Δολομίτες

Το όνομα "Δολομίτες" προέρχεται από τον διάσημο Γάλλο ορυκτολόγο Ντεοντά Ντολομιέ, τον πρώτο που περιέγραψε τον δολομίτη, έναν τύπο πετρώματος που απέδωσε τα χαρακτηριστικά σχήματα και χρώματα αυτών των βουνών. Παλαιότερα ονομάζονταν "χλωμά βουνά"^[2] και απέκτησαν το όνομα με το οποίο είναι γνωστά σήμερα κατά τον 19ο αιώνα.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η γραμμή ανάμεσα στις αυστροουγγρικές και τις ιταλικές δυνάμεις διέτρεχε τους Δολομίτες. Υπάρχουν σήμερα ανοικτά πολεμικά μουσεία στο Τσίνκουε Τόρρι (Πέντε Πύργοι) και στο όρος Λαγκατζούοϊ^[3]. Πολλοί επισκέπτονται τους Δολομίτες για να σκαρφαλώσουν τη Βία Φεράτα, προστατευμένη διαδρομή ήδη από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Πολλά ορεινά μονοπάτια διατρέχουν τους Δολομίτες, που ονομάζονται "alte vie" (ορεινά μονοπάτια). Αυτά τα μονοπάτια είναι αριθμημένα από το 1 έως το 8, περνούν από αρκετά καταφύγια και απαιτούν τουλάχιστον μία εβδομάδα διάσχισης. Η πρώτη και πιθανώς γνωστότερη είναι το Ορεινό μονοπάτι 1^[4].

Η περιοχή διαιρείται σε δυτικούς και ανατολικούς Δολομίτες και διαχωρίζεται από μία γραμμή που ακολουθεί τον άξονα κοιλάδα Μπάντια - Πέρασμα Καμπολόνγκο – κοιλάδα Κορντέβολλε. Σχηματίζουν τμήμα των Νότιων Ασβεστολιθικών Άλπεων και εκτείνονται από τον ποταμό Αδίγη δυτικά έως τον ποταμό Πιάβε ανατολικά. Τα βόρεια και νότια σύνορα καθορίζονται από την κοιλάδα Πούστερ και την κοιλάδα Σουγκάνα. Οι Δολομίτες μοιράζονται εξίσου μεταξύ των περιφερειών Μπελλούνο, Νότιο Τιρόλο και Τρεντίνο.

Υπάρχουν επίσης ομάδες βουνών με παρόμοια γεωλογική δομή που απλώνονται πέρα από τον ποταμό Πιάβε ανατολικά – Ντολομίτι ντ'Ολτρεπιάβε και πέρα από τον ποταμό Άντιτζε δυτικά – Ομάδα Μπρέντα (δυτικοί Δολομίτες). Υπάρχει επίσης μια μικρότερη ομάδα Piccole Dolomiti (Μικροί Δολομίτες) μεταξύ των επαρχιών του Τρεντίνο, της Βερόνα και της Βιτσέντζα^[5].

Όσον αφορά στο κλίμα ποικίλει, εξαιτίας της αλλαγής του μέσου υψομέτρου, αλλά χαρακτηρίζεται κυρίως αλπικό με ψυχρό χειμώνα και ήπιο καλοκαίρι. Τα πρότυπα κατακρήμνισης είναι επίσης τυπικά του αλπικού κλίματος. Η προχωρημένη άνοιξη και το καλοκαίρι είναι η κύρια περίοδος βροχοπτώσεων με κορύφωση τον Ιούλιο και δευτερεύουσα το φθινόπωρο με έξαρση τον Νοέμβριο. Η χιονόπτωση στα υψίπεδα ξεκινά τον Δεκέμβριο και κρατάει μέχρι τον Απρίλιο και η μέση πυκνότητα χιονιού 50-100 cm. Η μέση ετήσια θερμοκρασία φτάνει τους 6°C^[5].

Σύμφωνα με τη σύγχρονη ταξινόμηση, οι Δολομίτες χωρίζονται στις παρακάτω ομάδες βουνών:

Από γεωλογικής άποψης οι Δολομίτες ανήκουν στις νότιες Άλπεις, τμήμα του αφρικανικού ηπειρωτικού ορίου. Οι προεξέχοντες βράχοι είναι ιζηματογενείς κυρίως και προέρχονται από τα ιζήματα των θερμών θαλασσών της μέσης Τριασικής, διαμορφώνοντας και τη μέση ηλικία των πετρωμάτων της οροσειράς. Κατά τη Μέση Τριασική (Λαδίνια) η περιοχή παρουσίασε έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα και εκροή μάγματος, για να αρχίσει η διαμόρφωση της οροσειράς στην Ύστερη Τριασική (Νόρια) και να ολοκληρωθεί με τη διαδικασία της ορογένεσης κατά τη Μειόκαινο της Νεογενούς στο βόρειο ημισφαίριο.^[5]

Τουριστική Μέκκα, οι Δολομίτες είναι γνωστοί για το χειμερινό σκι και την ορειβασία, την πεζοπορία και την αναρρίχηση που προσφέρουν. Η ελεύθερη αναρρίχηση υπήρξε παράδοση στους Δολομίτες από το 1887, όταν ο 17χρονος Γκέοργκ Βίνκλερ έκανε με ελεύθερη μοναχική αναρρίχηση τη Βαγιολετούρμε^[6]. Τα μεγάλα κέντρα αναρρίχησης περιλαμβάνουν: τη Ρόκκα Πιετόρε κατά μήκος του παγετώνα Μαρμολάντα, στα σύνορα Τρεντίνο και Βένετο, τις μικρές πόλεις Αλλέγκε, Φαλκάντε, Αουρόντζο, Κορτίνα ντ'Αμπέτσο και τα χωριά Αράμπα, Ουρτίτζεϊ και Σαν Μαρτίνο ντι Καστρότσα.

Άλλοι χαρακτηριστικοί τόποι είναι:

• όρος Πασούμπιο και η Οδός με τα 55 τούνελ (στρατιωτικός δρόμος που κατασκευάστηκε στον Α' Π.Π.)
• υψίπεδο του Αζιάγκο^[7] και Καλά ντελ Σάσο, με 4444 σκαλοπάτια, η μακρύτερη σκάλα στον κόσμο ανοιχτή στο κοινό^[8].

• Provincia di Belluno, Provincia Autonoma di Bolzano-Alto Adige Autonome Provinz Bozen-Südtirol, Provincia di Pordenone, Provincia Autonoma di Trento, Provincia di Udine, Regione Autonoma Friuli Venezia Giulia, 2008. Nomination of the Dolomites for inscription on the World Natural Heritage List UNESCO. Nomination Document. 363 pp. https://web.archive.org/web/20131225070444/http://fondazionedolomitiunesco.org/documentazione-2/01_DOLOMITES_nomination_document_jan2008_1236608233_1294933181.pdf

• Ιταλική επίσημη χαρτογραφία (Istituto Geografico Militare - IGM); on-line έκδοση: www.pcn.minambiente.it
• Teambuilding Dolomiten