Άνγκελα Βόντε

Η Άνγκελα Βόντε γεννήθηκε στη Λιουμπλιάνα, που ήταν τότε υπό την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Αφού αποφοίτησε από το κολέγιο της Λιουμπλιάνας το 1912, εργάστηκε ως καθηγήτρια σε διάφορα σχολεία.^[8] Το 1921, έλαβε εξειδίκευση στη διδασκαλία παιδιών με διανοητική αναπηρία. Για τα επόμενα 25 χρόνια, εργάστηκε ως δασκάλα ειδικής αγωγής.^[8] Δημοσίευσε διάφορα άρθρα σχετικά με την εκπαίδευση παιδιών με ειδικές ανάγκες και το 1936 δημοσίευσε ένα βιβλίο για το θέμα, με τίτλο Η σημασία των ειδικών σχολείων και η ανάπτυξή τους στη Γιουγκοσλαβία (Pomen pomožnega šolstva in njegov razvoj v Jugoslaviji ).^[9]

Η Βόντε ήταν μια από τις πρώτες ακτιβίστριες των δικαιωμάτων των γυναικών στη Σλοβενία και μια από τους πρώτους οργανωτές ομάδων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, εξελέγη πρόεδρος του Κινήματος Γυναικών της Γιουγκοσλαβίας και πρόεδρος της Εταιρείας Εκπαιδευτικών Γυναικών της Σλοβενίας.^[8] Δημοσίευσε πολλά κείμενα σχετικά με την κοινωνική αδικία και τα δικαιώματα των γυναικών. Μερικά από τα πιο σημαντικά βιβλία της είναι η Γυναίκα στον Σύγχρονο Κόσμο (Žena v sedanjem svetu), το 1934, Η Γυναίκα και ο Φασισμός (Žena i fašizam, γραμμένο στη Σερβοκροατική γλώσσα) το 1935. Το πιο σημαντικό θεωρητικό της έργο ήταν το Φύλο και το πεπρωμένο (Spol in usoda), που δημοσιεύθηκε το 1938.^[9]

Δραστηριοποιούμενη σε πολλές γυναικείες οργανώσεις, η Βόντε διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Εργαζομένων και Κοριτσιών και ήταν μέλος της περιφερειακής ένωσης των Βαλκανίων, Little Entente of Women. Μεταξύ 1927 και 1937, υπηρέτησε ως πρόεδρος του Κινήματος Γυναικών της Σλοβενίας. Κατά την περίοδο του βασιλιά Αλέξανδρου, οι ενώσεις απαγορεύονταν συχνά και τα μέλη τους αναδημιουργούσαν με διαφορετικό όνομα. Εξαιτίας αυτού, η Βόντε ανέπτυξε σχέσεις με μεγάλο αριθμό οργανώσεων κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, καθώς και συμμετείχε σε διάφορα συνέδρια, όπως το Συνέδριο της LEW της Πράγας το 1927, το Συνέδριο του Βερολίνου το 1929 της Διεθνούς Συμμαχίας για τις Γυναίκες και το συνέδριο του Ντουμπρόβνικ του 1936 του Διεθνούς Συμβουλίου Γυναικών.^[10]

Το 1922, προσχώρησε στο παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας.^[8] Αναφέρθηκε σε αυτήν την απόφαση ως πράξη ιδεαλισμού, που απορρέει από μια ειλικρινή πίστη στην καταπολέμηση της αδικίας και της υποστήριξης προς τους αδύναμους. Είδε τον κομμουνισμό ως ιδανικό κοινωνικής και πολιτικής χειραφέτησης^[9] , το οποίο θα περιλάμβανε την πλήρη ισότητα του σλοβενικού λαού στη Γιουγκοσλαβία και την αυτονομία της Σλοβενίας σε μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία.

Εκτός από τα Σλοβενικά, η Βόντε γνώριζε άπταιστα Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά και Σερβο-Κροατικά, ενώ επίσης μιλούσε Ιταλικά και κάποια Ρωσικά.^[11]

