβαδειά, Χαλκίδα, Καρπενήσι, Λαμία και Άμφισσα αντίστοιχα. Η ενότητα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό είναι της Ευβοίας με 210.815 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και σε έκταση της Φθιώτιδας με 4.441 χλμ².

Στις ΠΕ υπάγονται 25 πρωτοβάθμιοι δήμοι (ΟΤΑ). Η περιφερειακή ενότητα της Βοιωτίας αποτελείται από 6 δήμους, της Ευβοίας από 8, της Ευρυτανίας από 2, της Φθιώτιδας από 7 και της Φωκίδας από 2. Ο δήμος με τον μεγαλύτερο πληθυσμό είναι της Χαλκίδας με 102.222 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και σε έκταση των Δελφών με 1122,93 τ.χμ. Στην κατηγορία «πληθυσμός» αναγράφεται ο πραγματικός πληθυσμός της απογραφής 2011.

Ο στηριζόμενος από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, εν ενεργεία περιφερειάρχης και εκ νέου υποψήφιος, Φάνης Σπανός, επανεξελέγη για δεύτερη θητεία, από τον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2023, με σημαντική διαφορά έναντι του ανεξάρτητου, στηριζόμενου από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ, ανθυποψηφίου του, Απόστολου Γκλέτσου, ο οποίος κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Στον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2023 και μοναδικό που διεξήχθη, στις 8 Οκτωβρίου, από τους 515.867 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους συμμετείχαν 319.322 (ποσοστό 61,90%).^[7]

Ο Φάνης Σπανός εξελέγη περιφερειάρχης στις περιφερειακές εκλογές του 2019.

Ο Κώστας Μπακογιάννης εξελέγη περιφερειάρχης Στερεάς στον δεύτερο γύρο, συγκεντρώνοντας ποσοστό 56,06% έναντι γύρω στο 44% για το Βαγγέλη Αποστόλου.^[8]

Στις περιφερειακές εκλογές του 2010, που διεξήχθησαν στις 7 Νοεμβρίου, προηγήθηκε στον πρώτο γύρο ο υποψήφιος που στηριζόταν από το ΠΑΣΟΚ Κλέαρχος Περγαντάς, με ποσοστό 39,02%, ακολουθούμενος από τον υποψήφιο που στηριζόταν από την Νέα Δημοκρατία Αθανάσιο Χειμάρα, που συγκέντρωσε ποσοστό 35,20%. Στις επαναληπτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 14 Νοεμβρίου 2010, περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας εξελέγη ο Κλέαρχος Περγαντάς που συγκέντρωσε ποσοστό 52,93% έναντι 47,07% του αντιπάλου του Αθανασίου Χειμάρα. Η συμμετοχή των ψηφοφόρων στον πρώτο γύρο ήταν 66,81% ενώ στον δεύτερο 50,15%^[9]

• Γιαγξί, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, από το 2011^[10]

• Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας – Επίσημος ιστότοπος
• ypes.gr Διοικητική διάρθρωση
• Βόρεια Εύβοια Ανήκει Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
• Βιβλίο (2016): "Βοιωτοί στην Αμερική", (Γ.Ε. Αντωνίου)