Άνω Χώρα Αιτωλοακαρνανίας
21°55′25.0″E / 38.591111°N 21.923611°E
Η Άνω Χώρα είναι ορεινό χωριό του νομού Αιτωλοακαρνανίας στην περιοχή της ορεινής Ναυπακτίας. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.060 μέτρων στις δυτικές απολήξεις των Βαρδουσίων, στις πλαγιές του υψώματος που ονομάζεται Κερασοβούνι, και είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά της Αιτωλοακαρνανίας. Απέχει περίπου 52 χιλιόμετρα από την Ναύπακτο, που είναι και η κοντινότερη μεγάλη πόλη. Στο παρελθόν ονομαζόταν Μεγάλη Λομποτινά ενώ τη σημερινή της ονομασία την απέκτησε το 1930[1]. Η Άνω Χώρα αποτελεί την Τοπική κοινότητα Άνω Χώρας της Δημοτικής Ενότητας Αποδοτίας που ανήκει στον δήμο Ναυπακτίας και ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 225 κάτοικοι[2].
| Άνω Χώρα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αιτωλοακαρνανίας |
| Δημοτική Ενότητα | Αποδοτίας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Αιτωλοακαρνανίας |
| Υψόμετρο | 1.060 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 114 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Μεγάλη Λομποτινά |
| Ταχ. κώδικας | 300 23 |
| Τηλ. κωδικός | 2634 |
Ιστορικά στοιχεία
Η Άνω Χώρα υπήρξε κεφαλοχώρι της ορεινής Ναυπακτίας και κύριο διοικητικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στην Άνω Χώρα λειτούργησε η μοναδική οργανωμένη σχολή της ορεινής Ναυπακτίας, η οποία αναφέρεται ως Σχολή της Λομποτινάς.[3] Η σχολή λειτούργησε υπό την προστασία των Καναβαίων, παλιάς εύπορης Βυζαντινής οικογένειας, που αργότερα υπήρξαν κοτζαμπάσηδες στην περιοχή των Κραβάρων. Στη σχολή φοίτησε για δύο χρόνια ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Στο διάστημα αυτό δάσκαλος στη σχολή ήταν ο μοναχός Ανανίας Δερβισιάνος.[4]
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους η Άνω Χώρα υπήρξε πρωτεύουσα του τοπικού δήμου της περιοχής, του Δήμου Αποδοτίας, ο οποίος λειτούργησε αρχικά στο διάστημα 1835 - 1912.[3] Το 1912 ο δήμος καταργήθηκε και η Άνω Χώρα έγινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Το 1996 επανασυστάθηκε ο δήμος Αποδοτίας με έδρα του πάλι την Άνω Χώρα.[5] Ο δήμος καταργήθηκε για δεύτερη φορά το 2011 με το πρόγραμμα Καλλικράτης και αποτέλεσε μέρος του Δήμου Ναυπακτίας.
Κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα ο πληθυσμός της Άνω Χώρας παρουσίασε μείωση, ακολουθώντας παρόμοια τύχη με τα περισσότερα ορεινά χωριά. Τα τελευταία χρόνια όμως γνωρίζει σημαντική τουριστική ανάπτυξη, συγκρατώντας τον πληθυσμό της. Το χωριό διαθέτει σήμερα ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και εστιατόρια ενώ ως πρώην έδρα δήμου διαθέτει και Κέντρο Υγείας.
Απογραφές πληθυσμού
| Απογραφή | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 730[6] | 638[7] | 330[8] | 381[9] | 489[10] | 404[11] | 225 |
Πολιτισμός
Στα πλαίσια της πολιτιστικής προβολής του χωριού λειτουργεί από το 2016 λαογραφικό μουσείο[12] ενώ από το 1999 διεξάγεται κάθε Οκτώβρη η επονομαζόμενη "Γιορτή κάστανου και τσίπουρου"[13] με πλήθος επισκεπτών από τις γύρω περιοχές.Ένα κτίσμα με ιστορία αποτελεί ο παλιός νερόμυλος[14] της εκκλησίας που μετρά πολλούς αιώνες παρουσίας στο χωριό. Αδιάψευστος μάρτυρας ο λίθος στην τοιχοποιία του που αναγράφει το έτος 1729. Αναπαλαιώθηκε το 2019 και αποτελεί ένα από τα σημαντικά σημεία αναφοράς του χωριού.