Αρμενικό αλφάβητο

Αρμενικό αλφάβητο ;
Είδος	Αλφάβητο
Γλώσσες	Αρμενική
Χρονική περίοδος	405 μέχρι σήμερα
Προέλευση	πιθανώς με βάση τα Ελληνικά και περισσότερο τα Γεωργιάνα πιθανά Παχλάβι, και επιρροές Συριακού Αρμενικό αλφάβητο; ;
Παράγωγα συστήματα γραφής	Αλβανικά Καυκάσου
Παρεμφερή συστήματα	Λατινικό; Κοπτικό; Γεωργιανό; Κυριλλικό
ISO 15924	Armn, 230
Κατεύθυνση	Αριστερά προς δεξιά
Ψευδώνυμο Unicode	Armenian
Εύρος τιμών Unicode	U+0530–U+058F ; U+FB00–U+FB17

Το αρμενικό αλφάβητο (Αρμενικά: Հայոց գրեր Χαγιότς γκρερ ή Հայոց այբուբեն Χαγιότς αϊμπουμπέν) είναι αλφαβητικό σύστημα γραφής που χρησιμοποιείται για τη γραφή της αρμενικής γλώσσας. Αναπτύχθηκε γύρω στο 405 μ.Χ. από τον Μεσρώπ Μαστότς, έναν Αρμένιο γλωσσολόγο και εκκλησιαστικό ηγέτη. Αρχικά είχε 36 γράμματα, αλλά τώρα έχει 38.

Η αρμενική λέξη για το "αλφάβητο" είναι այբուբեն αϊμπουμπέν, που ονομάστηκε έτσι από τα δύο πρώτα γράμματα του αρμενικού αλφαβήτου: ⟨Ա⟩ Αρμενικά: այբ άιμπ και ⟨Բ⟩ Αρμενικά: բեն μπεν. Τα αρμενικά γράφονται οριζόντια, από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Αλφάβητο

Γράμμα	Ονομασία					Προφορά			Μεταγραφή		Αριθμοί
	Κλασσικό	Αναμορφωμένο	Προφορά			Κλασσικό	Ανατολικό	Δυτικό	Κλασσικό	ISO 9985
	Κλασσικό	Αναμορφωμένο	Κλασσικό	Ανατολικό	Δυτικό	Κλασσικό	Ανατολικό	Δυτικό	Κλασσικό	ISO 9985
Ա ա	այբ ayb		[/ɑjb/]		[/ɑjpʰ/]	[/ɑ/]			a		1
Բ բ	բեն ben		[/bɛn/]		[/pʰɛn/]	[/b/]		[/pʰ/]	b		2
Գ գ	գիմ gim		[/ɡim/]		[/kʰim/]	[/ɡ/]		[/kʰ/]	g		3
Դ դ	դա da		[/dɑ/]		[/tʰɑ/]	[/d/]		[/tʰ/]	d		4
Ե ե	եչ yeč		[/jɛtʃʰ/]			[/ɛ/], στην αρχή της λέξης [/jɛ/]⁶			e		5
Զ զ	զա za		[/zɑ/]			[/z/]			z		6
Է է	է ē¹		[/ɛː/]	[/ɛ/]		[/ɛː/]	[/ɛ/]		ē		7
Ը ը⁷	ըթ ët'		[/ətʰ/]			[/ə/]			ə	ë	8
Թ թ	թօ t'ò^[2]	թո t'o	[/tʰo/]			[/tʰ/]			tʿ	t’	9
Ժ ժ	ժէ žē	ժե že	[/ʒɛː/]	[/ʒɛ/]		[/ʒ/]			ž		10
Ի ի	ինի ini		[/ini/]			[/i/]			i		20
Լ լ	լիւն liwn	լյուն lyown	[/lʏn/]	[/ljun/]	[/lʏn/]	[/l/]			l		30
Խ խ	խէ xē	խե xe	[/χɛː/]	[/χɛ/]		[/χ/]			x		40
Ծ ծ	ծա ça		[/tsɑ/]		[/dzɑ/]	[/ts/]		[/dz/]	c	ç	50
Կ կ	կեն ken		[/kɛn/]		[/ɡɛn/]	[/k/]		[/ɡ/]	k		60
Հ հ	հօ hò^[2]	հո ho	[/ho/]			[/h/]			h		70
Ձ ձ	ձա ja		[/dzɑ/]		[/tsʰɑ/]	[/dz/]		[/tsʰ/]	j		80
Ղ ղ	ղատ ġat		[/ɫɑt/]	[/ʁɑt/]	[/ʁɑd/]	[/ɫ/]	[/ʁ/]		ł	ġ	90
Ճ ճ	ճէ č̣ē	ճե č̣e	[/tʃɛː/]	[/tʃɛ/]	[/dʒɛ/]	[/tʃ/]		[/dʒ/]	č	č̣	100
Մ մ	մեն men		[/mɛn/]			[/m/]			m		200
Յ յ	յի yi	հի hi	[/ji/]	[/hi/]		[/j/]	[/h/]¹, [/j/]		y		300
Ն ն	նու now		[/nu/]			[/n/, /ŋ/]			n		400
Շ շ	շա ša		[/ʃɑ/]			[/ʃ/]			š		500
Ո ո	ո vo		[/ɔ/]	[/ʋɔ/]		[/ɔ/], στην αρχή της λέξης [/ʋɔ/]²			o		600
Չ չ	չա ča		[/tʃʰɑ/]			[/tʃʰ/]			čʿ	č	700
Պ պ	պէ pē	պե pe	[/pɛː/]	[/pɛ/]	[/bɛ/]	[/p/]		[/b/]	p		800
Ջ ջ	ջէ ǰē	ջե ǰe	[/dʒɛː/]	[/dʒɛ/]	[/tʃʰɛ/]	[/dʒ/]		[/tʃʰ/]	ǰ		900
Ռ ռ	ռա ṙa		[/rɑ/]		[/ɾɑ/]	[/r/]		[/ɾ/]	ṙ		1000
Ս ս	սէ sē	սե se	[/sɛː/]	[/sɛ/]		[/s/]			s		2000
Վ վ	վեւ vew	վեվ vev	[/vɛv/]			[/v/]			v		3000
Տ տ	տիւն tiwn	տյուն tyown	[/tʏn/]	[/tjun/]	[/dʏn/]	[/t/]		[/d/]	t		4000
Ր ր	րէ rē	րե re	[/ɹɛː/]	[/ɾɛ/]³		[/ɹ/]	[/ɾ/]³		r		5000
Ց ց	ցօ c'ò^[2]	ցո c'o	[/tsʰo/]			[/tsʰ/]			cʿ	c’	6000
Ւ ւ	հիւն hiwn	վյուն vyun⁵	[/hʏn/]			[/w/]	[/v/]⁵		w		7000
Փ փ	փիւր p'iwr	փյուր p'yowr	[/pʰʏɹ/]	[/pʰjuɾ/]	[/pʰʏɾ/]	[/pʰ/]			pʿ	p’	8000
Ք ք	քէ k'ē	քե k'e	[/kʰɛː/]	[/kʰɛ/]		[/kʰ/]			kʿ	k’	9000
և	և⁴ jew		—	[/jɛv/]		—	[/ɛv/], στην αρχή της λέξης [/jɛv/]		ew		—
Օ օ	օ ò¹		—	[/o/]		—	[/o/]		ō	ò	—
Ֆ ֆ	ֆէ fē	ֆե fe	—	[/fɛ/]		—	[/f/]		f		—

