Ιδάλιον

Το Ιδάλιον βρισκόταν στο μέσον της Κύπρου, σε απόσταση, περίπου, 22 χιλιομέτρων βορειοδυτικά του Κιτίου, επί της βορειοανατολικής πλευράς του Ολύμπου, του σημερινού Τροόδους. Κατά τη διάρκεια της περιόδου της Αρχαιότητας, υφίστατο άλσος αφιερωμένο στην Αφροδίτη πλησίον της κωμόπολης, συχνές αναφορές προς το οποίο γίνονται εντός αρχαίων ελληνικών και ρωμαϊκών ποιητικών κειμένων.^{[4][5][7][8][9]}

Το Ιδάλιον αποτελείτο από δύο ακροπόλεις ή άνω πόλεις και μία κάτω πόλη.^[10][11] Η ανατολική εξ'αυτών είναι σήμερα γνωστή ως Μούττη του Αρβίλη, ενώ η δυτική ως Αμπελέρη.^[11][12] Η κάτω πόλη εκτεινόταν εντός της πεδιάδας με κατεύθυνση προς τα βόρεια των λόφων, νότια του σημερινού χωριού του Δαλίου.^[4][13] Η έκταση της περιοχής η οποία τελούσε υπό τον έλεγχο της πόλης-κράτους του Ιδαλίου ήταν σχετικά μεγάλου μεγέθους, πιο συγκεκριμένα εκτιμώμενη σε μέγεθος μεγαλύτερο των 500 τετραγωνικών χιλιομέτρων.^[3]

Το Ιδάλιον αποτελούσε ένα εκ των αρχαίων βασιλείων της Κύπρου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, ιδρύθηκε από τον Χαλκάνωρα.^[14] Αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη συγκεκριμένη τοποθεσία καταδεικνύουν την κατοίκηση της ακρόπολης της πόλης, τουλάχιστον, από την Ύστερη Περίοδο του Ορείχαλκου ή τη Μυκηναϊκή Περίοδο.^[4]

Σχετικά λίγα πράγματα είναι γνωστά σχετικά με την ιστορία του Ιδαλίου. Η ονομασία της πόλης εμφανίζεται εντός ασσυριακών πηγών χρονολογούμενων από τον 7ο αιώνα π.Χ. Με σημείο εκκίνησης τον 6ο αιώνα π.Χ., το Ιδάλιον έκοβε δικό του αργυρό νόμισμα.^[3][15][16] Κατά τον 6ο αιώνα π.Χ., η πόλη εκτιμάται πως αριθμούσε, περίπου, 10.000 κατοίκους.^[13]

Το Ιδάλιον συμμετείχε στην Ιωνική Επανάσταση, η οποία έλαβε χώρα μεταξύ του 499–498 π.Χ., εναντίον της κυριαρχίας των Περσών.^[17] Στη συνέχεια, η πόλη κατελήφθη από τους Πέρσες και τους Κιτιείς, προτού τεθεί υπό τον έλεγχο των τελευταίων, οι οποίοι, με τη σειρά τους, κυβερνούνταν από φοινικική δυναστεία.^{[18][15][19][11]} Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ., το Ιδάλιον φαίνεται να κυβερνιόταν με δημοκρατικό τρόπο.^[20][21][22] Κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής, καθώς και της ρωμαϊκής περιόδου, η πόλη βρισκόταν, ακόμη, σε ακμή.^[4]

Ο πληθυσμός του Ιδαλίου φαίνεται να αποτελείτο εν μέρει από Έλληνες και εν μέρει από Φοίνικες.^{[3][4][23][24]} Οι κάτοικοι της πόλης ήσαν γνωστοί υπό τα εθνωνύμια «Ιδαλεύς» και «Εδάλιος».^[5]

Αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή του Ιδαλίου ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, ενώ συνεχίστηκαν και μετέπειτα, με τις σημαντικότερες εξ'αυτών να λαμβάνουν χώρα το 1928.^[4][25] Σήμερα, το Ιδάλιον αποτελεί έναν εκ των σημαντικότερων αρχαιολογικών τόπων της Κύπρου.^[13]

Το Ιδάλιον διέθετε συγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο, ενώ, παράλληλα, ήταν περιτειχισμένο.^[21] Η έκταση της περιτειχισμένης περιοχής εκτιμάται, περίπου, στα 40 εκτάρια. Τμήματα των τειχών σώζονται, μεταξύ άλλων, επί των πλαγιών της ακρόπολης. Επί της δυτικής ακροπόλεως βρισκόταν ιερό και χώρος λατρείας αφιερωμένος στην Αθηνά, την οποία οι Φοίνικες συσχέτιζαν με δική τους θεά, την Ανάτ.^[26][27][21] Το συγκεκριμένο ιερό βρισκόταν σε χρήση μεταξύ της Ύστερης Κυπρογεωμετρικής Περιόδου και της Πρώιμης Κυπροκλασικής Περιόδου. Παράλληλα, βασιλικό ανάκτορο της πόλης του Ιδαλίου ανευρέθηκε εντός του χώρου της δυτικής ακροπόλεως. Επί της ανατολικής ακρόπολης βρισκόταν ιερό αφιερωμένο στην Αφροδίτη, ενώ εντός της πεδιάδας η οποία εκτεινόταν μεταξύ των δύο ακροπόλεων βρισκόταν ιερό αφιερωμένο στον Απόλλων Άμυκλο, ονομασία αποδιδόμενη στα φοινικικά ως Ρεσέφ Μικάλ.^{[3][4][19][7][28]}

Κοιμητήρια έχουν ανευρεθεί εντός του ανατολικού, καθώς και του δυτικού τμήματος της πόλης. Οι παλαιότεροι χρονολογικά τάφοι οι οποίοι έχουν ανευρεθεί εντός του ανατολικού τμήματος της πόλης χρονολογούνται μεταξύ της Ύστερης Περιόδου του Ορείχαλκου και της Γεωμετρικής Περιόδου. Αντιθέτως, εντός του δυτικού τμήματος της πόλης έχουν ανευρεθεί τάφοι ύστερης ημερομηνίας, πιο συγκεκριμένα χρονολογούμενοι μεταξύ της Αρχαϊκής Περιόδου και της Ρωμαϊκής Περιόδου.^[4]

Το σημαντικότερο αρχαιολογικό εύρημα από την τοποθεσία του Ιδαλίου αποτελεί ορειχάλκινη πλάκα φέρουσα κυπριακό συλλαβάριο, η οποία χρονολογείται, περίπου, από το 470 π.Χ.^[29] Αποτέλεσε την πρώτη χρονικά ανεύρεση παρόμοιας επιγραφής και έλαβε χώρα το 1869. Η συγκεκριμένη επιγραφή περιελάμβανε αρχαίο ελληνικό κείμενο το οποίο ήταν γραμμένο τόσο με αρχαία ελληνική γραφή όσο και με κυπριακή γραφή, ενώ ήταν επαρκούς μεγέθους προκειμένου, στη συνέχεια, να οδηγήσει στην αποκρυπτογράφηση ολόκληρου του κυπριακού συστήματος γραφής, λίγο μόνον καιρό μετά την ανεύρεσή της.^[30] Σήμερα, η συγκεκριμένη πλάκα βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, στο Παρίσι, ενώ άλλα τέχνεργα προερχόμενα από την τοποθεσία του Ιδαλίου στεγάζονται στο Κυπριακό Μουσείο, στη Λευκωσία.^[4][19]

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Idalion στο Wikimedia Commons