Καζίμιες Ντέινα

Ο Ντέινα γεννήθηκε στο Σταρόγκαρντ Γκντάνσκι. Οι γονείς του ήταν ο Φραντσίσεκ (1911–1976) - εργάτης σε γαλακτοβιομηχανία και η Γιαντβίγκα (1917–1981). Είχε έξι αδελφές και δύο αδέλφια - τον Χένρικ και τον Φραντσίσεκ, οι οποίοι ήταν επίσης ποδοσφαιριστές. Ο Χένρικ έπαιζε για τον Βουούκνιας Σταρόγκαρντ Γκντάνσκι, ενώ ο Φραντσίσεκ για τη Σταρογκάρντζκι ΚΣ.^[14] Από τα πρώτα χρόνια ενδιαφερόταν για τον αθλητισμό - επιτραπέζια αντισφαίριση, χειροσφαίριση, στίβο, αλλά πιο επιδέξιος ήταν στο γήπεδο ποδοσφαίρου.^[15]

Ο Ντέινα άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο το 1958, στην ακαδημία νέων της Βουούκνιας Σταρόγκαρντ Γκντάνσκι (ομάδα που τώρα δεν υπάρχει). Το 1966 έκανε μία εμφάνιση για την ΛΚΣ Λοτζ (στις 8 Οκτωβρίου στην ισοπαλία με 0–0 με αντίπαλο την Γκούρνικ Ζάμπζε) και ακολούθως τον απέκτησε η Λέγκια Βαρσοβίας.^[16] Έκανε το ντεμπούτο του στον πρώτο αγώνα πρωταθλήματος, στις 20 Νοεμβρίου 1966 με αντίπαλο τη Ρουχ Χόζουφ και σημείωσε το πρώτο γκολ για αυτόν τον σύλλογο σε έναν εκτός έδρας αγώνα επί της Κατοβίτσε στις 13 Μαΐου 1967. Στην κομμουνιστική Πολωνία κάθε ομάδα είχε το δικό της θεσμικό υποστηρικτή. Το σωματείο της Βαρσοβίας ήταν πολύ ισχυρό, καθώς ήταν ο στρατιωτικός σύλλογος και ο αγαπημένος σύλλογος των αρχών. Ο Ντέινα κλήθηκε στο στρατό και με αυτόν τον τρόπο έπρεπε να παίξει για τη Λέγκια Βαρσοβίας. Έφτιαξε τη φήμη του κατά την πρώτη του χρονιά: έκλεισε τη σεζόν σημειώνοντας 6 γκολ σε 12 παιχνίδια πρωταθλήματος, βοηθώντας τη Λέγκια να τερματίσει στην τέταρτη θέση στο πρωτάθλημα και κερδίζοντας το Κύπελλο Πολωνίας.^[17]

Στη δεύτερη σεζόν με τα χρώματα της Λέγκια η ομάδα ανέβηκε στη δεύτερη θέση της βαθμολογίας, ενώ ο ίδιος έγινε βασικός, ένας από τους σημαντικότερους παίκτες της Λέγκια και έπαιξε κομβικό ρόλο στο να κερδίσει το πρωτάθλημα ο σύλλογός του για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια. Τα στατιστικά του κατά τη διάρκεια της σεζόν ήταν στο ίδιο επίπεδο με τους καλύτερους παίκτες στην Ευρώπη: 12 γκολ σε 26 αγώνες πρωταθλήματος (όπου ήταν τρίτος σκόρερ), 5 γκολ σε 6 αγώνες Κυπέλλου Πολωνίας και 2 γκολ σε 6 αγώνες στην Ευρώπη, όπου η Λέγκια συμμετείχε στο Κύπελλο Κυπελλούχων.^[18][19] Την επόμενη χρονιά η Λέγκια συμμετείχε στο Κύπελλο Πρωταθλητριών φτάνοντας στα ημιτελικά, όπου αποκλείστηκε από τη μετέπειτα κάτοχο του τίτλου Φέγενορντ. Έχοντας αποκλείσει την ΑΣ Σαιντ-Ετιέν στη προηγούμενη φάση, απέκτησε την προσωνυμία «Στρατηγός» από τους Γάλλους δημοσιογράφους.^[20] Το 1970 η ομάδα του κατέκτησε και πάλι το Πρωτάθλημα Πολωνίας.^[21] Σε 13 σεζόν πρωταθλήματος (1967–79), έπαιξε 304 αγώνες και σημείωσε 94 τέρματα.^[22]

