Αϊλίν Άτκινς

Η Άτκινς γεννήθηκε στο Κλάπτον, σε μαιευτήριο του Στρατού της Σωτηρίας στο Ανατολικό Λονδίνο. Ο πατέρας της, Άρθουρ Τόμας Άτκινς εργαζόταν ως καταμετρητής στην εταιρεία υγραερίου και η μητέρα της, Άννι Έλκινς, δούλευε σε εργοστάσιο και το βράδυ ως καμαριέρα σε μπαρ. Ήταν το τρίτο παιδί της οικογένειας και όταν γεννήθηκε η Αϊλίν, η οικογένεια μετακόμισε σε μια εργατική κατοικία στο Τότεναμ. Λόγω της επιμονής της μητέρας της, σπούδασε χορό από 3 έως 15 ή 16 ετών. Μετά τις γυμνασιακές σπουδές παρακολούθησε μαθήματα στο Guildhall School of Music and Drama από όπου αποφοίτησε το 1953 και αμέσως έκανε την πρώτη της εμφάνιση στη σαιξπηρική κωμωδία Αγάπης αγώνας άγονος, στον μικρό ρόλο της Ζακνέτας, στο Regent's Park Open Air Theatre.^[6]

To 1957-9 εργάστηκε στο Στράτφορντ-απόν-Έιβον. To 1962 συμμετείχε στο ανέβασμα τριών σαιξπηρικών έργων (Δωδέκατη Νύχτα, Ριχάρδος ο Γ' και Η Τρικυμία) στο Ολντ Βικ. Η πρώτη της μεγάλη θεατρική επιτυχία ήρθε το 1965 με το ρόλο της Τσάιλντι στο έργο του Φρανκ Μάρκους Ο σκοτωμός της Αδελφής Τζωρτζ, το έργο είχε τόση επιτυχία ώστε μεταφέρθηκε την επόμενη χρονιά στο Μπρόντγουεϊ με το ίδιο καστ.^[6] Το 1968 γυρίστηκε και η ομώνυμη ταινία αλλά τον ρόλο της Άτκινς τον πήρε η Σουζάνα Γιορκ. Το 1967 έπαιξε στο έργο του Ντέιβιντ Στόρεϊ Η αποκατάσταση του Άρνολντ Μίντλετον στο Λονδίνο και στην Υπόσχεση του Αλεξέι Αρμπούζοφ στη Νέα Υόρκη. Απέδειξε για μια ακόμη φορά το ταλέντο της στο ρόλο της Βασίλισσας Ελισάβετ στο έργο Vivat! Vivat Regina! του Ρόμπερτ Μπολτ, που ανέβηκε σε λονδρέζικη σκηνή το 1970-1 και το 1972 στη Νέα Υόρκη. Το 1973, μετά από προσπάθειες 2 χρόνων κατάφερε να ανεβάσει στο Λονδίνο το έργο Σουζάνα Άντλερ της Μαργκερίτ Ντυράς. Τα επόμενα χρόνια έπαιξε ηρωίδες πολλών σημαντικών συγγραφέων όπως Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, Χάρολντ Πίντερ, Τενεσί Ουίλιαμς, Ζαν Κοκτώ, Χένρικ Ίψεν, Έντουαρντ Άλμπι, Σάμουελ Μπέκετ κ.ά. Το 1986 έπαιξε σε θέατρο του Λονδίνου τη Μήδεια του Ευριπίδη.^[7]

Πηγή έμπνευσης για την Άτκινς υπήρξε πολύ συχνά η ζωή και το έργο της Βιρτζίνια Γουλφ. Το 1990 ζωντάνεψε τη συγγραφέα στη σκηνή, στη θεατρική μεταφορά του Πάτρικ Γκάρλαντ του βιβλίου Ένα δικό σου δωμάτιο της Γουλφ και το 1992-4 ανέβασε ένα δικό της έργο, το Vita and Virginia, βασισμένο στη σχέση ανάμεσα στη Γουλφ και τη συγγραφέα Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ.

