Ευαγγέλιο της Αλήθειας

Το Ευαγγέλιο της Αλήθειας δεν έχει τίτλο, αλλά το όνομα του έργου προέρχεται από τις τρεις πρώτες λέξεις του κειμένου, μπορεί να έχει γραφτεί στα Ελληνικά μεταξύ 140 μ.Χ. και 180 μ.Χ. από Βαλεντιανούς Γνωστικούς (ή, όπως φαίνεται, από τον ίδιο τον Βαλεντίνο).^[1] Ήταν γνωστό στον Ειρηναίο της Λυών, ο οποίος αντιτάχθηκε στο Γνωστικό περιεχόμενο και το κήρυξε αιρετικό. Ο Ειρηναίος το χαρακτηρίζει ένα από τα έργα των μαθητών του Βαλεντίνου και η ομοιότητα του έργου με άλλα έργα που πιστεύεται ότι ήταν από τον Βαλεντίνο και τους οπαδούς του, έχουν κάνει πολλούς μελετητές να συμφωνήσουν.^[2]

Αλλά οι ακόλουθοι του Βαλεντίνου, απομακρύνοντας κάθε φόβο, παρουσιάζουν τις δικές τους συνθέσεις και καυχιούνται πως έχουν περισσότερα Ευαγγέλια από ό, τι πραγματικά υπάρχουν. Πράγματι, το θάρρος τους έχει μεγαλώσει τόσο πολύ που δικαιούνται την πρόσφατη σύνθεσή τους, το Ευαγγέλιο της Αλήθειας, αν και δεν συμφωνεί σε τίποτα με τα Ευαγγέλια των αποστόλων, και έτσι κανένα Ευαγγέλιο τους δεν είναι απαλλαγμένο από τη βλασφημία. Διότι εάν αυτό που παράγουν είναι το Ευαγγέλιο της Αλήθειας, και είναι διαφορετικό από εκείνο που μας έδωσαν οι απόστολοι, αυτοί που ενδιαφέρονται να μάθουν πώς μπορεί να αποδειχθεί από τις ίδιες τις Γραφές ότι αυτό που μας παραδόθηκε από τους αποστόλους δεν είναι το Ευαγγέλιο της Αλήθειας.^[3]

Άλλοι μελετητές έχουν υποστηρίξει μια σύνθεση του τέταρτου αιώνα για το βιβλίο που έχουμε τώρα.^[4]

Το κείμενο είναι γραμμένο με ισχυρή ποιητική ικανότητα (αξιοσημείωτο ακόμη και στη μετάφραση) και περιλαμβάνει μια κυκλική παρουσίαση θεμάτων. Δεν είναι ένα «ευαγγέλιο» με την έννοια της αφήγησης των έργων του Ιησού της Ναζαρέτ, αλλά είναι καλύτερα κατανοητό ως ομιλία. Το κείμενο θεωρείται γενικά από τους μελετητές ένα από τα καλύτερα γραπτά κείμενα σε ολόκληρη τη συλλογή των κωδικών της Ναγκ Χαμαντί, θεωρώντας την αξία του ως ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο και μια γνωστική ερμηνεία σε πολλά ευαγγέλια, κανονικά και μη. Οι ιδέες που εκφράστηκαν αποκλίνουν από τις απόψεις του Βαλεντινικού γνωστικισμού.^[5]

Ο τρόπος γραφής θεωρείται ότι παραπέμπει στα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Ιωάννη της Καινής Διαθήκης, καθώς και στις επιστολές του Παύλου Α' και Β' προς Κορινθίους, προς Γαλάτες, προς Εφεσίους, προς Κολοσσαείς, προς Εβραίους, την Καθολική Α΄ Επιστολή Ιωάννη και το Βιβλίο της Αποκάλυψης. Αναφέρει το Ευαγγέλιο του Ιωάννη πιο συχνά. Επηρεάζεται επίσης από το Ευαγγέλιο του Θωμά. Για παράδειγμα σε ένα σημείο (22:13-19) αναφέρεται στο Κατά Ιωάννην 3:8 παράλληλα με το Κατά Θωμάν 28.^[6]