Μετά τις εμφανίσεις του στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974, ευρωπαϊκές κορυφαίες ομάδες, όπως οι Σαιντ-Ετιέν, Μίλαν, Ίντερ, ΑΣ Μονακό, Ρεάλ Μαδρίτης και Μπάγερν Μονάχου, προσπάθησαν να τον αποκτήσουν, αλλά δεν μπόρεσε να ενταχθεί, αφού το κομμουνιστικό καθεστώς στην Πολωνία τον εμπόδισε να μετακομίσει στη Δυτική Ευρώπη. Η Ρεάλ Μαδρίτης ήταν τόσο αποφασισμένη να αποκτήσει τον Ντέινα που έστειλε μια φανέλα στη Βαρσοβία με το όνομα και τον αριθμό «14».^[13]

Λίγο αργότερα ο Ντέινα μεταγράφηκε στην αγγλική Μάντσεστερ Σίτι, κάνοντας το ντεμπούτο του το Νοέμβριο του 1978 και αποτελώντας ένα από τα πρώτα κύματα ξένων παικτών που έπαιξαν στο πρωτάθλημα Αγγλίας. Ήταν ένα από τα πρώτα αστέρια παγκόσμιας κλάσης που αποφάσισε να παίξει στην ομάδα από το Μάντσεστερ.^[23][24] Δεν ήταν σε κατάλληλη φυσική κατάσταση για τον πρώτο αγώνα και χρειάστηκε ένα δεκαπενθήμερο πριν κάνει το ντεμπούτο του στο πρωτάθλημα με αντίπαλο την Ίπσουιτς. Η πρώτη εμφάνισή του προσέλκυσε περίπου 6.000 επιπλέον φιλάθλους, σε ένα παιχνίδι που η Σίτι έχασε με 2–1, αλλά τουλάχιστον η συνεισφορά του αποδείχθηκε αρκετή για να πείσει τους οπαδούς ότι πραγματικά άξιζε την αναμονή. Ο Ντέινα έχασε το επόμενο παιχνίδι αλλά επέστρεψε για την επομένη συνάντηση- άλλη μία ήττα με 2–1, αυτή τη φορά από την Κουίνς Παρκ Ρέιντζερς- προτού τραυματιστεί και χάσει τα επόμενα τέσσερα παιχνίδια.^[25] Σειρά τραυματισμών ακολούθησε με τον δυναμικό τρόπο παιχνιδιού της Αγγλίας να μην του ταιριάζει και έφυγε τον Ιανουάριο του 1981, λίγο μετά την αλλαγή διοίκησης της Μάντσεστερ Σίτι, έχοντας πραγματοποιήσει μόλις 43 συμμετοχές σε όλες τις διοργανώσεις. Ωστόσο, θεωρήθηκε ως ένας εξαιρετικά ταλαντούχος παίκτης και έγινε μια λατρευτική φιγούρα στους οπαδούς της Σίτι επειδή ήταν ικανός να παίξει όμορφο ποδόσφαιρο.^[23][26] Ο Ντέινα σημείωσε δεκατρία γκολ στη θητεία του με την ομάδα. Επιπλέον, τα 7 γκολ του στα 8 τελευταία παιχνίδια της σεζόν 1978–79 ήταν καθοριστικά για τη Μάντσεστερ Σίτι στη μάχη του υποβιβασμού, με το τέρμα του με απευθείας εκτέλεση φάουλ στον τελευταίο αγώνα με την Άστον Βίλα να έχει μείνει στη μνήμη όσων το παρακολούθησαν.^[25]

Ο Ντέινα εμφανίστηκε στην ταινία του 1981, Escape to Victory (Η μεγάλη απόδραση των 11, μαζί με τους Πελέ, Μπόμπι Μουρ, Σιλβέστερ Σταλόνε) ως Πολ Βόλτσεκ (Paul Wolcheck).^[9] Η ανεπιτυχής καριέρα του στη Αγγλία τον οδήγησαν στη σκέψη βαψ αποσυρθεί, αλλά μέλη της πολωνικής κοινότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον έπεισαν να μετακομίσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου υπέγραψε με τους Σαν Ντιέγκο Σόκερς της Νορθ Αμέρικαν Σόκερ Λιγκ τον Ιανουάριο του 1981.^[27] Κατά τη διάρκεια των επόμενων 7 ετών, εκτός από ποδόσφαιρο, έπαιξε και 5 σεζόν στο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου σάλας της ΝΑΣΛ με τους Σόκερς, κερδίζοντας 5 πρωταθλήματα. Σε 259 αγώνες συνολικά σημείωσε 162 τέρματα και έδωσε 155 τελικές πάσες (ασίστ). Οι Σόκερς τον αποδέσμευσαν τον Ιούνιο του 1987.^[28][29] Επιλέχθηκε στη δεύτερη καλύτερη ομάδα του πρωταθλήματος το 1983.^[20] Συνέχισε την καριέρα του στη μεξικανικής έδρας ομάδα Τιχουάνα Λέτζεντς (Tijuana Legends), όπου αγωνίστηκε το 1988–89. Την είχε ιδρύσει ο ίδιος με φίλους του και είχε ως σκοπό του την εκλαΐκευση του ποδοσφαίρου στις ΗΠΑ και η προώθηση του αθλήματος στη χώρα πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994.^[22][30]