Η Άτκινς στην πορεία των 70 ετών χρόνων της στο θέατρο έχει παίξει σε δεκάδες παραστάσεις. Έχει βραβευτεί τρεις φορές με το βραβείο Ολίβιε: το 1988 ως καλύτερη ερμηνεία σε δεύτερο ρόλο (για τα σαιξπηρικά έργα Κυμβελίνος και Το χειμωνιάτικο παραμύθι και για τη Βουνίσια γλώσσα του Πίντερ) και 2 φορές με το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου για το The Unexpected Man (1999) και το Honor (2004). Η πιο πρόσφατη δουλειά της είναι η συμμετοχή της το 2023 στο θερινό φεστιβάλ θεάτρου Chichester Festival Theatre, στο έργο 4000 μίλια της Έιμι Χέρτζογκ, στο ρόλο της γιαγιάς Βέρα.

Για την Άτκινς έχει γραφτεί ότι «το μεγαλείο της έγκειται στην ασυνήθιστη συναισθηματική της αμεσότητα και στην ικανότητά της να κάνει τα μάτια της το παράθυρο στην ψυχή της».^[8] Τον Δεκέμβριο του 2005 η Άτκινς ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ Τεχνών, από το City University του Λονδίνου. Τον Ιούνιο του 2010 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ Γραμμάτων, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.^[9]

Η πρώτη της δουλειά στην τηλεόραση ήταν η συμμετοχή της το 1959 σε μια μίνι σειρά του BBC, με πρωταγωνίστρια τη Τζούντι Ντεντς.

Μαζί με την συνάδελφο και φίλη της Τζιν Μαρς δημιούργησαν 2 πολύ επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές. Το 1969 είχαν την ιδέα για μια κωμική σειρά εποχής με πρωταγωνίστριες δυο υπηρέτριες σε ένα πλουσιόσπιτο. Αυτή η ιδέα, συζητώντας την με τους παραγωγούς εξελίχθηκε στην κοινωνική σειρά Οι πάνω και οι κάτω (Upstairs, Downstairs)^[10], που παίχτηκε από το 1971 έως το 1975 σε 68 επεισόδια, εξέλιξη της οποίας ήταν η ομώνυμη σειρά του BBC του 2010-12^[11]. Οι δυο φίλες δημιούργησαν το 1991 μια ακόμη σειρά με τίτλο Ο Οίκος Έλιοτ (The House of Eliott), που προβλήθηκε από το BBC για 3 σεζόν^[12].

Το 2007 πρωταγωνίστησε πάλι με την Τζούντι Ντεντς στην κοινωνική σειρά εποχής Κράνφορντ, η οποία βασιζόταν στο ομώνυμο έργο της Ελίζαμπεθ Γκάσκελ. Για τη συμμετοχή της σε αυτή τη σειρά κέρδισε το 2008 τα τηλεοπτικά βραβεία BAFTA και Έμμυ^[13]. Σε 2 τηλεοπτικές παραγωγές η Άτκινς έπαιξε τον ρόλο της Βασίλισσας Μαίρη, το 2002 στην τηλεταινία Μπέρτι και Ελίζαμπεθ και το 2016 στον Α΄ κύκλο της σειράς Το Στέμμα του Netflix.

Από τη δεκαετία του '60 μέχρι τις μέρες μας η Άτκινς έχει παίξει σε αρκετές τηλεταινίες και μίνι-σειρές όπως Γιοι και εραστές (1981), μίνι-σειρά που βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ντ. Χ. Λώρενς, Οι άνθρωποι του Σμάιλι (1982), από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρρέ, Ένα δικό σου δωμάτιο (1991) τηλεοπτική μεταφορά του θεατρικού έργου στο οποίο είχε παίξει την προηγούμενη χρονιά, Ντέιβιντ Κόπερφιλντ (2000), Μις Μαρπλ (2007), Οι περιπέτειες του Ηρακλή Πουαρό (2010) και πολλά άλλα. Η μακροβιότερη συμμετοχή της είναι στη σειρά Doc Martin, στην οποία έχει παίξει σε 46 επεισόδια, από το 2011 έως το 2022.

