Εύοσμος

Η ύπαρξη οικισμού στην περιοχή του Ευόσμου χρονολογείται από τις αρχές του 17ου αιώνα. Τουλάχιστον από το 17ο αιώνα, η περιοχή ήταν γνωστή με την ονομασία Χαρμάνκιοϊ (τουρκικά: Harmanköj‎‎ ή Harmankioi), που στην τουρκική γλώσσα σημαίνει «χωριό με αλώνια». Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το χωριό, που αποτέλεσε τον κεντρικό οικιστικό πυρήνα του σημερινού Ευόσμου, άρχισαν να το αποκαλούν Παλαιό Χαρμάνκιοϊ, προκειμένου να διακρίνεται από τον μεταγενέστερό του οικισμό με το όνομα Νέο ή Κάτω Χαρμάνκιοϊ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Ελευθέριο ή Ελευθέρια. Το Κάτω Χαρμάνκιοϊ δημιουργήθηκε στα νότια του προγενέστερου χωριού, προκειμένου να φιλοξενήσει πρόσφυγες από τους Βαλκανικούς Πολέμους.^[3]

Οι ντόπιοι κάτοικοι στην περιοχή - κτηνοτρόφοι στην πλειοψηφία τους - χτίζουν την Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου το 1818 λίγο πριν από την Ελληνική Επανάσταση. Το 1922 ο πληθυσμός αυξάνεται με την εγκατάσταση οικογενειών Μικρασιατών, οι περισσότεροι εκ των οποίων προέρχονταν από το προάστιο της Σμύρνης Κουκλουτζάς (που σημαίνει «εύοσμον άνθος»).^[4] Η περιοχή ανήκε στο Δήμο Θεσσαλονίκης έως το 1953, οπότε και έγινε ανεξάρτητη κοινότητα με την ονομασία Νέος Κουκλουτζάς σε ανάμνηση της παλαιάς πατρίδας στη Μικρά Ασία, ενώ το 1955 μετονομάστηκε σε Εύοσμον σε μετάφραση της προηγουμένης οθωμανικής ονομασίας. Μετά το 1950, ο Νέος Κουκλουτζάς γνώρισε μια άνευ προηγουμένου πληθυσμιακή έκρηξη. Οι τρεις κεντρικές οδοί του Ευόσμου φέρουν αντίστοιχα τρία σημαντικά τοπωνύμια της Μικράς Ασίας, προς τιμήν των μικρασιατικών ιστορικών καταβολών των κατοίκων:

• οδός Σμύρνης (πρωτεύουσα της Ιωνίας),
• οδός Νυμφαίου (πόλη-αρχαία ελληνική αποικία στην Ιωνία της Μικράς Ασίας),
• οδός Μαιάνδρου (ποταμός της Μικράς Ασίας).

Στον Εύοσμο, στην αρχή της οδού Αριστοτέλους, έχει ανεγερθεί μαρμάρινο μνημείο για τον μεγάλο αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο, ο οποίος γεννήθηκε στην Προύσα της Μικράς Ασίας. Το μνημείο, σε σχήμα αναθηματικής στήλης με λαξευμένο τον ήλιο της Βεργίνας, αναγράφει τα ονόματα των τριών σημαντικών πόλεων της ζωής του: Προύσα, Βεργίνα, Θεσσαλονίκη.

Σήμερα αποτελεί πόλο έλξης των κατοίκων της Δυτικής Θεσσαλονίκης και όχι μόνο, για την πλατεία της και τη νυχτερινή της ζωή γύρω από αυτήν.

Η Νέα Πολιτεία είναι περιοχή βόρεια του κέντρου του Ευόσμου, που οριοθετείται κάτω από την Περιφερειακή Οδό αφενός και την παράλληλη οδό 25ης Μαρτίου αφετέρου. Η περιοχή γνώρισε στη δεκαετία του 2000 μεγάλη ανοικοδόμηση και πληθυσμιακή αύξηση. Σήμερα οι κάτοικοι ανέρχονται σε 8-12 χιλιάδες ενώ πάνω από την περιφερειακή οδό έχει αρχίσει η ανοικοδόμηση της Άνω Νέας Πολιτείας.

Ο συνολικός αριθμός των κατοίκων σύμφωνα με την τελευταία απογραφή εκτιμάται στις 130.000.

Το κτίριο του Πολιτιστικού Κέντρου Ευόσμου βρίσκεται στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου 57 και στεγάζει πλήθος δραστηριοτήτων.

