Άγιος Δημήτριος (Μαραθάσας)

Ο Άγιος Δημήτριος βρίσκεται στη γεωγραφική περιφέρεια της Μαραθάσας.^[13][14][15] Είναι κτισμένος σε υψόμετρο 900 μέτρων.^[13][15][16] Στα νότια συνορεύει με το Φοινί, στα ανατολικά και βορειοανατολικά με τις Τρεις Ελιές και στα δυτικά και βορειοδυτικά με τον Παλαιόμυλο.

Ο Άγιος Δημήτριος διασχίζεται από τον Κρυό ποταμό, παραπόταμο του Διάριζου.^[13][17] Είναι περιτριγυρισμένος από πυκνό δάσος. Παρόλο που το χωριό δέχεται πολύ υψηλή βροχόπτωση, η γεωργική ανάπτυξη είναι περιορισμένη λόγω της μορφολογίας του εδάφους που περιορίζει την κατάλληλη γη.^[13][17]

Το χωριό πήρε την ονομασία του από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Το χωριό αρχικά σχηματίστηκε στην περιοχή γύρω από την εκκλησία με την μόνιμη εγκατάσταση κατοίκων.^[13][17]

Οι πρώτες αναφορές που δηλώνουν την ύπαρξη του Αγίου Δημητρίου ανάγονται στα μέσα του 15ου αιώνα. Σύμφωνα με τον χρονικογράφο Φλώριο Βουστρώνιο, ο Φράγκος βασιλιάς του νησιού Ιάκωβος Β΄, παραχώρησε μεταξύ των ετών 1460-1473 μ.Χ., αριθμό χωριών και τα εισοδήματά τους σε διάφορους ευγενείς. Ο Άγιος Δημήτριος δόθηκε στον Ονούφριο Ρεσκουένσες. Αργότερα το χωριό εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του για άγνωστο λόγο. Στη συνέχεια, η περιοχή του χωριού αποτέλεσε Μετόχιο της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή.^[13]

Η παράδοση αναφέρει ότι στα τέλη του 18ου-19ου αιώνα μια οικογένεια από το γειτονικό χωριό Τρεις Ελιές αγόρασε την περιοχή από την Μονή του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή και ακολούθως δόθηκε ως προίκα στην αδελφή του Μητροπολίτη Πάφου, Χρύσανθου, όταν αυτή παντρεύτηκε τον Κοντζαμπάση Χατζηθεόδοτο από τα Καμινάρια, γιο του αγιογράφου Μιχαήλ προσκυνητή ή Χατζημιχαήλ.^[13]

Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, ο πληθυσμός του χωριού από το 1881 έως το 1960 αυξανόταν. Στη συνέχεια ο πληθυσμός ξεκίνησε να μειώνεται λόγω αστυφιλίας.^[13] Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό του Αγίου Αμβροσίου όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο.

Στο χωριό υπάρχει μουσείο παραδοσιακής αγγειοπλαστικής.^[17]

• Καρούζης, Γιώργος (2001). Περιδιαβάζοντας την Κύπρο: Λεμεσός (πόλη και επαρχία) (πρώτη έκδοση). Λευκωσία: ΣΕΛΑΣ Κεντρο Μελετων Ερευνων & Εκδοσεων. σελ. 346-347. ISBN 9963-566-67-7. 
• Κοκκινόφτας, Κωστής (2007). Άγιος Δημήτριος Μαραθάσας (πρώτη έκδοση). Λευκωσία: Βιβλιοεκδοτική. ISBN 9789963675036. 

• «Ιστορικό». www.thevillagexpress.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2018. 
• «Άγιος Δημήτριος - Μαραθάσα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-01-07. https://web.archive.org/web/20180107080840/https://www.ix-andromeda.com/lemesos/agios-demetrios-marathasa.html. Ανακτήθηκε στις 2018-01-07. 
• «Το χωριό Άγιος Δημήτριος της Κύπρου». 26 Οκτωβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2018.