Από το 1968 και μετά, η Άτκινς συμμετείχε σε περισσότερες από 25 ταινίες, συχνά σε δεύτερους ρόλους. Οι πιο επιτυχημένες ταινίες στις οποίες έλαβε μέρος ήταν το Έκβους (1977), ταινία του Σίντνεϊ Λουμέτ βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Πήτερ Σάφερ^[14], Ο αμπιγιέρ (1983)^[15], κι αυτό βασισμένο σε θεατρικό έργο, για το οποίο κέρδισε μια υποψηφιότητα στα βραβεία BAFTA του 1984 στην κατηγορία Β' Γυναικείου ρόλου, Έγκλημα στο Γκόσφορντ Παρκ (2001) σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Όλτμαν^[16], ταινία που βραβεύτηκε για το σύνολο του καστ και Επιστροφή στο Cold Mountain (2003).

Το ενδιαφέρον της Άτκινς για την Βιρτζίνια Γουλφ, με την οποία είχε ασχοληθεί στο θέατρο και την τηλεόραση τη δεκαετία του '90, την οδήγησε να γράψει το 1997 το σενάριο για την ταινία Οι Αναμνήσεις της Κυρίας Ντάλογουεϊ^[17] με πρωταγωνίστρια τη Βανέσα Ρέντγκρεϊβ, κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος της Γουλφ Η Κυρία Ντάλογουεϊ. Η ταινία έλαβε θετικές κριτικές, η Άτκινς κέρδισε βραβείο καλύτερου σεναρίου από την Evening Standard, αλλά η ταινία ήταν εισπρακτική αποτυχία. Ήταν μια οικονομική καταστροφή για την Άτκινς και τον σύζυγό της, που είχαν επενδύσει σε αυτή την παραγωγή. Εντούτοις, η αγάπη της για την Γουλφ δεν μειώθηκε. Το 2002 έκανε μια cameo εμφάνιση στην ταινία Οι Ώρες, έργο εμπνευσμένο από την Κυρία Ντάλογουεϊ της Γουλφ. Το 2018 έγραψε το σενάριο για την ταινία Ο έρωτας της Βιρτζίνια Γουλφ, κινηματογραφική μεταφορά του δικού της θεατρικού έργου Vita and Virginia^[18].

Το 2018, η Άτκινς έλαβε μέρος στην ταινία/ντοκιμαντέρ Τσάι με τις κυρίες στην οποία 4 σπουδαίες κυρίες της βρετανικής σκηνής και φίλες μεταξύ τους, η Αϊλίν Άτκινς, η Τζούντι Ντεντς, η Τζόαν Πλοουράιτ και η Μάγκι Σμιθ συνομιλούν με διάθεση άλλοτε γλυκόπικρη και άλλοτε χιουμοριστική για τις εμπειρίες τους από τον χώρο του θεάτρου και του σινεμά.^[19] Ο αγγλικός τίτλος, Nothing Like a Dame, παραπέμπει στη διάκριση που έχουν λάβει από τη βασίλισσα και οι 4 ηθοποιοί, με την ονομασία «Ιππότης Διοικητής του πιο εξαίρετου τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας» (DBE) για την προσφορά τους στις Τέχνες. Λόγω αυτής της διάκρισης, στη Βρετανία, μπροστά από το όνομά τους μπαίνει ο τίτλος Dame.

Η Άτκινς παντρεύτηκε με τον ηθοποιό Τζούλιαν Γκλόβερ το 1957, από τον οποίο πήρε διαζύγιο το 1966. Παντρεύτηκε τον δεύτερο σύζυγό της, Μπιλ Σέπερντ, στις 2 Φεβρουαρίου 1978, με τον οποίον έζησαν μαζί έως τον θάνατό του στις 24 Ιουνίου 2016. Το 1995, η Άτκινς διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, πάθηση από την οποία θεραπεύτηκε. Ζώντας μόνη κατά τη διάρκεια του lockdown για τον COVID, η Άτκινς (σε ηλικία 87 ετών) ολοκλήρωσε την αυτοβιογραφία της με τίτλο Will She Do?, η οποία εκδόθηκε τον Οκτώβρη του 2021.^[7]

• Αϊλίν Άτκινς στην IMDb
• Η παράσταση Ένα δικό σου δωμάτιο με την Αϊλίν Άτκινς στο ρόλο της Βιρτζίνια Γουλφ