Μακεδονία για τους Μακεδόνες
Μακεδονία για τους Μακεδόνες είναι σύνθημα και πολιτική έννοια που χρησιμοποιήθηκε κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα στην περιοχή της Μακεδονίας. Στόχος του ήταν να συμπεριλάβει όλες τις εθνικότητες της περιοχής, σε μια ξεχωριστή υπερεθνική οντότητα.
Ιστορία
Το σύνθημα αναπτύχθηκε από τον Βρετανό πολιτικό Γουίλιαμ Γκλάντστοουν το 1897, όταν προώθησε την ιδέα για ένα είδος μικρής Βαλκανικής Ομοσπονδίας στην περιοχή αυτή.[2][3] Ο Γκλάντστοουν έκανε έκκληση για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών που κατοικούσαν στην περιοχή, ενώ η Βρετανία θεωρούσε τη δημιουργία μιας αυτόνομης Μακεδονίας με Χριστιανό κυβερνήτη ως πιθανή λύση του Μακεδονικού ζητήματος.[4] Με τον όρο «Μακεδόνες», ορισμένοι συγγραφείς πιστεύουν ότι ο Γκλάντστοουν είχε κατά νου τις διάφορες εθνοτικές ομάδες που κατοικούσαν στη Μακεδονία, όπως Βούλγαροι, Έλληνες, Εβραίοι, Τούρκοι, Αρμάνοι και Αλβανοί, και όχι μια φανταστική «μακεδονική» εθνότητα.[5][6][7] Ο Μάριν Β. Πούντεφ συνοψίζει ότι «η Μακεδονία, με τη φράση του Γκλάντστοουν, ήταν για τους Μακεδόνες, δηλαδή όχι μόνο για το βουλγαρικό στοιχείο... αλλά και για όλα τα άλλα εθνικά στοιχεία που κατοικούσαν σε αυτήν».[8] Με την ευκαιρία αυτή, ο Βρετανός δημοσιογράφος Τζορτζ Ουόρινγκτον Στίβενς σημείωσε επίσης στον πρόλογο του φυλλαδίου που περιέχει την επιστολή του Γκλάντστοουν, ότι έχει χρησιμοποιήσει το «Μακεδόνες» ως συλλογικό όνομα του διαφορετικού πληθυσμού της περιοχής.[9] Ο Στίβενς εξήγησε ότι υπήρχαν τουλάχιστον έξι διαφορετικά είδη Μακεδόνων εκείνη την εποχή.[10] Μόλις ο Γκλάντστοουν κυκλοφόρησε το σύνθημα, αυτό το ρητό έγινε ευρέως γνωστό. Το 1898, ο ιστορικός Ουίλιαμ Μίλερ υποστήριξε για τη διακήρυξη του Γκλάντστοουν και το σύνθημά του, ότι αυτή η ιδέα δεν είναι πρακτική γιατί δεν υπήρχε μακεδονικό έθνος και η όλη δυσκολία σε αυτή τη χώρα είναι ότι είναι ένα μείγμα διαφορετικών αντιμαχόμενων εθνοτήτων.[11] Για αυτόν τον λόγο, σύμφωνα με τον Άλεν Άπγουορντ, αυτή η φράση δεν θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί από κανέναν, που γνώριζε από πρώτο χέρι τη χώρα.[12]
Άλλοι συγγραφείς ερμηνεύουν τη δήλωση του Γκλάντστοουν ότι αναγνωρίζει τους Σλαβομακεδόνες ως ξεχωριστή εθνικότητα,[13][14][15] αν και λίγοι αποδέχθηκαν την ιδέα ότι μπορεί να υπάρχει ξεχωριστό μακεδονικό έθνος.[15]
Το σύνθημα υιοθετήθηκε από την Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) και από τη Σλαβομακεδονορουμανική Πολιτιστική Εταιρεία, στις αρχές του 20ού αιώνα. Την εποχή εκείνη, σύμφωνα με τον Βασίλ Κάντσοφ, οι ντόπιοι Βούλγαροι και Αρμάνοι αυτοαποκαλούνταν Μακεδόνες και τα γύρω έθνη τους αποκαλούσαν έτσι.
Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση
Σε άρθρο τους που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 1902, οι επαναστάτες της ΕΜΕΟ προώθησαν την ιδέα της αυτονομίας και τα συνθήματα «Μακεδονία για τους Μακεδόνες».[17] Η Οργάνωση έδωσε εγγύηση για τη διατήρηση όλων των εθνικών κοινοτήτων εκεί και επέμεινε ότι οι Βούλγαροι μπορούσαν να είναι περήφανοι για την ανοχή τους, σε αντίθεση με τους Ρουμάνους, τους Σέρβους και τους Έλληνες. Σχεδίαζαν επίσης ότι η διοίκηση της μελλοντικής αυτόνομης Μακεδονίας θα στηριχθεί στη βουλγαρική πλειοψηφία. Την ίδια χρονιά η Οργάνωση άλλαξε τον αποκλειστικά βουλγαρικό της χαρακτήρα[18] και την άνοιξε σε όλους τους Μακεδόνες και Θράκες ανεξαρτήτως εθνικότητας, που επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στο αντιοθωμανικό κίνημα.[19] Αυτοί οι επαναστάτες έβλεπαν τη μελλοντική αυτόνομη Μακεδονία ως πολυεθνική πολιτική και το «Μακεδόνας» ήταν ένας όρος ομπρέλα που κάλυπτε Έλληνες, Βούλγαρους, Τούρκους, Αρμάνους και Βλαχομογλενίτες, Αλβανούς, Σέρβους, κ.λπ..[20] Ωστόσο, ο Βρετανός πρόξενος στα Σκόπια, Ραφαήλ Φοντάνα, έγραψε με αφορμή την Εξέγερση του Ίλιντεν το 1903 ότι οι επαναστάτες εργάζονταν για μια γενική βουλγαρική εξέγερση για να φτάσουν τον στόχο του «Μακεδονία για τους Μακεδόνες», που εννοείται ότι σημαίνει «Μακεδονία για τους Βούλγαρους».[21] Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη στη βουλγαρική ιστορική επιστήμη, η ιδέα της αυτονομίας αντιπροσώπευε μόνο μια τακτική που αποσκοπούσε στην τελική ένωση με τη Βουλγαρία.[22] Κάποιοι ανεξάρτητοι ερευνητές προτείνουν ότι πίσω από το σύνθημα «Μακεδονία για τους Μακεδόνες» υπήρχε ένα εφεδρικό σχέδιο για την ένταξη της Μακεδονίας στο βουλγαρικό κράτος.[23]
Μακεδονική Πατριωτική Οργάνωση και ΕΜΕΟ
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912–1913) και ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914–1918) άφησαν την περιοχή μοιρασμένη κυρίως μεταξύ της Ελλάδας και της Σερβίας (αργότερα Γιουγκοσλαβία), γεγονός που οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές στην εθνοτική της σύνθεση.[24] Η βουλγαρική κοινότητα μειώθηκε, είτε με ανταλλαγές πληθυσμών είτε με βίαιη αλλαγή της εθνοτικής ταυτότητας των κοινοτήτων.[25] Με αυτόν τον τρόπο το σύνθημα άρχισε να χάνει τον αυθεντικό του χαρακτήρα. Σλαβομακεδόνες μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά ίδρυσαν το 1922, στο Φορτ Γουέιν της Ιντιάνα, τη Μακεδονική Πατριωτική Οργάνωση. Οι ιδρυτές της ΜΠΟ στις φιλοδοξίες τους για μια ελεύθερη και ανεξάρτητη Μακεδονία δέχτηκαν και το σύνθημα «Μακεδονία για τους Μακεδόνες». Η χρήση των «Μακεδόνων» και των «Μακεδόνων μεταναστών» ίσχυε τότε εξίσου σε όλες τις εθνότητες της Μακεδονίας - Βούλγαρους, Βλάχους, Τούρκους, Αλβανούς, Έλληνες και άλλους [26] Κατά τη δεκαετία του 1920, η ΕΜΕΟ ακολούθησε επίσης την ιδέα για ένα ανεξάρτητο Ενωμένο Μακεδονικό πολυεθνικό κράτος με κυρίαρχο το βουλγαρικό στοιχείο, κάτι ως «Ελβετία στα Βαλκάνια» και κράτησε το σύνθημα Μακεδονία για τους Μακεδόνες μέχρι την παύση του το 1934.[27]
Σλαβομακεδονορουμανική Πολιτιστική Εταιρεία
Η Σλαβομακεδονορουμανική Πολιτιστική Εταιρεία είχε ως μέλη της τον αναπληρωτή πρωθυπουργό και τους υπουργούς Εξωτερικών, καθώς και τον Επικεφαλή της Ρουμανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και την ελίτ της ρουμανικής πολιτικής τάξης. Το 1912 δημοσιεύτηκαν στο Βουκουρέστι αρμάνικα απομνημονεύματα, μετά το ξέσπασμα του Βαλκανικού Πολέμου. Τα απομνημονεύματα υπέγραψαν πέντε εξέχουσες ρουμανικές και αρμανικές δημόσιες προσωπικότητες, μέλη της Εταιρείας. Σε αυτά, η Σλαβομακεδονορουμανική Πολιτιστική Εταιρεία, χρησιμοποιώντας το σύνθημα «Μακεδονία για τους Μακεδόνες», δήλωσε ότι η αυτονομία της Μακεδονίας είναι η καλύτερη λύση για το Μακεδονικό Ζήτημα. Καθώς η περιοχή ήταν εθνοτικά ποικιλόμορφη, προτάθηκε ένα αυτόνομο, ουδέτερο, καντονοποιημένο στο ελβετικό πρότυπο κράτος, όπου όλες οι εθνικότητες θα διατηρούν τις μητρικές τους γλώσσες και θρησκείες, απολαμβάνοντας τα ίδια δημοκρατικά πολιτικά δικαιώματα.[28] Το 1917, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα απομνημονεύματα μεταφράστηκαν στην εσπεράντο και δημοσιεύτηκαν στη Στοκχόλμη. Τα απομνημονεύματα παρουσιάστηκαν στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού το 1919.
Δείτε επίσης
- Ανεξάρτητη Μακεδονία
- Αυτονομία για τις περιοχές της Μακεδονίας και της Αδριανούπολης
- Μακεδονικό Ζήτημα
- Σλαβομακεδονικός εθνικισμός
- Πριγκιπάτο της Πίνδου