Εθνική Οδός 1 (Ελλάδα)

Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση του 1963 Περί αριθμήσεως των Εθνικών Οδών, η αρχική διαδρομή της ΕΟ1 ήταν: Αθήνα, Δεκέλεια (Τατόι), Σφενδάλη (Μαλακάσα), Μαρτίνο, Αταλάντη, Καμένα Βούρλα, Θερμοπύλες, Λαμία, Στυλίδα, Αλμυρός, Βελεστίνο, Λάρισα, Κατερίνη, Αλεξάνδρεια, Χαλκηδόνα, Γέφυρα και Πολύκαστρο, με κατάληξη στους Ευζώνους και τα σύνορα με την τότε Γιουγκοσλαβία.

Το 1963 η Εθνική Οδός Αθηνών–Ευζώνων έλαβε την αρίθμηση Εθνική Οδός 1 (ΕΟ1). Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 άρχισε η κατασκευή της Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών - Θεσσαλονίκης (Ν.Ε.Ο) με εργασίες βελτίωσης του δρόμου (διαπλατύνσεις, νέα χάραξη) οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1973. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ξεκίνησε η κατασκευή του Αυτοκινητόδρομου 1 που θα αντικαταστούσε την Π.Ε.Ο και την Ν.Ε.Ο.

Εγκαινιάσθηκε στις 29/8/1963Τεχνικά χαρακτηριστικά:

• Πλάτος οδού: 14 μ. πλάτος δηλαδή οδόστρωμα 7,50 μ. (2 λωρίδες κυκλοφορίας πλάτους 1,75 μ. Το πλάτος της οδού διαμορφώνεται ως εξής:

Τρεις Γέφυρες–Κουκουβάουνες: Πλάτος: 32,5 μ.

Κουκουβάουνες–Μπογιάτι: Πλάτος: 17 μέτρα.

• Συνολικό μήκος ευθυγράμμων τμημάτων της οδού: 160 χλμ.
• Κλίσις της οδού είναι 5% σε μήκος οδού 1.740 μέτρων. Στο υπόλοιπο μήκος η κλίσις δεν υπερβαίνει το 0–3%.
• Επιτρέπει δε ασφαλή ταχύτητα 100 χιλιομέτρων ωριαίως.
• Δαπάνη κατασκευής: 960.000.000 δρχ εκ των οποίων:

Δαπάνες απαλλοτριώσεων: 114.000.000 δρχ

Δαπάνες τεχνικών έργων: 223.000.000 δρχ

Στα εγκαίνια τα οποία έγιναν στη διασταύρωση της με την οδό Νέας Φιλαδελφείας - Τατοϊου, παρέστη ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον Υπουργό Δημοσίων Έργων Σόλωνα Γκίκα και τον Πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Ροδόπουλο. Το μόνο τμήμα που δεν είχε ασφαλτοστρωθεί την εποχή εκείνη ήταν το τμήμα που περνά από τη Λίμνη Υλίκη στο οποίον η κυκλοφορία διεξήγετο κανονικώς καίτοι σκυροστρωμένον. Εντός του 1963 ολοκληρώθηκαν τα έργα ασφαλτοστρώσεως καθ' όλο το μήκος της οδού. η ασφαλτόστρωσις επραγματοποιήθη εντός 10ημέρου. Το μήκος της οδού είναι 214 χιλιόμετρα (με την αφετηρία παρά τας Τρεις Γεφύρας). Το Σάββατο 1ης Σεπτεμβρίου 1962 ξεκινά η είσπραξις διοδίων στους σταθμούς διοδίων Τραγάνας (54ο χιλιόμετρο) και Σχηματαρίου (130ο χιλιόμετρο).

Εγκαινιάσθηκε τον Οκτώβριο του 1967 (με 14 μ. πλάτος σχεδόν σε όλο το μήκος του). Για το συγκεκριμμένο τμήμα ο Υπουργός Δημοσίων Έργων Σόλων Γκίκας είχε πεί τότε ότι δια της αποπερατώσεως του τμήματος Λαμίας - Λαρίσης εντός του 1963 θα ολοκληρωνόταν ο αυτοκινητόδρομος συνολικού μήκους 540 χιλιομέτρων και θα κόστιζε υπέρ των 2.000.000.000.000 δρχ

Εγκαινιάσθηκε το Σεπτέμβριο του 1959 και έχει 13 μ. πλάτος σε όλο το μήκος του, με εξαίρεση την Κοιλάδα των Τεμπών όπου είχε 10 μ. πλάτος, λόγω του αναγλύφου της θέσεως διελεύσεως στην περιοχή.