• Δημοτική Βιβλιοθήκη Ευόσμου
• Ιστορικό Αρχείο Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου
• Θεατρική Ομάδα Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου
• Δημοτικός Κινηματογράφος
• Κινηματογραφική Λέσχη
• Χορωδία Πνευματικού Κέντρου
• Τμήμα Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών

Άλλοι χώροι πολιτισμού στη περιοχή του Ευόσμου είναι οι εξής:

• Αίθουσα Εκδηλώσεων ΕΠΑΛ (Τέρμα οδού Σμύρνης, Εύοσμος)
• Κέντρο Πληροφόρησης Νέων (Μοναστηρίου 326, Εύοσμος)
• Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής (Δημ. Γληνού & Ηλέκτρας Αποστόλου, Εύοσμος)
• Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (Μοναστηρίου 128, Κορδελιό)

Στον Εύοσμο λειτουργούν συνολικά 34 Νηπιαγωγεία, 25 Δημοτικά Σχολεία, 7 Γυμνάσια και 12 Λύκεια μεταξύ των οποίων Γενικά Λύκεια, Επαγγελματικά Λύκεια, ΙΕΚ και ΕΚ^[5]. Αναλυτικότερα για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση:

Στον Εύοσμο εδρεύει η επαγγελματική ποδοσφαιρική ομάδα Αγροτικός Αστέρας που δημιουργήθηκε από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και το ιστορικό γήπεδό του έχει χωρητικότητα περίπου 2500 θεατών.

Στο μπάσκετ και στο βόλεϋ δραστηριοποιείται ο Α.Σ. Πρωτέας. Ακόμη στο μπάσκετ υπάρχουν οι ομάδες Αίας Ευόσμου (Β΄ Εθνικη κατηγορία), Δόξα Ελπίδος Ευόσμου κ.ά..

Οι δημοτικές στεγασμένες αθλητικές εγκαταστάσεις είναι οι εξής:

• Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Ευόσμου
• Δημοτικό Γυμναστήριο Ευόσμου (οδός Κολοκοτρώνη)
• Διαδημοτικό Κλειστό Γυμναστήριο Αθλοπαιδιών
• Κλειστό Γυμναστήριο 2ου Γυμνασίου Ευόσμου
• Γυμναστήριο Πολιτιστικού Κέντρου Ευόσμου
• Κλειστό Γυμναστήριο 5ου & 8ου Δημοτικού Σχολείου Ευόσμου
• Γυμναστήριο 13ου Δημοτικού Σχολείου Ευόσμου

Επιπλέον υπάρχουν και πολλές δημοτικές ανοικτές αθλητικές εγκαταστάσεις: Αθλητικό Πάρκο Ευόσμου (Παπακυριαζή), Γήπεδα Τένις (Αθλητικό Πάρκο Ευόσμου), Προπονητήριο Ποδοσφαίρου (25ης Μαρτίου), Προπονητήριο Ποδοσφαίρου (Νυμφαίου), Γήπεδο Ποδοσφαίρου Ελπίδας, Ανοιχτό γήπεδο Μπάσκετ Προσκόπων (Νυμφαίου & Κολοκοτρώνη), Ανοιχτό γήπεδο Μπάσκετ Νυμφαίου (Τριών Ιεραρχών), Ανοιχτό γήπεδο Μπάσκετ περιοχή Ελπίδας (Πυθαγόρα & Αγαμέμνονος), Ανοιχτό γήπεδο Μπάσκετ και Τένις (17ης Νοέμβρη).^[7]

Ο Δήμος Ευόσμου βρίσκεται στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Ο Εύοσμος λειτούργησε ως Κοινότητα (μέχρι το 1955 ως Κοινότητα Κορδελιού - συστάθηκε με την απόσπαση του Νέου Κορδελιού από το δήμο Θεσσαλονίκης και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας^[8]) από το 1934 ως το 1972 και έπειτα ως δήμος. Δήμαρχοι διετέλεσαν τα εξής πρόσωπα:

Δήμαρχος Ευόσμου (1972-2010)
#	Πορτραίτο	Όνομα	Θητεία	Κόμμα	Σημειώσεις
1		Σάββας Δανιηλίδης	1972-1974	Ανεξάρτητος	Διορισμένος επί χούντας
2		Ελευθέριος Πολυχρονιάδης	1974-1975		Προσωρινός. Διορισμένος από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας.
3		Σταμάτης Διονυσίου	1975-1990	ΚΚΕ [9][10]	Πρώτος αιρετός πρόεδρος μεταπολιτευτικά. Επανεκλεγείς το 1978, το 1982 και το 1986.
4		Παναγιώτης Αλεξανδρίδης	1991-2006	Ανεξάρτητος
5		Δημήτριος Χατζηβρέττας	2007-2010		Τελευταίος δήμαρχος
Συνένωση Δήμων Ευόσμου και Κορδελιού

Ο Εύοσμος χωρίζεται στις περιοχές:

• Νέος Κουκλουτζάς (Ευαγγελισμός)
• Κάτω Εύοσμος
• Άγιος Κοσμάς
• Κάτω Ηλιούπολη
• Νέα Πολιτεία
• Ευξεινούπολη

Η ιστορική εξέλιξη του πληθυσμού του Ευόσμου έχει ως εξής:^[11]

1. Άγιος Αθανάσιος Ευόσμου
2. Ευαγγελισμός Θεοτόκου Ευόσμου
3. Άγιος Ιωσήφ και Αγία Φωτεινή Ευόσμου
4. Άγιοι Κύριλλος & Μεθόδιος Ευόσμου^[7]
5. Άγιοι Τρεις Ιεράρχες Ευόσμου
6. Άγιος Κοσμάς Αιτωλός Ευόσμου^[12]

   

• Η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Ευόσμου
• Η ενημερωτική ιστοσελίδα του Ευόσμου