Το 1939, η Βόντε επέκρινε έντονα το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, το οποίο οδήγησε στον αποκλεισμό της από το Κομμουνιστικό Κόμμα.^[9] Μετά την εισβολή του Άξονα στη Γιουγκοσλαβία στις αρχές Απριλίου 1941, η Βόντε προέτρεψε για ένα ενωμένο αντιφασιστικό μέτωπο, επικρίνοντας τους Σλοβένους κομμουνιστές που υποστήριζαν τη συνεργασία του Στάλιν με τον Χίτλερ.^[9] Παρά τη σύγκρουσή της με το Κομμουνιστικό Κόμμα, η Βόντε προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Σλοβενικού Λαού μετά την επίθεση των Γερμανών των Ναζί στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο του 1941, όταν οι Γιουγκοσλάβοι Κομμουνιστές αποφάσισαν να ξεκινήσουν ένοπλο αγώνα ενάντια στο Δυνάμεις του άξονα. η Βόντε έγινε ένα από τα μέλη της Ανώτατης Ολομέλειας του Απελευθερωτικού Μετώπου του Σλοβενικού Λαού ως εκπρόσωπος των γυναικείων κινημάτων της Σλοβενίας.^[8] Στα τέλη του 1941, προσχώρησε στην ομάδα Stara Pravda με επικεφαλής τον ακτιβιστή της αριστερής πτέρυγας Κρτόμιρ Ναγκόντε. Το 1942, η ομάδα του Ναγκόντε εκδιώχθηκε από το Απελευθερωτικό Μέτωπο λόγω διαρκών διαφωνιών με τους Σλοβένους Κομμουνιστές.^[9]

Την άνοιξη του 1943, η Βόντε συνελήφθη από τις ιταλικές φασιστικές αρχές και πέρασε αρκετές εβδομάδες στη φυλακή. Τον Ιανουάριο του 1944, συνελήφθη από τους Γερμανούς και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ραβένσμπορουκ. Επέστρεψε σπίτι της μετά από αρκετούς μήνες, στα τέλη του φθινοπώρου 1944, εξαντλημένη αλλά ζωντανή.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συνέχισε να εργάζεται ως δασκάλα. Το 1947, συνελήφθη από την κομμουνιστική γιουγκοσλαβική μυστική αστυνομία, φυλακίστηκε και βασανίστηκε για δύο μήνες. Το φθινόπωρο του 1947, παραπέμπθηκε σε δίκη που διοργανώθηκε εναντίον πολλών διάσημων σλοβένων φιλοδυτικών πολιτικών και ακτιβιστών. Όλοι τους κατηγορήθηκαν ως εχθροί της εργατικής τάξης, πράκτορες του καπιταλισμού, δυτικοί κατάσκοποι κ.λπ. Καταδικάστηκαν όλοι σε θάνατο ή μακροχρόνια φυλάκιση και ακύρωση όλων των δικαιωμάτων.^[8]

Η Βόντε κατηγορήθηκε για «σύνταξη εκτεταμένης έκθεσης κατασκοπείας σχετικά με την πολιτική και οικονομική κατάσταση στη Σλοβενία, στην οποία έγραψε βαριές δυσφημίες στις αρχές των πολιτών σχετικά με τον πόλεμο και σκόπευε να την παρουσιάσει σε εκπρόσωπο του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού στη Γιουγκοσλαβία» Καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκισης και ακύρωση όλων των δικαιωμάτων για άλλα πέντε χρόνια. Απελευθερώθηκε μετά από έξι χρόνια, πιθανώς λόγω πιέσεων διεθνών οργανισμών στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.^[8]

Μετά την απελευθέρωσή της από τη φυλακή, η Βόντε έγινε μη πρόσωπο, δηλαδή ένα άτομο χωρίς δικαιώματα. Δεν μπορούσε να έχει δουλειά ή προσωπικό εισόδημα. Δεν είχε ιατρική ασφάλιση ούτε κοινωνική υποστήριξη. Δεν μπορούσε να πάρει διαβατήριο. Το όνομά της απαγορεύτηκε δημοσίως, ενώ τα έργα της δεν μπορούσαν να αναφερθούν σε βιβλία ή άρθρα. Ήταν απόλυτα υπό την φροντίδα της αδερφής της Ιβάνκα Σπίντλερ για αρκετά χρόνια. Της δόθηκε το διαβατήριο πίσω μόνο στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Η πρώτη της δημόσια εμφάνιση εμφανίστηκε λίγο πριν από το θάνατό της στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν έδωσε μια συνέντευξη για το εναλλακτικό περιοδικό Nova revija.

Η Βόντε πέθανε στη Λιουμπλιάνα το 1985.

• Peter Vodopivec, Usoda slovenskih demokratičnih izobražencev: Angela Vode in Boris Furlan, žrtvi Nagodetovega procesa ('The Fate of the Slovenian Democratic Intelligentsia: Angela Vode and Boris Furlan, Victims of the Nagode Trial'; Ljubljana: Slovenska matica, 2001).

Στα Αγγλικά:

• Film to Shed Light on Story of Women Activist Vode^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• 145865712 Άνγκελα Βόντε στο Find a Grave (Αγγλικά)

Στα Σλοβενικά:

• Angela Vode, Skriti spomin
• Angela Vode, povzetek knjige Skriti spomin
• Angela Vode, upornica in zapornica^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• Snemanje filma o Angeli Vode
• Graditelji slovenstva - Angela Vode Αρχειοθετήθηκε 2009-04-11 στο Wayback Machine.