Στις 10 Οκτωβρίου 1965, έκανε το ντεμπούτο του για την Εθνική Πολωνίας Κ19 σε αγώνα με αντίπαλο αυτή της Τσεχοσλοβακίας. Με την ομάδα Κ-21 έκανε πέντε εμφανίσεις χωρίς να σημειώσει γκολ. Το 1967 αγωνίστηκε σε δύο αγώνες με την Εθνική Κ-21 σημειώνοντας ισάριθμα γκολ. Στις 24 Απριλίου 1968, ο Ντέινα έκανε το ντεμπούτο του για την Εθνική Πολωνίας, σε αγώνα με αντίπαλο την Τουρκία στο Χόζουφ, στη νίκη με 8–0.^[31] Κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972 στο Μόναχο, σημειώνοντας και τα δύο γκολ στον τελικό με αντίπαλο την Ουγγαρία (αποτέλεσμα 2–1) στο Ολυμπιακό στάδιο του Μονάχου, τον οποίο παρακολούθησαν 80.000 θεατές.^[32][33] Είχε σκοράρει επίσης και τα δύο τέρματα της ομάδας απέναντι στην ισχυρή Σοβιετική Ένωση, η οποία είχε προηγηθεί με τον Όλεγκ Μπλαχίν.^[18] Ήταν ο κορυφαίος σκόρερ του Ολυμπιακού τουρνουά, με συνολικά 9 γκολ.^[34]

Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974, η Πολωνία εντυπωσίασε και κατετάγη τρίτη μετά την επικράτηση στον μικρό τελικό με αντίπαλο τη Βραζιλία με 1–0. Κάμφθηκε μόνο στον ημιτελικό απέναντι στη μελλοντική παγκόσμια πρωταθλήτρια Δυτική Γερμανία, χάνοντας με ένα γκολ του Γκερντ Μίλερ.^[35] Ο Γερμανός Πάουλ Μπράιτνερ είχε δηλώσει για την Πολωνία: «Νικήσαμε μία ομάδα που ήταν καλύτερη από εμάς. Ήταν η καλύτερη ομάδα στο Παγκόσμιο Κύπελλο αλλά δεν το κέρδισε».^[36][37] Η καλύτερη εθνική Πολωνίας όλων των εποχών καθοδηγούμενη από τον Καζίμιεζ Γκούρσκι, ήταν μία ισορροπημένη ομάδα, ισχυρή σε όλες τις γραμμές της, ιδιαίτερα όμως επιθετικά με τους Σάρμαχ-Γκαντόχα (πρώτο στις ασίστ με πέντε ), Λάτο (πρώτο σκόρερ με επτά γκολ) να αποτελούν ιδανικούς συνεργάτες στην ηγετική παρουσία του Ντέινα, ο οποίος σημείωσε τρία γκολ. Ένα από τα γκολ του ήταν το νικητήριο απέναντι στην Ιταλία, το οποίο έδωσε την πρόκριση στους Πολωνούς και το δρόμο της επιστροφής για τη δευτεραθλήτρια κόσμου.^[18] Συμπεριλήφθηκε στην καλύτερη ομάδα εκείνης της διοργάνωσης.^[38] Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 έφτασε με την Πολωνία ξανά στον τελικό, όπου η Πολωνία έχασε αυτή τη φορά από την Ανατολική Γερμανία με 3–1 και κέρδισε το αργυρό μετάλλιο.^[33] Σε ατομικό επίπεδο κατέλαβε την τρίτη θέση για το βραβείο Ευρωπαίου Ποδοσφαιριστή της Χρονιάς το 1974, πίσω από τους Γιόχαν Κρόιφ και Φραντς Μπεκενμπάουερ.^[39]

