Αιγηίδα φυλή
Με την ονομασία Αιγηίς φυλή (αρχαία ελληνικά: Αἰγηΐς) ή Αιγηίδα φυλή (σύγχρονα ελληνικά) για την φυλή και Αιγηίδα (γενική: Αιγηίδος) για την περιοχή και με το όνομα (άρθρο: οι) Αιγείς ή Αιγηείς ή Αιγείδες,[1] για τα μέλη της φυλής και τους κατοίκους της περιοχής αυτής, αναφέρεται μια από τις φυλές της Αρχαίας Ελλάδας και μία από τις 10 φυλές της Αρχαίας Αθήνας, οι οποίοι κατοικούσαν στην ομώνυμη περιοχή της Αιγηίδας, η οποία περιλάμβανε μια σειρά από δήμους της περιοχής της σύγχρονης Ελλάδας που είναι γνωστή ως Αττική.
Ονομασία
Αιγηίδα, καταρχήν, ονομάζεται η ενιαία ξηρά, που κάλυπτε το Αιγαίο πέλαγος και μεγάλο μέρος της τωρινής ηπειρωτικής Ελλάδας, περίπου πριν 2.000.000 χρόνια.[2]
Αιγηίδα, ονομάσθηκε στη συνέχεια και η περιοχή της Αττικής, στην οποία διέμεναν οι Αιγείδες, κάτοικοι των 20 δήμων της Αιγηίδος φυλής. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, αλλά και με τον Στέφανο Βυζάντιο η ονομασία της φυλής προερχόταν από τον Αιγέα, γιο του Πανδίονος.[3][4]
Οι 10 φυλές της Αρχαίας Αθήνας
Η φυλή και η περιοχή των δήμων των Αιγηίδων ήταν μέρος της μεγάλης πόλης-κράτους της αρχαίας Αθήνας, η οποία διοικούταν από εκπροσώπους των 10 φυλών της Αττικής, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, οι οποίες ήταν οι εξής:
- Ἐρεχθηΐς, (ονομάστηκε από τον Ερεχθέα),
- Αἰγηΐς, (ονομάστηκε από τον Αιγέα),
- Πανδιονίς, (ονομάστηκε από τον Πανδίονα),
- Λεοντίς, (ονομάστηκε από τον Λέω, γιο του Ορφέα),
- Ἀκαμαντίς, (ονομάστηκε από τον Ακάμα, γιο του Θησέα),
- Οἰνηΐς, (ονομάστηκε από τον Οινέα),
- Κεκροπίς, (ονομάστηκε από τον Κέκροπα,
- Ἱπποθοντίς, (ονομάστηκε από τον Ιπποθόωντα),
- Αἰαντίς, (ονομάστηκε από τον Αίαντα),
- Ἀντιοχίς, (ονομάστηκε από τον Αντίοχο, γιο του Ηρακλή).
Οι δήμοι της Αιγηίδος
Η φυλή Αιγηίς, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, είχε κατανεμηθεί σε διάφορες περιοχές, που καταλάμβαναν οι δήμοι,[5] που ανήκαν σε αυτήν και έφεραν τις ονομασίες:
- Υπένερθεν Αγκύλη (Κάτω Αγκύλη),[6] ο δημότης Αγκυλεύς,
- Καθύπερθεν Αγκύλη (Άνω Αγκύλη),[7] ο δημότης Αγκυλεύς,
- Αλαί αι Αραφηνίδες, ο δημότης Αλεύς ή Αλεύς Αραφήνιος ή Αλεύς Αραφηνίδης,[8][9]
- Αραφήν, ο δημότης Αραφήνιος,[10]
- Βατή,[11]
- Γαργηττός, ο δημότης Γαργήττιος,[12][13]
- Διόμεια, ο δημότης Διομειεύς,[14][15]
- Ερίκεια, ο δημότης Ερικειεύς,[16]
- Ερχία, ο δημότης Ερχιεύς,[17][18]
- Εστιαία, ο δημότης Εστιαιεύς,[19]
- Ικάριον ή Ικαρία, ο δημότης Ικαριεύς,[20]
- Ιωνίδαι, ο δημότης Ιωνίδης,[21]
- Κολλυτός, ο δημότης Κολλυτεύς,[22]
- Κολωνός, ο δημότης Κολωνεύς ή Κολωνίδης,[23]
- Κυδαντίδαι, ο δημότης Κυδαντίδης,[24][25]
- Μυρρινούττα, ο δημότης αναφερόταν με την λέξη «εκ Μυρρινούττης»,
- Οτρυνή, ο δημότης Οτρυνεύς,[26]
- Πλώθεια, ο δημότης Πλωθειεύς και Πλωθεύς,[27]
- Τίθρας, ο δημότης Τιθράσιος,[28]
- Φηγαία, ο δημότης Φηγαιεύς,[29]
- Φιλαΐδαι, ο δημότης Φιλαΐδης,[30][31]
Ιστορικές ασάφειες
Υπάρχουν μερικές ιστορικές ασάφειες σχετικά με την ταύτιση ή τα ονόματα μερικών δήμων αυτής της φυλής, σε σχέση με άλλες:
- Βουτάδαι, ο δημότης Βουτάδης,[32](τον αναφέρει ο Στέφανος Βυζάντιος ως δήμο της Αιγηίδος φυλής).
