Πανδιονίδα φυλή
Με την ονομασία Πανδιονίς[1] (αρχαία ελληνικά: Πανδιονίς) ή Πανδιονίδα φυλή (σύγχρονα ελληνικά) για την φυλή και Πανδιονίδα (γενική: Πανδιονίδος) για την περιοχή και με το όνομα (άρθρο: ο) Πανδιονίδης (αρχαία ελληνικά: Πανδιονίδης), ή (άρθρο πληθυντικού: οι) Πανδιονίδες (αρχαία ελληνικά: Πανδιονίδαι),[2] για τα μέλη της φυλής και τους κατοίκους της περιοχής αυτής, αναφέρεται μια από τις φυλές της Αρχαίας Ελλάδας και μία από τις 10 φυλές της Αρχαίας Αθήνας, οι οποίοι κατοικούσαν στην ομώνυμη περιοχή της Πανδιονίδας, η οποία περιλάμβανε μια σειρά από δήμους της περιοχής της σύγχρονης Ελλάδας που είναι γνωστή ως Αττική. Η δραστηριότητα των πολιτών της φυλής αυτής πιθανόν να συνδέεται επίσης με το Ιερό του Πανδίονος και την εορτή Πάνδια.
Ονομασία
Οι 10 φυλές της Αρχαίας Αθήνας
Η φυλή και η περιοχή των Πανδιονίδων δήμων ήταν μέρος της μεγάλης πόλης-κράτους της αρχαίας Αθήνας, η οποία διοικούταν από εκπροσώπους των 10 φυλών της Αττικής, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, οι οποίες ήταν οι εξής:
- Ἐρεχθηΐς, (ονομάστηκε από τον Ερεχθέα),
- Αἰγηΐς, (ονομάστηκε από τον Αιγέα),
- Πανδιονίς, (ονομάστηκε από τον Πανδίονα),
- Λεοντίς, (ονομάστηκε από τον Λέω, γιο του Ορφέα),
- Ἀκαμαντίς, (ονομάστηκε από τον Ακάμα, γιο του Θησέα),
- Οἰνηΐς, (ονομάστηκε από τον Οινέα),
- Κεκροπίς, (ονομάστηκε από τον Κέκροπα,
- Ἱπποθοντίς, (ονομάστηκε από τον Ιπποθόωντα),
- Αἰαντίς, (ονομάστηκε από τον Αίαντα),
- Ἀντιοχίς, (ονομάστηκε από τον Αντίοχο, γιο του Ηρακλή).
Οι δήμοι Πανδιονίδος
Η φυλή Πανδιονίς, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, είχε κατανεμηθεί σε διάφορες περιοχές, που καταλάμβαναν οι δήμοι,[3][4] που ανήκαν σε αυτήν[5] και έφεραν τις ονομασίες:
- Αγγελή, ο δημότης Αγγελήθεν (προέρχεται από την Αγγελή),[6][7]
- Κυδαθήναιον, ο δημότης Κυδαθηναιεύς,[8][9]
- Κονθύλη, ο δημότης Κονθυλεύς,[10]
- Κύθηρος ή Κύθηρον, ο δημότης Κυθήριος,[11][12]
- Μυρρινούς, ο δημότης Μυρρινούσιος,[13][14]
- Όα, ο δημότης Όαθεν (προέρχεται από την Όα),[15][16]
- Παιανία (Δήμος Παιανιεύς, όπως Πειραιεύς), ο δημότης Παιανιεύς. Αρχικά ήταν διαμοιρασμένος σε 2 (δύο) δήμους: Υπένερθεν Παιανία (Κάτω Παιανία) και Καθύπερθεν Παιανία (Άνω Παιανία).[17]
- Καθύπερθεν Παιανία.