Το κείμενο λέει ότι η άγνοια προκάλεσε τον σχηματισμό του κόσμου προ των αιώνων. Στη συνέχεια περιγράφει τον Ιησού ως αποσταλμένο του Θεού που έχει ως σκοπό να αφαιρέσει την άγνοια από τους ανθρώπους, να τους τελειοποιήσει και να αποκαταστήσει την ένωση με τον Πατέρα και να διορθώσει το λάθος που ήταν η δημιουργία του κόσμου.^[7] Ο Ιησούς ήταν δάσκαλος που μπέρδεψε τους γραμματείς και τους φαρισαίους και ισχυρίστηκε ότι ήταν ανόητοι αφού προσπάθησαν να κατανοήσουν τον κόσμο αναλύοντας το νόμο. Όμως ο λαός εξοργίστηκε με αυτό, και κάρφωσε τον Ιησού στο σταυρό. Συνεχίζει επίσης περιγράφοντας πώς "είναι η γνώση του πατέρα που δίνει σωτηρία, που αποτελεί αιώνια ανάπαυση, και η άγνοια είναι εφιάλτης.". Αργότερα αναφέρει κάποιες παραβολές, η έννοια των οποίων είναι ασαφής.^[6]

Εκτός από την τελική περιγραφή της επίτευξης ξεκούρασης από τη γνώση, το υπόλοιπο του κειμένου αφορά μια πραγματεία σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ της σχέσης του Υιού και του Πατέρα και τη σχέση ενός ονόματος με τον ιδιοκτήτη του. Το πρωταρχικό παράδειγμα αυτού είναι η φράση που χρησιμοποιεί λέγοντας πως το όνομα του Πατέρα είναι Υιός, που πρέπει να γίνει κατανοητό με τον εσωτερικό τρόπο ότι το Υιός είναι το όνομα, αντί να σημαίνει ότι το Υιός ήταν ένα όνομα για τον Πατέρα.^[8]

Σε αντίθεση με τα κανονικά ευαγγέλια, αυτό το ευαγγέλιο δεν περιέχει μια περιγραφή της ζωής ή της διδασκαλίας του Ιησού. Περιέχει ωστόσο ιδέες σχετικά με τη 40ήμερη ιερατική υπηρεσία του αναστημένου Ιησού.^[6]

Αυτό το ευαγγέλιο, όπως και ορισμένα άλλα γνωστικά κείμενα, μπορεί να ερμηνευθεί ως κήρυγμα του προκαθορισμένου:

Εκείνοι των οποίων το όνομα γνώριζε εκ των προτέρων κλήθηκαν στο τέλος, έτσι ώστε αυτός που έχει γνώση να είναι αυτός του οποίου το όνομα θα επικαλεστεί ο Πατέρας. Διότι αυτός που δεν έχει ακουστεί το όνομά του είναι αδαής. Πράγματι, πώς μπορεί κανείς να ακουστεί, εάν δεν έχει κληθεί το όνομά του;^[9]

• Grant, Robert McQueen (1961). «The Gospel of Truth». Gnosticism: A source book of heretical writings from the early Christian period. Νέα Υόρκη: Harper & Brothers.  Αναδημοσιεύθηκε ως Barnstone, Willis (1984). The Other Bible. Σαν Φρανσίσκο: Harper & Row. ISBN 978-0-06-250031-1. 
• Attridge, Harold W.· MacRae, George W. (1988). «The Gospel of Truth (I,3 and XII,2)». Στο: Robinson, James M. The Nag Hammadi Library in English. Brill. σελίδες 38–51. 
• Brown, Paterson (2003), Gospel of Truth, http://www.metalog.org/files/valent.html, ανακτήθηκε στις 2020-10-02 
• Barnstone, Willis· Meyer, Marvin (2009). «The Gospel of Truth». Στο: Barnstone, Willis. The Gnostic Bible. Boston: Shambhala. ISBN 978-1-59030-631-4. OCLC 191922827. 
• Meyer, M.W. (2010). «The Gospel of Truth». Στο: Meyer, M.W. The Nag Hammadi Scriptures: The Revised and Updated Translation of Sacred Gnostic Texts Complete in One Volume. HarperOne. σελίδες 36ff. ISBN 978-0-06-204636-9. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2020. 
• Mattison, Mark M. (2020), The Gospel of Truth: A Public Domain Transcription and Translation, https://www.academia.edu/35461016/The_Gospel_of_Truth_A_Public_Domain_Transcription_and_Translation  (Κοπτική και Αγγλική γλώσσα)