Αποστήθιση

Οι μέθοδοι αποστήθισης συνήθως χρησιμοποιούνται όταν απαιτείται γρήγορη απομνημόνευση, όπως όταν κάποιος πρέπει να μάθει τις ατάκες του σε ένα έργο, ή να απομνημονεύσει ένα νούμερο τηλεφώνου.

Η αποστήθιση χρησιμοποιείται ευρέως στην απόκτηση βασικών γνώσεων. Παραδείγματα της σχολικής εκπαίδευσης όπου χρησιμοποιείται συχνά η αποστήθιση περιλαμβάνουν τον περιοδικό πίνακα στη χημεία, την προπαίδεια στα μαθηματικά, την ανατομία στην ιατρική, περιπτώσεις ή νομοθετήματα στη νομική, τύπους στο πεδίο των επιστημών κ.τ.λ. Εξ ορισμού, η αποστήθιση αποφεύγει την κατανόηση, έτσι από μόνη της είναι αναποτελεσματική για την κατάκτηση κάποιου σύνθετου θέματος προχωρημένου επιπέδου. Ένα παράδειγμα χρήσης αποστήθισης είναι η γρήγορη προετοιμασία για εξετάσεις, στην οποία περίπτωση συνήθως χρησιμοποιείται ο όρος (έμαθε την ύλη) "παπαγαλία".

Η αποστήθιση αποθαρρύνεται σε πολλά εκπαιδευτικά πλαίσια. Για παράδειγμα, τα στάνταρτ στο πλαίσιο μάθησης στα μαθηματικά και την επιστήμη στις Ηνωμένες Πολιτείες τονίζουν συγκεκριμένα την σημασία της βαθιάς κατανόησης σε σχέση με την απλή ανάκληση στη μνήμη, η οποία επιτυχαίνεται με την απομνημόνευση και είναι λιγότερο σημαντική. Το Εθνικό Συμβούλιο Καθηγητών Μαθηματικών (NCMT) δήλωσε:

Περισσότερο παρά ποτέ, τα μαθηματικά πρέπει να περιλαμβάνουν την κατανόηση των εννοιών από απλή αποστήθιση και την ακολουθία των διαδικασιών. Περισσότερο από ποτέ, τα σχολικά μαθηματικά πρέπει να περιλαμβάνουν την κατανόηση του πώς να χρησιμοποιούμε τη τεχνολογία για να φράσουμε σε λύσεις που έχουν νόημα αντί για την ατελείωτη προσοχή σε ανιαρούς υπολογισμούς που σταδιακά καθίστανται παρωχημένοι^[1]

Στα μαθηματικά και την επιστήμη η αποστήθιση χρησιμοποιείται συχνά, για παράδειγμα για την απομνημόνευση τύπων. Υπάρχει μεγαλύτερη κατανόηση αν οι μαθητές απομνημονεύσουν ένα τύπο μέσω ασκήσεων που κάνουν χρήση του τύπου παρά μέσω απλής αποστήθισης με επανάληψη του τύπου (λέμε/ διαβάζουμε το τύπο μέχρι να τον μάθουμε απ’ έξω). Τα νεώτερα στάνταρτ συχνά συνιστούν στους μαθητές να συνάγουν μόνοι τους τύπους για την επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής κατανόησης^[2]. Τίποτα δεν είναι πιο γρήγορο από την αποστήθιση αν κάποιος πρέπει να μάθει έναν τύπο γρήγορα για επικείμενο τεστ, και η μέθοδοι αποστήθισης μπορεί να βοηθάνε την απομνημόνευση ενός κατανοητού αντικειμένου. Όμως, οι μαθητές που μαθαίνουν κατανοώντας, είναι ικανοί να μεταφέρουν τη γνώση τους σε εργασίες που απαιτούν διαδικασία λύσης προβλημάτων με μεγαλύτερη επιτυχία από αυτούς που μαθαίνουν μόνο με αποστήθιση^[3].

Από την άλλη πλευρά, αυτοί που διαφωνούν με τη διερευνητική μάθηση πιστεύουν ότι οι μαθητές πρώτα πρέπει να αναπτύξουν υπολογιστικές ικανότητες πριν μπορέσουν να κατανοήσουν μαθηματικές έννοιες. Αυτοί που έχουν αυτή τη γνώμη επιχειρηματολογούν ότι είναι καλύτερο να ξοδεύεται χρόνος στην εξάσκηση αυτών των ικανοτήτων από την διερεύνηση εναλλακτικών σωστών απαντήσεων ή μεθόδων. Η εκμάθηση αφηρημένων εννοιών στα μαθηματικά θεωρείται από αυτήν την άποψη εξαρτώμενη από την στέρεα γνώση των «εργαλείων» του αντικειμένου. Έτσι, η άποψη αυτή πιστεύει ότι η αποστήθιση κατέχει ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας της εκμάθησης^[4].