Ακούστε την προφορά των γραμμάτων στην Ανατολική Αρμενική (βοήθεια·πολυμέσα) ή στην Δυτική Αρμενική (βοήθεια·πολυμέσα).

Σημειώσεις:

^ Χρησιμοποιείται μόνο στην κλασσική ορθογραφία, στην αρχή της λέξης και σε μερικές σύνθετες λέξεις.
^ Εκτός του ով /ov/ "ποιός" και του ովքեր /ovkʰer/ "εκείνοι".
^ Οι Ιρανοαρμένιοι (ένας υποκλάδος των Ανατολικών Αρμένιων) προφέρουν αυτό το γράμμα ως [[ɹ]], όπως στην Κλασσική Αρμενική.
^ Στην κλασσική ορθογραφία, το ու και το և θεωρούνται δίγραμμα, και ενωμένα. Στην αναμορφωμένη ορθογραφία, είναι ξεχωριστά γράμματα του αλφαβήτου.
^ Στην αναμορφωμένη ορθογραφία, το γράμμα ւ εμφανίζεται μόνο ως μέρος του ու. Στην κλασσική ορθογραφία, το γράμμα συνήθως αντιπροσωπεύει [/v/], εκτός του διγράμματος իւ [/ju/]. Η αναμορφωμένη γραφή στη Σοβιετική Αρμενία αντικατέστησε το իւ με το τρίγραμμα յու.
^ Εκτός του ενεστώτα του "να είμαι": եմ /em/ "είμαι", ես /es/ "είσαι", ենք /enk^h/ "είμαστε", եք /ek^h/ "είστε", են /en/ "είναι (αυτοί)".
^ Το γράμμα ը γενικά χρησιμοποιείται μόνο στην αρχή ή στο τέλος μιας λέξης και έτσι ο ήχος /ə/ είναι άγραφος μεταξύ των συμφώνων.

Παραπομπές

[1]

6

1

7

[2]

2

3

5

4