- Πρασίαι, ο δημότης Πρασιεύς ή Πρασίαθεν (προέρχεται από τις Πρασιές),[18]
- Προβάλινθος, ο δημότης Προβαλίνθιος ή Προβαλίσιος,[19][20]
- Στείρια, ο δημότης Στειριεύς,[21][22]
Ιστορικές ασάφειες
Υπάρχουν μερικές ιστορικές ασάφειες σχετικά με την ταύτιση ή τα ονόματα μερικών δήμων αυτής της φυλής, σε σχέση με άλλες:
- Κονθύλη, ο δημότης Κονθυλεύς,[10] (αναφέρεται και ως δήμος της Αντιοχίδος φυλής)
- Πόρος, ο δημότης Πόριος,[23] (αναφέρεται και ως δήμος της Ακαμαντίδος φυλής, που είναι και η επικρατέστερη άποψη).
- Φηγαία, ο δημότης Φηγαιεύς ή Φηγεύς.[24][25] (αναφέρεται και ως δήμος της Αιγηίδας φυλής, που είναι και η επικρατέστερη άποψη).
Η συμμετοχή των δήμων στην αρχαία Βουλή
Η αντιπροσωπευτική ποσόστωση των εκπροσώπων - βουλευτών των δήμων της Πανδιονίδας (στον παρακάτω πίνακα) αποδεικνύει και τη σημαντική συμμετοχή της φυλής αυτής, κατά την πρώτη (508 π.Χ. - 306 π.Χ.) και τη δεύτερη περίοδο (306 π.Χ. - 223 π.Χ.) της διακυβέρνησής της, μέσω της αρχαίας αθηναϊκής Βουλής και της Εκκλησίας του δήμου, ειδικότερα την περίοδο μεταξύ των ετών 343 π.Χ. - 253 π.Χ..[26]
- Οι πιο μεγάλοι από τους δήμους της Πανδιονίδας ήταν: Κυδαθήναιον, Παιανία, Μυρρινούς και Προβάλινθος.[26]
Πανδιονίς
| Δήμοι | #[27] | #[28] | #[29] | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|---|
| Κυδαθήναιον | πόλεις | |||
| Κυδαθήναιον | 12 (11) | ενσωμάτωση στη φυλή Αντιγονίς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) | ||
| Μυρρινούς | παραθαλάσσιοι δήμοι | |||
| Αγγελή | 2 (3) | 4 | 4 | |
| Μυρρινούς | 6 | 8 | 8 | |
| Πρασίαι | 3 | 3 | 3 | |
| Προβάλινθος | 5 | 5 | 5 | ενσωμάτωση στη φυλή Ατταλίς στη 4η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) |
| Στείρια | 3 | 3 | 4 | |
| Παιανία | Ενδοχώρα ή μεσόγειοι (μη παραθαλάσσιοι δήμοι) | |||
| Κονθύλη | 1 | 1 | ενσωμάτωση στη φυλή Πτολεμαΐς στη 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) | |
| Κύθηρος | 2 (1) | ενσωμάτωση στη φυλή Αντιγονίς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) | ||
| Όα | 4 | 4 | 4 | ενσωμάτωση στη φυλή Αδριανίς στη 5η περίοδο (ελληνιστικοί - ρωμαϊκοί χρόνοι) |
| Καθύπερθεν Παιανία | 1 | 22 | 22 | ενσωμάτωση στη φυλή Αντιγονίς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) |
| Υπένερθεν Παιανία | 11 | |||
Προσωπικότητες από την Πανδιονίδα
Με καταγωγή από το Δήμο Κυδαθηναίων, αναφέρονται οι εξής:
- Ανδοκίδης,
- Αριστοφάνης,
- Νικοχάρης ο κωμικός,[30]
- Kύων Κυδαθηναιεύς,[30]
Με καταγωγή από τον Δήμο Παιανίας, αναφέρονται οι εξής:
Δείτε επίσης
Παραπομπές - σημειώσεις
Πηγές
Αρχαίες πηγές
- Στέφανος Βυζάντιος, «Εθνικών», Έκδοση 1839: Stephanus (Byzantius), Anton Westermann: “Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt”, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, Λειψία 1839.