Είχε διατομή 14,00 μέτρων σε όλο το μήκος του. Η οδός εγκαινιάσθηκε στις 27/9/1973 από τον Υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Παπαδημητρίου σε ειδική τελετή παρουσία του Υφυπουργού Περιφερειακού Διοικητού Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας Αντωνίου Αναστασοπούλου και άλλων επισήμων που έγινε στην Κατερίνη. Η οδός αυτή έχει μήκος 66 χιλιομέτρων και συντομεύει την απόσταση μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης κατά 35 χιλιόμετρα. Η δαπάνη κατασκευής της συγκεκριμένης οδού ανήλθε στις 470.000.000 δρχ.

Τα έργα της οδού εγαινιάσθηκαν από τον Υπουργό Βορείου Ελλάδος Αλέξανδρο Ματθαίου στις 16/07/1969. Τα εγκαίνια της αποπερατωθείσης οδού έγιναν από τον Υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Παπαδημητρίου στις 27/07/1973. Το μήκος είναι 45 χιλιόμετρα και κόστισε η κατασκευή του 480.000.000 δρχ και απετελείτο από τα εξής υποτμήματα:

Πλάτος: 14,00 μέτρα (σε όλο το μήκος του).

Κόστος κατασκευής: 12.000.000 δρχ

Ανάδοχος: Α.Τ.Ε ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ

Πλάτος: 14,00 μέτρα (σε όλο το μήκος του).

Κόστος κατασκευής: 130.000.000 δρχ

Ανάδοχος: Α.Τ.Ε ΣΚΑΠΑΝΕΥΣ

Πλάτος: 14,00 μέτρα (σε όλο το μήκος του).

Κόστος κατασκευής: 140.000.000 δρχ

Ανάδοχος: Α.Τ.Ε ΣΚΑΠΑΝΕΥΣ

Πλάτος: 14,00 μέτρα (από το Πολύκαστρο αναβαθμίζεται σε αυτοκινητόδρομο με 2 λωρίδες πλάτους 10 μ. και εσωτερική ζώνη πλάτους 3,00 μ).

Κόστος κατασκευής: 100.000.000 δρχ

Ανάδοχος: Α.Τ.Ε ΔΟΜΙΚΗ

Η είσπραξη διοδίων εφαρμόστηκε κατά τμήματα:

• από το 1959 στο τμήμα Λάρισα - Κατερίνη (σταθμοί διοδίων Τεμπών και Λεπτοκαρυάς)
• από το 1962 στο τμήμα Αθήνα - Λαμία [σταθμοί διοδίων Θήβας και Τραγάνας (την ίδια χρονιά δημιουργήθηκαν τα διόδια Σχηματαρίου, τα οποία καταργήθηκαν το 2009 και δημιουργήθηκαν νέα στη Θήβα)]
• από το 1967 στο τμήμα Λαμία - Λάρισα (σταθμοί διοδίων Πελασγίας, Δρυμώνα και Μοσχοχωρίου - ο σταθμός Δρυμώνα σταμάτησε να λειτουργεί σύντομα)
• από το 1986 στο τμήμα Κατερίνη - Θεσσαλονίκη (σταθμός διοδίων Ν. Μαλγάρων)
• από το 1992 στο τμήμα Αθήνα - Λαμία (σταθμός διοδίων Αφιδνών)
• από το 2017 στο τμήμα Πολύκαστρο - Εύζωνοι (σταθμός διοδίων Ευζώνων)

Σήμερα τα μοναδικά διόδια που υπάρχουν στην Παλιά Εθνική Οδό 1 είναι τα διόδια Πυργετού (κατασκευάστηκαν το 2009 και το ίδιο έτος καταργήθηκαν τα διόδια Τεμπών). Μελλοντικά, ενδέχεται να ανακατασκευαστούν τα διόδια στα Τέμπη στην ΕΟ1 με σκοπό την μετατροπή του Ημίκομβου Ραψάνης του Αυτοκινητοδρόμου ΑΘΕ σε Ανισόπεδο Κόμβο.

