Έδικτο της Νάντης
Το Έδικτο της Νάντης (γαλ.: Édit de Nantes) εκδόθηκε στις 30 Απριλίου 1598[1] από τον Ερρίκο Δ΄ της Γαλλίας παραχωρώντας στους Καλβινιστές Προτεστάντες της Γαλλίας (επίσης γνωστούς ως Ουγενότους) ουσιώδη δικαιώματα σε ένα έθνος σχεδόν αμιγώς Καθολικό. Η κυριότερη ανησυχία ήταν η πολιτική ενότητα[2], και το Έδικτο διαχώρισε την πολιτική από την θρησκευτική ενότητα, μεταχειρίσθηκε κάποιους Προτεστάντες για πρώτη φορά σαν κάτι παραπάνω από απλούς σχισματικούς και αιρετικούς, και άνοιξε τον δρόμο για την εκκοσμίκευση του κράτους και τη θρησκευτική ανεκτικότητα. Όσον αφορά στην προσφορά γενικής ελευθερίας συνείδησης ατομικά, το έδικτο προσέφερε πολλές συγκεκριμένες εκχωρήσεις στους Προτεστάντες, όπως η αμνηστία και η αποκατάσταση των πολιτικών δικαιωμάτων τους, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην εργασία σε κάθε τομέα ή για το Κράτος και να αναφέρουν παράπονα απευθείας στο βασιλιά. Σηματοδοτεί το τέλος των θρησκευτικών πολέμων που διαίρεσε τον πληθυσμό της Γαλλίας κατά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα (1562-1598).
Το έδικτο παραχωρούσε στους Ουγενότους τα εξής δικαιώματα:
- Ιδιωτική λατρεία και ελευθερία συνείδησης σε ολόκληρη τη Γαλλία.
- Δημόσια λατρεία μπορούσε να λάβει χώρα σε 200 πόλεις/ κωμοπόλεις και πάνω από 3.000 κάστρα.
- Ένα ποσό προσφερόταν από το κράτος για προτεσταντικά σχολεία
- Επιτρεπόταν η έκδοση καλβινιστικών βιβλίων.
- Πλήρη πολιτικά δικαιώματα.
- Πρόσβαση σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες.
- Πολιτικό έλεγχο για οκτώ χρόνια σε διακόσιες πόλεις/ κωμοπόλεις, όπου η φρουρά θα συντηρούνταν από το στέμμα.
- Ορισμένα δικαστικά προνόμια.
- Το δικαίωμα ίδρυσης θρησκευτικών και πολιτικών οργανώσεων.
Παρασκήνιο
Το Έδικτο σκόπευε βασικά να τερματίσει τους μακροχρόνιους, διχαστικούς Γαλλικούς Θρησκευτικούς Πολέμους. Ο Ερρίκος Δ' είχε επίσης προσωπικούς λόγους για να υποστηρίξει το Έδικτο. Πριν διεκδικήσει το θρόνο το 1589 είχε ασπασθεί τον Προτεσταντισμό, και παρέμεινε συμπαθής στη Προτεσταντική υπόθεση: είχε μεταστραφεί στον Καθολικισμό το 1593 μόνο για να διασφαλίσει την θέση του ως βασιλιά, λέγοντας υποθετικά "το Παρίσι αξίζει μια Θεία Λειτουργία". Το Έδικτο πέτυχε να αποκαταστήσει την ειρήνη και την εσωτερική ενότητα στη Γαλλία, αν και δεν ευχαρίστησε καμία πλευρά: οι Καθολικοί απέρριψαν την φαινομενική αναγνώριση του Προτεσταντισμού ως ενός μονίμου στοιχείου στη Γαλλική κοινωνία και ακόμη έλπισε να ενισχύσει την θρησκευτική ομοιομορφία, ενώ οι Προτεστάντες ήλπιζαν σε ισότητα με τους Καθολικούς. «Η Ανεκτικότητα στη Γαλλία ήταν μια βασιλική ιδέα, και η θρησκευτική εγκατάσταση εξαρτάτο από την συνεχιζόμενη υποστήριξη του στέμματος.»[3]
Η επανεγκατάσταση της βασιλικής εξουσίας στη Γαλλία απαίτησε εσωτερική ειρήνη, βασισμένη στην περιορισμένη ανεκτικότητα που ενισχυόταν από το στέμμα. Από τότε που βασιλικοί στρατιώτες δεν μπορούσαν να είναι παντού, οι Ουγενότοι χρειαζόταν να τους εγκριθεί αυστηρά καθορισμένες δυνατότητες αυτοάμυνας.[3]
Η ανάκληση του εδίκτου
Το έδικτο ανακλήθηκε το 1685 από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ με το Έδικτο του Φονταινεμπλώ, που κήρυσσε τον προτεσταντισμό παράνομο. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες Ουγενότων εγκατέλειψαν τη Γαλλία. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι Ουγενότοι ανήκαν στις μεσαίες τάξεις και πολλοί μάλιστα ήταν δικηγόροι, έμποροι, διανοούμενοι κτλ, η φυγή αυτή φτώχυνε σημαντικά τη Γαλλία και ενίσχυσε τις προτεσταντικές γειτονικές χώρες (Ελβετία, Ολλανδία, γερμανικά κράτη) και την Αγγλία. Επιπλέον, η ανάκληση του διατάγματος έκανε τις προτεσταντικές χώρες να πάρουν εχθρική στάση προς το καθεστώς του Λουδοβίκου ΙΔ΄.
Σημειώσεις παραπομπές
Πηγές
- Carlton J.H. Hayes, A political and social history of modern Europe, τομος Α΄, Νέα Υόρκη: MacMillan, 1916, σ.145.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- The Edict of Nantes Αρχειοθετήθηκε 2012-12-14 στο Wayback Machine.