Ο Ντέινα είχε 97 συμμετοχές με την Πολωνία (84 μετά την αφαίρεση των αγώνων του Ολυμπιακού Τουρνουά Ποδοσφαίρου^[40]), σημειώνοντας 41 γκολ και ήταν από το 1973 ο αρχηγός της ομάδας.^[32] Ήταν ένας πλήρης παίκτης στη θέση του επιτελικού μέσου με ηγετικές ικανότητες, τεχνική υψηλού επιπέδου, εκτελεστική δυνατότητα από μέση και μακρινή απόσταση και μεγάλη ευχέρεια στις στημένες φάσεις. Είχε την ικανότητα να σκοράρει από ασυνήθιστες θέσεις, για παράδειγμα απευθείας από κόρνερ. Λόγω των επιτευγμάτων και του ταλέντου του, επιλέχθηκε δύο φορές από Πολωνούς οπαδούς ως «Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς».^[41] Το 1978 ήταν αρχηγός της Πολωνίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978 στην Αργεντινή, όπου η ομάδα έφτασε στη δεύτερη φάση. Ο τελευταίος διεθνής αγώνας του ήταν με τη Βραζιλία (ήττα με 1–3) ^[32][31]

Ο Ντέινα σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια οδηγώντας το αυτοκίνητό του και πέφτοντας σε ένα σταθμευμένο φορτηγό, σε ηλικία 42 ετών.^[15]

Το 1994, επιλέχθηκε από την Πολωνική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου και τους αναγνώστες όλων των πολωνικών εφημερίδων που σχετίζονται με τον αθλητισμό ως ο κορυφαίος Πολωνός ποδοσφαιριστής όλων των εποχών.^[12] Το 2000 η IFFHS τον ψήφισε ως 53ο Ευρωπαίο ποδοσφαιριστή του 20ού αιώνα και κορυφαίο Πολωνό.^[42] Ο αριθμός φανέλας του, το 10, έχει αποσυρθεί από τη Λέγκια Βαρσοβίας (2006) και τους Σόκερς. Τον Ιούνιο του 2012 τα λείψανα του Ντέινα εκταφιάστηκαν και ενταφιάστηκαν ξανά στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι στη Βαρσοβία, στην πτέρυγα αφιερωμένη στις μεγάλες προσωπικότητες της πολωνικής ιστορίας.^[32][27] Την ίδια χρονιά ένα άγαλμα δύο μέτρων παρουσιάστηκε έξω από το γήπεδο της Λέγκια στη Βαρσοβία.^[43] Το 2001 ψηφίστηκε στους 20 καλύτερους Πολωνούς αθλητές του 20ού αιώνα μετά από ψηφοφορία κοινού και ειδικής επιτροπής.^[44] Στον 21ο αιώνα έγινε αυθεντική εικόνα της ποπ κουλτούρας - η εικόνα του Ντέινα, ζωγραφισμένη με σπρέι, είναι ορατή στους τοίχους πολλών πολωνικών πόλεων και γειτονιών.^[45]

Πηγή:^[46]

Λέγκια Βαρσοβίας^[43]

• Πρωτάθλημα Πολωνίας (2): 1968–69, 1969–70
• Κύπελλο Πολωνίας (2): 1966, 1973

• Ολυμπιακό χρυσό μετάλλιο: 1972
• Ολυμπιακό αργυρό μετάλλιο: 1976
• Παγκόσμιο Κύπελλο: τρίτη θέση, 1974

• Πρώτος σκόρερ του Ολυμπιακού τουρνουά: 1972
• Πολωνός Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς (2): 1973, 1974
• Χρυσή Μπάλα: τρίτη θέση 1974
• Καλύτερη Ομάδα του Παγκοσμίου Κυπέλλου: 1974
• IFFHS: 53ος Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα

• Επίσημος ιστότοπος του Καζίμιες Ντέινα (πολωνικά)
• Καζίμιες Ντέινα στη FIFA (αρχειοθετημένος) (Αγγλικά)
• Καζίμιες Ντέινα's προφίλ παίκτη στο National-Football-Teams.com
• Καζίμιες Ντέινα στην IMDb (Αγγλικά)
• Καζίμιες Ντέινα στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (Αγγλικά)
• Kazimierz Deyna. If you’re no kamikaze, don’t you touch Kazik! Βιογραφία (αγγλικά)
• Kazimierz Deyna στο YouTube
• Kazimierz Deyna – 1947–1989 στο YouTube