Ιός γρίπης A
Το ακρωνύμιο ΗχNψ (π.χ. H1N1, H5N1) έχει καθιερωθεί διεθνώς από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για το χαρακτηρισμό και διαφοροποίηση των διαφόρων στελεχών του ιού της γρίππης τύπου Α (Influenza virus type A)[1].
Ονομασία
Τα γράμματα "H" και "N" υποδηλώνουν δύο γλυκοπρωτεΐνες που βρίσκονται στην επιφάνεια του ιού. Ειδικότερα, το "H" αντισtοιχεί στη γλυκοπρωτεΐνη αιμαγλουτινίνη (Hemagglutinin), ενώ το "N" στη γλυκοπρωτεΐνη νευραμινιδάση (Neuraminidase). Οι αριθμοί χ και ψ υποδηλώνουν τον (υπο-)τύπο αυτών των πρωτεϊνών, π.χ. H1N1 είναι το στέλεχος του ιού της γρίπης Α που έχει στην επιφάνειά του την αιμαγλουτινίνη τύπου 1 και την νευραμινιδάση τύπου 1.
Γλυκοπρωτεΐνες του ιού
Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί και μελετηθεί 16 διαφορετικοί τύποι αιμαγλουτινίνης (H1-H16) και 9 νευραμινιδάσης (N1-N9)[1][2][3], εκ των οποίων οι H1-H3 και N1-N2 συναντώνται συχνότερα στα στελέχη του ιού που προσβάλουν ανθρώπους [4].
Η αιμαγλουτινίνη και η νευραμινιδάση είναι απολύτως απαραίτητες για την μολυσματικότητα και μεταδοτικότητα του ιού. Η αιμαγλουτινίνη εξηπηρετεί δυο λειτουργίες[5].
- Την σύνδεση του ιού πάνω στο κύτταρο ξενιστή (και κατ’ επέκταση την είσοδο του ιού μέσα σε αυτό).
- Την απελευθέρωση του γενετικού υλικού του ιού (που αποτελείται από 8 τμήματα RNA) μέσα στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου ξενιστή.
Η νευραμινιδάση είναι ένα ένζυμο που είναι απαραίτητο για την απελευθέρωση του ιού από το κύτταρο ξενιστή[6][7].
Αυτές οι γλυκοπρωτεΐνες έχουν ισχυρές αντιγονικές ιδιότητες και προκαλούν την παραγωγή αντισωμάτων. Αντισώματα εναντίον της αιμαγλουτινίνης προσφέρουν ανοσία εξουδετερώνοντας τον ιό[8][9],ενώ εκείνα εναντίον της νευραμινιδάσης περιορίζουν την μετάδοση του ιού από το ένα κύτταρο στο άλλο[10][11].