- Μυρρινούττα: Σύγχυση σε διάφορες πηγές με τον δήμο του Μυρρινούντος, ο οποίος ήταν δήμος της Πανδιονίδος φυλής.
- Πίθος ή Πιτθεύς, ο δημότης Πιθεύς ή Πιτθεύς,[33] (υπό αμφισβήτηση το αν ανήκε στη φυλή). Υπάρχει μια σχετική αναφορά ότι ο δήμος Πιτθεύς,[33] ήταν δήμος της Αιγηίδος, αλλά μάλλον πιθανότερο ήταν να είναι δήμος της Κεκροπίδος φυλής. Από το δήμο αυτό προερχόταν ένας από τους κατηγόρους του Σωκράτη, ο Μέλητος («Μέλητος Μελήτου Πιτθεύς»)[34]. Άλλο πρόσωπο από τον ίδιο δήμο ήταν ο Διοκλής Πιτθεύς[35].
Η συμμετοχή των δήμων στην αρχαία Βουλή
Η αντιπροσωπευτική ποσόστωση των εκπροσώπων - βουλευτών των δήμων της Αιγηίδος (στον παρακάτω πίνακα) αποδεικνύει και τη σημαντική συμμετοχή της φυλής αυτής, κατά την πρώτη (508 π.Χ. - 306 π.Χ.) και τη δεύτερη περίοδο (306 π.Χ. - 223 π.Χ.) της διακυβέρνησής της, μέσω της αρχαίας αθηναϊκής Βουλής και της Εκκλησίας του δήμου, ειδικότερα την περίοδο μεταξύ των ετών 343 π.Χ. - 253 π.Χ..[36]
Αἰγηΐς
| Δήμοι | #[37] | #[38] | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| πόλεις | |||
| Καθύπερθεν Αγκύλη | 1 | ενσωμάτωση στη φυλή Αντιγονίς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) | |
| Υπένερθεν Αγκύλη | 1 | 1 | |
| Βατή | 1(2) | 1 | |
| Διόμεια | 1 | ενσωμάτωση στη φυλή Δημητριάς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) | |
| Ερίκεια | 1 | 2 | |
| Εστιαία | 1 | 1 | |
| Κολλυτός | 3 | 4 | |
| Κολωνός | 2 | 2 | |
| παραθαλάσσιοι δήμοι | |||
| Αραφήν | 2 | 2 | |
| Αλαί αι Αραφηνίδες | 5 | 9 | |
| Οτρυνή | 1 | 1 | |
| Φηγαία | 3(4) | 3(4) | ενσωμάτωση στη φυλή Αδριανίς στη 5η περίοδο (ελληνιστικοί - ρωμαϊκοί χρόνοι) |
| Φιλαΐδαι | 3 | 3 | |
| Επάκρια ή Επακρία ή Διακρία | μεσόγειοι (μη παραθαλάσσιοι δήμοι) | ||
| Ερχία | 7(6) | 11 | |
| Γαργηττός | 4 | ενσωμάτωση στη φυλή Αντιγονίς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) | |
| Ικάριον | 5(4) | ενσωμάτωση στη φυλή Αντιγονίς στη 2η και 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) και στη φυλή Ατταλίς στην 4η περίοδο (ελληνιστικοί - ρωμαϊκοί χρόνοι) | |
| Ιωνίδαι | 2(1) | 2 | |
| Κυδαντίδαι | 1(2) | 1(2) | ενσωμάτωση στη φυλή Πτολεμαΐς στη 3η περίοδο (υπό Μακεδονική κατοχή) και στην 4η περίοδο (ελληνιστικοί - ρωμαϊκοί χρόνοι) |
| Μυρρινούττα | 1 | 1 | |
| Πλώθεια | 1 | 2 | |
| Τίθρας | 4 | 4 | |
Προσωπικότητες από την Αιγηίδα
- Από το δήμο της Αγκύλης, γνωστός, ήταν ο Πολύστρατος, στον οποίο ανήκαν μεγάλες εκτάσεις εντός του δήμου.[39]
- Στο δήμο Αραφήνος, ο Αγνίας, είχε επίσης ιδιοκτησία.[40]
- Από το δήμο του Γαργηττού ήταν ο φιλόσοφος Επίκουρος, ενώ εκεί ενταφιάστηκε σύμφωνα με την παράδοση ο Ευρυσθέας.
- Από το δήμο Ερχία, ήταν ο Ισοκράτης,[41] o Ξενοφών και είχε κτήματα ο Αλκιβιάδης.[42]
- Κατά τη στιγμή της δημοσίευσης του έργου του Τζορτζ Γκρότε (αγγλικά: George Grote) με τίτλο «Ιστορία της Ελλάδος», που δημοσιεύθηκε το 1851, η θέση του δήμου Βατή ήταν άγνωστη.[43]
Δείτε επίσης
Παραπομπές - σημειώσεις
Πηγές
Αρχαίες πηγές
- Στέφανος Βυζάντιος, «Εθνικών», Έκδοση 1839: Stephanus (Byzantius), Anton Westermann: “Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt”, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, Λειψία 1839.