Το σύστημα της αποστήθισης ασκείται ευρέως στα σχολεία ή πανεπιστήμια της Βραζιλίας, της Κίνας, της Ινδίας, του Πακιστάν, της Μαλαισίας, της Σιγκαπούρης, της Ιαπωνίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Ιταλίας, της Τουρκίας, της Μάλτας και της Ελλάδας.^{[5][6][7][8][9]}.

Σύμφωνα με την πανεπιστημιακό Σόνια Τσιτίλου, «Η παπαγαλία που υιοθετούν στην (Ελληνική) υποχρεωτική εκπαίδευση έχει στοιχειώσει τα παιδιά. Το γυμνάσιο και το λύκειο τα έχουν καταστρέψει. Οι μαθητές δεν μπορούν να σκεφτούν, δεν μπορούν να συνδυάσουν τις πληροφορίες κριτικά. Απλώς παίρνουν μηχανιστικά γνώσεις»^[10]

Ο Λ. Βλάχος, Καθηγητής Αστροφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, παρατήρησε αναφερόμενος στο ζήτημα της υποχρεωτικής μηχανικής απομνημόνευσης, πως «Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε και συμπαρασύρει ήδη την οικονομία και την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας.» «Τα αποτελέσματα αυτής της εκπαίδευσης είναι προβλέψιμα και αναμενόμενα: η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών για τις επιδόσεις της στην καινοτομία. Ολοι οι δείκτες που μετρούν την προσαρμογή μας στις νέες ανακαλύψεις της επιστήμης και τεχνολογίας παρουσιάζουν σταδιακή απόκλιση στα θέματα αυτά από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.» ^[11]

Αναφερόμενη στο πρόβλημα της αποστήθιση, τον Ιανουάριο του 2012, η πρώην υφυπουργός Παιδείας, Εύη Χριστοφιλοπούλου, δήλωσε, «Μέσα στο επόμενα δύο χρόνια θα έχει αλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο θα είναι πιο απλό και δε θα χρειάζεται η παπαγαλία».^[12]

Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Σφακιανάκη, «Αν θέλουμε να στηρίξουμε τα παιδιά μας στην οικοδόμηση μιας στέρεης παιδείας, θα πρέπει τα βοηθήσουμε να κινητοποιούν τη σκέψη τους, να παράγουν λόγο, να απαλλάξουμε δηλαδή τον ταλαιπωρημένο εγκέφαλό τους από τη στείρα παπαγαλία, να τα προσανατολίσουμε στην ενεργητική μάθηση.» ^[13]

Η αποστήθιση επίσης χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απλή μέθοδο εκμάθησης που χρησιμοποιείται στη μηχανική μάθηση, αν και δεν περιλαμβάνει επανάληψη (αντίθετα από το συνηθισμένο νόημα της αποστήθισης που περιέχει επανάληψη). Η μηχανή είναι προγραμματισμένη να κρατάει ιστορικό υπολογισμών και να συγκρίνει τα νέα δεδομένα με αυτό το ιστορικό των εισαγωγών και εξαγωγών δεδομένων, ανακαλώντας τα αποθηκευμένα δεδομένα εξόδου (αποτελέσματα) αν υπάρχουν. Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει ότι η μηχανή μπορεί να προγραμματιστεί για να παράγει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα για τα ίδια εισαγόμενα δεδομένα και μπορεί να περιγραφεί ως:

f(${\displaystyle \ x_{1},x_{2},...,x_{n}}$ ) → (${\displaystyle \ y_{1},y_{2},...,y_{p}}$ ) → store ((${\displaystyle \ x_{1},x_{2},...,x_{n}}$ ),(${\displaystyle \ y_{1},y_{2},...,y_{p}}$ ))^[14]

Η αποστήθιση χρησιμοποιήθηκε από την ντάμα (παιχνίδι) του Άρθουρ Σάμιουελ σε έναν υπολογιστή IBM 701, ένα ορόσημο στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης^[15].

Οι εκπαιδευτικές κάρτες, τα ιεραρχικά σχεδιαγράμματα και οι τεχνικές που χρησιμοποιούν μνημονικό κανόνα είναι εργαλεία για αποστήθιση σχολικού (ή άλλου) υλικού^{[16][17][18][19]}.