• Κόμβος Κλειδίου - Γαλλικός ποταμός (1988)
• Στρατόπεδον Μπογιατίου - Κόμβος Κρυονερίου (1989): Μήκος τμήματος: 4,5 χμ.
• Κόμβος Οινοφύτων - Κόμβος Σχηματαρίου (1989): Μήκος τμήματος: 12,5 χμ.
• Κόμβος Ριτσώνας - Κόμβος Θηβών (1989): Μήκος τμήματος: 14,8 χμ.

Τα αμέσως επόμενα χρόνια ξεκίνησαν έργα:

• Σε όλο το μήκος του τμήματος Αθήναι - Κόμβος Θηβών
• Στο τμήμα Κατερίνη - Κλειδί.

Το 1995, η Εθνική Οδός No 1 είχε διατομή αυτοκινητόδρομου στα εξής τμήματα:

• Αθήνα - Υλίκη
• Κατερίνη - Κορινός
• Κλειδί - Θεσσαλονίκη
• Πολύκαστρο - Εύζωνοι.

Έχει απομείνει μόνο το τμήμα από Κόμβο Αξιού (στη Χαλάστρα) ως το Πολύκαστρο, μήκους 48 χλμ. που δεν είναι αυτοκινητόδρομος.

Αρκετά τμήματα της Εθνικής Οδού 1 αντικαταστάθηκαν από τον Αυτοκινητόδρομο Αθηνών–Θεσσαλονίκης–Ευζώνων (Α1). Όμως ακόμη υπάρχουν κάποια τμήματα της ΕΟ1 που είναι ζωντανά. Κάποια από αυτά είναι:

• Η παλιά εθνική οδός Ευζώνων - Θεσσαλονίκης η οποία κινείται παράλληλα με την Νέα εθνική οδό Θεσσαλονίκης Ευζώνων. Το τμήμα αυτό ξεκινάει από τον κόμβο του Α.Θ.Ε. στους Ευζώνους και τελειώνει σε ισόπεδη διασταύρωση με την Εθνική Οδό 2 στην Θεσσαλονίκη.
• Αμέσως μετά το τμήμα Εύζωνοι - Θεσσαλονίκη ξεκινάει η παλιά οδός Θεσσαλονίκης Κατερίνης. Τελειώνει μέσα στην πόλη της Κατερίνης και μέχρι το 1973 ήταν η κύρια οδός που ένωνε την Θεσσαλονίκη με την Κατερίνη.
• Τα τμήματα στα Τέμπη και στον Πλαταμώνα τα οποία πλέον παρακάμπτονται από τις Σήραγγες Τεμπών και Πλαταμώνα. Μέχρι το 2017 ήταν η κύρια οδός που ένωνε την Λεπτοκαρυά και την Κατερίνη με την Λάρισα.
• Το τμήμα στην Λάρισα (συγκεκριμένα Γυρτώνη-Νίκαια) το οποίο μέχρι το 1999, που κατασκευάστηκε η ανατολική παράκαμψη της Λάρισα (μέρος του Α.Θ.Ε.), εξυπηρετούσε την μετακίνηση μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Το τμήμα που βρίσκεται σχεδόν μέσα στην πόλη της Λάρισας πλέον ονομάζεται Λεωφόρος Καραμανλή και αναβαθμίζεται συνεχώς από την Περιφέρεια Θεσσαλίας με την μετατροπή των ισόπεδων κόμβων σε κυκλικούς.

Κατάλογος Κόμβων

• 
  Η Εθνική Οδός 1 κοντά στις Θερμοπύλες το 2006
• 
  Η διασταύρωση των Τεμπών όπως ανακατασκευάστηκε μετά το 2009
• 
  Η διασταύρωση του Ομολίου
• 
  Η γέφυρα Πηνειού μετά την ανακατασκευή της που έγινε το 2020

ΦΕΚ 319Β/1963

• Εγκαίνια της νέας εθνικής οδού Αθηνών – Λαμίας από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)