Αγία Τράπεζα

Στην ορολογία της Λειτουργικής της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αγία Τράπεζα ονομάζεται τετράγωνο οικοδομημένο τραπέζι ("εκ πάσης ύλης στερεάς, οίον χρυσού, αργύρου και μαρμάρου"^[1]), πάνω στο οποίο τελείται το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και ονομάζεται και Ιερό Θυσιαστήριο^[2] "διότι επ' αυτής τελείται η θυσία του Αμνού του Θεού υπέρ πάντων των πιστών, ζώντων και τεθνεώτων"^[3]. Η Αγία Τράπεζα βρίσκεται μέσα στο Ιερό Βήμα και έχει σχήμα τετράγωνο για να συμβολίσει τη μετάδοση του σώματος και του αίματος του Χριστού "πανταχού της οικουμένης"^[3]. Πάνω της βρίσκονται πάντοτε το Ιερό Αντιμήνσιο, ιερό κάλυμμα, ο Σταυρός ευλογίας, το Ιερό Ευαγγέλιο, το Ιερό Αρτοφόριο (ακίνητο) και το Αρτοφόριο των ασθενών (κινητό)^[4].

Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, η Αγία Τράπεζα συμβολίζει:

• "Την Τράπεζαν εκείνην, εφ' ης ο Ιησούς Χριστός εν τω μυστικω Δείπνω παρέδωκεν εις τους μαθητάς αυτού το μυστήριον της θείας ευχαριστίας"^[5].

• Τον Τάφο του Χριστού^[6].

• Τους τάφους των αγίων Μαρτύρων^[4].

• Τον θρόνο "του μεγάλου Βασιλέως, του Θεού" και για το λόγο αυτό το Ευαγγέλιο που βρίσκεται επάνω στην Αγία Τράπεζα "εικονίζει τον Χριστόν καθήμενον επί θρόνου"^[7].

Από το β' μισό του 4ου αιώνα, οι χριστιανοί, "προφανώς χάριν ασφαλείας, ετοποθέτουν τα ιερά σκηνώματα είτε υπό την Αγίαν Τράπεζαν, είτε υπ' αυτήν εντός υπογείου 'κρύπτης'"^[8]. Ειδικότερα, στην Ελλάδα και στην Ανατολή γενικότερα η πλέον συνηθισμένη πρακτική είναι η τοποθέτηση Αγίων λειψάνων κατά τα Θυρανοίξια του Ιερού Ναού εντός ειδικής κρύπτης της Αγίας Τράπεζας που ονομάζεται "κατάθεσις, ή καταθέσιον ή εγκαίνιον"^[9].