Βασιλικά Θεσσαλονίκης

Τα Βασιλικά βρίσκονται περίπου 28 χλμ. νοτιοανατολικά νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης, στην κοιλάδα του Ανθεμούντα σε υψόμετρο 75 μέτρα^[2] και μαζί με τη Λακκιά αποτελούν τη δημοτική κοινότητα Βασιλικών, που ανήκει στη δημοτική ενότητα Βασιλικών, του Δήμου Θέρμης^[4] Έχουν πληθυσμό 4.115 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του έτους 2021.^[5][6]

Η πρώτη γνωστή αναφορά του ονόματος Βασιλικά στις πηγές ανάγεται στο 1094 και προέρχεται από αγιορείτικο έγγραφο. Σε όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας αποτελούσαν ένα από τα σημαντικότερα χωριά του ναχιγιέ της Καλαμαριάς και ανήκαν στα λεγόμενα χωριά των Αλατάδων.^[7] Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου το χωριό έγινε βακούφι που υπαγόταν στο Ατίκ Τζαμί της Θεσσαλονίκης.^[8]

Στις 9 Ιουνίου 1821 διεξήχθη η Μάχη των Βασιλικών ή «μάχη στα Σκουτούδια», όπου έπεσε μαχόμενος ο Καπετάν Στάμος Χάψας με 68 αγωνιστές και είχε σαν αποτέλεσμα το ολοκληρωτικό κάψιμο του χωριού στις 9 Ιουνίου 1821.^[3][9] Σημαντικός αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 από τα Βασιλικά ήταν ο Αθανάσιος Μόσχου γεννημένος το 1795 καθώς επίσης και οι Γεώργιος Αθανασίου, Δημήτριος Ιωάννου, Γεώργιος Λιάπης, Νικόλαος Νέστωρος, Νικόλαος Ράπτης, Άνθιμος Στέριου, Αδαμάντιος Φίλης και Βασίλειος Κοτζιόγλου με τους γιους του Αναστάσιο και Δημήτριο.^[10] Από τα Βασιλικά ήταν και ο Αθανάσιος Κοτζιάς, μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Λίγα χιλιόμετρα έξω από τα Βασιλικά βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας και το Μνημείο προς τιμήν του Καπετάν Χάψα και των πεσόντων της Μάχης των Βασιλικών.

Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα σπουδαία ήταν οι προσφορά των Βασιλικιωτών με σπουδαιότερους αγωνιστές, τους οπλαρχηγούς Ηρακλή Πατίκα και Χρήστο Αναγνωστούδη.

• Πύργος Βασιλικών Θεσσαλονίκης από τον ιστότοπο Καστρολόγος
• «Πίνακες Απογραφών Πληθυσμού (1879 – 2011)». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2023.