Şarê İrankiyê antiki

Şarê İrankiyê antiki, şarê ke gruba zıwananê Hind-Ewropa ra zıwananê İranki ra qal kerdê, nameyê inano. Enê şari verê İsayi hezar serra peyêne ra heta İsayi ra dıme hezar serra dıyıne weşiya xo ramıta.^[1] Şarê İrankiyê kıhan û neweyi kışta rıçıki ra vêşêri resenê Proto-İrankiyan û nê şaran tek teyna yew zıwan qal kerdêne. Proto-İrankiyi zi resenê Proto-İranıc-Aryanan, yanê tiya Aryan semedê şaranê Hindê kıhanan vaciyenê. Heme enê grubi wayirê kulturê do yeksani biyi.^[2]

Nameyê şaranê İranki raveri qeydanê Asuri de verênê û enê qeydi verê İsayi seserra newıne (9.) de vıraziyayi. Şarê İranki no dem de dı letê Asya de weşiya xo ramıtêne, yewê enê letan İskıtiya biya ke no ca ewro gıneno ro miyanê Asya, rocvetışê Ewropa, nêmadeyê Balkani, zımeyê Kofkasya. Leteo bin zi verocê Deryayê Xezeri û İran biyo.

Şarê İranki no dem de bırriyayi a û biy dı lızgeyi, İrankiyê Rocawani û İrankiyê Rocvetışi. Nê dı lızgeyi zi gınenê ro herranê İskıtya û Persiya, yanê İrano ewroyên. Şarê İrankiyê nê demi nêyê; wareyê İrani sero Parti, Baxteri, Medi û Farsi û rocvetışê Ewropa, Macarıstan, zımeyê Deryayê Siyayi û miyanê Asya sero İskıti, Sermeti, Kimmeri, Alani.^[3] Enê şaranê İrankiyan zıwanê piyê zıwananê İrankiyanê ewroyêni qal kerdêne. Nê zıwani game be game vurriyayi û çarniyayi era zıwanê İrankiyê neweyi.^[4]