Ένωση Σωματείων Καλαθοσφαίρισης Αττικής

Πριν την καθιέρωση της Εθνικής κατηγορίας, ο ΣΕΓΑΣ διοργάνωνε το πρωτάθλημα Αθηνών-Πειραιώς (επίσης γνωστό ως Πρωτάθλημα Κέντρου) η πρώτη κατηγορία του οποίου γινόταν με συμμετοχή των κατά κανόνα καλύτερων ομάδων των δύο πόλεων (Παναθηναϊκός, Πανελλήνιος, Τρίτων, Σπόρτιγκ, Εθνικός Γ.Σ., Νήαρ Ήστ, ΧΑΝ Αθηνών, Παγκράτι, Έσπερος, ΑΕΚ, Ολυμπιακός, ΑΟ Παλαιού Φαλήρου, Πειραϊκός Σύνδεσμος κτλ.) Η διοργάνωση αυτή έδινε την πρόκριση στην τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος. Το αντίστοιχο πρωτάθλημα γυναικών διατηρήθηκε ως το 1984, καθώς το 1985 καθιερώθηκε η Α' Εθνική γυναικών. Από το 1945-46 μέχρι και την περίοδο 1964-65 το πρωτάθλημα διοργάνωνε ο ΣΕΓΑΣ. Στις είκοσι αυτές σεζόν ο αριθμός των ομάδων της Α΄κατηγορίας ανδρών γνώρισε αρκετές αυξομειώσεις. Τις πρώτες σεζόν η Α΄ κατηγορία είχε 10 ομάδες, από το 1949-50 μειώθηκαν σε έξι, για να αυξηθούν μέχρι και δώδεκα (έως και το 1962-63) και να μειωθούν εκ νέου στις δέκα για τις δυο τελευταίες χρονιές (1963-64 & 1964-65).

Αρχικά, η διοργάνωση τελούσε υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ, ενώ από το 1965 που δημιουργήθηκε η Ελληνική Ομοσπονδία Αθλοπαιδιών (Ε.Ο.ΑΠ. και μετέπειτα Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης) αποτέλεσε ανεξάρτητη τοπική κατηγορία.

Το 1973 με την ίδρυση της Β΄Εθνικής αποφασίσθηκε η διοικητική αυτοτέλεια των διοργανώσεων, με τη θέσπιση Τοπικής Επιτροπής Αττικής.

Στη συνέχεια (1976) τα πρωταθλήματα περιήλθαν στην αρμοδιότητα της νεοπαγούς Ένωσης Σωματείων Καλαθοσφαίρισης Αττικής (Ε.Σ.Κ.Α.), που έκτοτε ανέλαβε αποκλειστική την επιμελητεία τους, έως και την περίοδο 1994-95.

Απαραίτητο είναι να επισημανθεί ότι έως και το 1972-73 η Α' Τοπική κατηγορία της Αθήνας συγκέντρωνε τον "αφρό" της πρωτεύουσας, πλην βεβαίως των κορυφαίων ομάδων που λάμβαναν μέρος στην Α' Εθνική.

Σημαντικό σταθμό στην κατηγορία αποτέλεσε και το 1987 με αρκετές ανακατατάξεις να πραγματοποιούνται σε όλες τις κατηγορίες.

Το 1995, λόγω τεράστιας αύξησης του αριθμού των σωματείων καλαθοσφαίρισης της πρωτεύουσας, οι ομάδες διαχωρίσθηκαν με βάση γεωγραφικά κριτήρια και έτσι οι σύλλογοι του Πειραιά και των Νοτιο-Ανατολικών περιοχών της Αττικής υπάχθηκαν στη δικαιοδοσία της νεοιδρυθείσης Ένωσης Σωματείων Καλαθοσφαίρισης Νότιας Αττικής (ΕΣΚΑΝΑ). Τότε σημειώθηκαν πρωτοφανείς αναβαθμίσεις συλλόγων, λόγω της καθιέρωσης και δεύτερης Τοπικής Ένωσης.

Έως και την περίοδο 1962-63 οι πρωταθλητές της Α΄ κατηγορίας (τότε "Αθηνών-Πειραιώς") λάμβαναν μέρος στην Τελική φάση του λεγόμενου "Πανελλήνιου Πρωταθλήματος Καλαθοσφαίρισης". Το 1963 με τη δημιουργία Εθνικής κατηγορίας, οι έξι (6) πρώτες ομάδες από την τελική κατάταξη του πρωταθλήματος Α΄κατηγορίας Αθηνών-Πειραιώς 1962-63 προωθήθηκαν στην Α΄Εθνική. Από το 1964 έως και το 1972 οι πρωταθλητές συμμετείχαν στο Πανεπαρχιακό Πρωτάθλημα και από το 1973 ανέβαιναν στη Β΄ Εθνική. Τα "ειστήρια" ανόδου στη Β' Εθνική (από το 1973-74 έως και το 1985-86) ήταν ένα, δύο ή και τρία, αναλόγως με την Προκήρυξη του πρωταθλήματος και πάντοτε σε συνάρτηση με τον υποβιβασμό ή όχι Αθηναϊκών ομάδων από την ανώτερη κατηγορία.

Από το 1986-87 και εντεύθεν, ο πρωταθλητής ανέρχεται στη Γ' Εθνική.

Ακολουθούν τα σωματεία που αποτελούν (ή αποτέλεσαν στο παρελθόν) μέλη της Ένωσης Σωματείων Καλαθοσφαίρισης Αττικής. Σημειώνεται πως ορισμένοι από αυτούς διαγωνίζονται σήμερα σε εθνικό επίπεδο, ενώ στον κατάλογο δεν περιλαμβάνονται τα σωματεία που υπάγονται πλέον στην Ένωση Νότιας Αττικής.

0

Σημείωση: Την πρώτη τριετία, πραγματοποιήθηκαν αγώνες κατάταξης μεταξύ των πρωταθλητριών ομάδων των δύο πλέον ομίλων της Α' Ε.Σ.Κ.Α. Από το 1998-99 επανήλθε ο ένας όμιλος.

• «Ένωση Σωματείων Καλαθοσφαίρισης Αττικής», επίσημος ιστότοπος.
• «Ιστορία της Ένωσης και Πρωταθλητές Α' Κατηγορίας Ανδρών & Γυναικών» Αρχειοθετήθηκε 2017-05-04 στο Wayback Machine., πληροφορίες στον επίσημο ιστότοπο της Ε.Σ.Κ.Α.
• «Τα ρεκόρ πόντων στην Α’ ΕΣΚΑ», άρθρο στον ιστότοπο InfoBasket.gr, 8 Φεβρουαρίου 2011.