Liste der Abkürzungen in der organischen Chemie

Wikimedia-Liste

Diese Liste der Abkürzungen in der organischen Chemie listet die gebräuchlichsten Abkürzungen in der organischen Chemie nach Themengebieten auf. In der organischen Chemie werden sowohl Abkürzungen für sehr gebräuchliche chemische Verbindungen, Reagenzien, Reste und funktionelle Gruppen benutzt. Daneben finden auch ein Teil der Abkürzungen aus der Biochemie Verwendung. Neben sehr lokal gebräuchlichen Abkürzungen, dem Laborslang, gibt es eine Vielzahl an sehr gebräuchlichen Abkürzungen, welche auch ausnahmslos in der Fachliteratur verwendet werden und auch in der Liste aufgeführt werden.

Lösungsmittel

Sehr gebräuchliche Lösungsmittel werden häufig abgekürzt, um die Übersichtlichkeit in Reaktionsgleichungen zu wahren.

AbkürzungChemischer NameStruktur
ACNAcetonitril
AcOHEssigsäure
t-BuOHtert-Butanol
DCMDichlormethan
DMAN,N-Dimethylacetamid
DMFN,N-Dimethylformamid
DMPUDimethylpropylenharnstoff
DMSODimethylsulfoxid
EtOHEthanol
HMPTHexamethylphosphorsäuretriamid
MeOHMethanol
MTBEMethyl-tert-butylether
PEGPolyethylenglykol
TFATrifluoressigsäure
THFTetrahydrofuran
TBME
oder
MTBE
tert-Butylmethylether

Reagenzien

AbkürzungChemischer NameStruktur
9-BBN9-Borabicyclo[3.3.1]nonan
acacAcetylaceton
AIBNAzobis(isobutyronitril)
BTI(Bis(trifluoracetoxy)iod)benzol
BuLin-Butyllithium
BOPBenzotriazolyloxytris(dimethylamino)phosphoniumhexafluoridophosphat
CDI1,1′-Carbonyldiimidazol
COD1,5-Cyclooctadien
coeCycloocten
COTCyclooctatetraen
CpCyclopentadien in Komplexen als Cyclopentadienylanion
CSACampher-10-sulfonsäure
DABCO1,4-Diazabicyclo[2.2.2]octan
DADODiacetyldioxim
DIBAL
DIBAL-H
Diisobutylaluminiumhydrid
DBH
DBDMH
1,3-Dibrom-5,5-dimethylhydantoin
DIH1,3-Diiod-5,5-dimethylhydantoin
DBU 1,8-Diazabicyclo[5.4.0]undec-7-en
DBN1,5-Diazabicyclo[4.3.0]non-5-en
DBPO, BPODibenzoylperoxid
DCCN,N′-Dicyclohexylcarbodiimid
DICN,N′-Diisopropylcarbodiimid
DEADDiethylazodicarboxylat
DECPDiethylchlorphosphat
DIADDiisopropylazodicarboxylat
DMAP4-(Dimethylamino)pyridin
DNPH2,4-Dinitrophenylhydrazin
EDCI (EDC)1-Ethyl-3-(3-dimethylaminopropyl)carbodiimid
HATUO-(7-Azabenzotriazol-1-yl)-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-hexafluorphosphat
HBTU2-(1H-Benzotriazol-1-yl)-1,1,3,3-tetramethyluronium-hexafluorophosphat
HexLin-Hexyllithium
HMDSHexamethyldisilazan
HOBtHydroxybenzotriazol
IDCPIodoniumdi(sym-collidin)perchlorat
LAHLithiumaluminiumhydrid
LDALithiumdiisopropylamid
mCPBAmeta-Chlorperbenzoesäure
MeLiMethyllithium
MoOPDOxodiperoxymolybdenum (Pyridin)(Dimethylpropylenharnstoff)
MoOPHOxodiperoxymolybdenum (Pyridin)(Hexamethylphosphorsäuretriamid)
NBSN-Bromsuccinimid
NCSN-Chlorsuccinimid
NHSN-Hydroxysuccinimid
PCCPyridiniumchlorochromat
PIFA(Bis(trifluoracetoxy)iod)benzol
PyBOPBenzotriazol-1-yl-oxytripyrrolidinophosphonium hexafluorophosphat
sec-BuLisec-Butyllithium
TADDOLα,α,α′,α′-Tetraaryl-1,3-dioxolan-4,5-dimethanol
TBTUO-(Benzotriazol-1-yl)-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-tetrafluoroborat
TDBTUO-(3,4-Dihydo-4-oxo-1,2,3-benzotriazin-3-yl)-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-tetrafluoroborat
TEMPO2,2,6,6-Tetramethylpiperidinyloxyl
TEMPOL
4-OH-TEMPO
4-Hydroxy-2,2,6,6-tetramethylpiperidinyloxyl
tert-BuLi,
t-BuLi
tert-Butyllithium
TESOTfTriethylsilyl-O-trifluoracetat
TMEDATetramethylethylendiamin
TosMICTosylmethylisocyanid
TOTUO-[(Ethoxycarbonyl)cyanomethylenamino]-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-tetrafluoroborat
TPTUO-(1,2-Dihydro-2-oxopyridyl)-1,1,3,3-tetramethyluronium-tetrafluoroborat
TSTUN,N,N′,N′-Tetramethyl-O-(N-succinimidyl)uronium-tetrafluoroborat

Verbindungen

Chemische Verbindungen werden häufig wegen ihrer molekularen Komplexität abgekürzt. Dabei gehen die Abkürzungen z. T. ohne Übergang in die Biochemie über. Normalerweise werden bei chiralen Verbindungen nur die nichtnatürlichen Verbindungen mit einem stereochemischen Präfix benannt.

Aminosäuren

Dreibuchstaben AbkürzungEinbuchstaben AbkürzungChemischer NameStruktur
AlaAAlanin
ArgRArginin
AsnNAsparagin
AspDAsparaginsäure
CysCCystein
GlnQGlutamin
GluEGlutaminsäure
GlyGGlycin
HisHHistidin
IleIIsoleucin
LeuLLeucin
LysKLysin
MetMMethionin
PheFPhenylalanin
ProPProlin
PylOPyrrolysin
SecUSelenocystein
SerSSerin
ThrTThreonin
TrpWTryptophan
TyrYTyrosin
ValVValin

Nucleoside

AbkürzungChemischer NameStruktur
AAdenosin
dADesoxyadenosin
GGuanosin
dGDesoxyguanosin
CCytidin
dCDesoxycytidin
TRibothymidin
dTDesoxythymidin
UUridin
dUDesoxyuridin

Biochemische Puffer

AbkürzungChemischer NameStruktur
BICINE2-(Bis(2-hydroxyethyl)amino)essigsäure
BisTrisBis(2-hydroxyethyl)amino-tris(hydroxymethyl)methan
CAPSN-Cyclohexyl-3-aminopropansulfonsäure
CHESN-Cyclohexyl-2-aminoethansulfonsäure
HEPES2-(4-(2-Hydroxyethyl)-1-piperazinyl)-ethansulfonsäure
MES2-(N-Morpholino)ethansulfonsäure
MOPS3-(N-Morpholino)propansulfonsäure
TES2-((1,3-Dihydroxy-2-(hydroxymethyl)propan-2-yl)amino)ethanesulfonsäure
PBSPhosphatgepufferte Salzlösung
TRICINEN-(2-Hydroxy-1,1-bis(hydroxymethyl)ethyl)glycin
TRISTris(hydroxymethyl)aminomethan

Teilverbindungen

Reste

AbkürzungChemischer NameStruktur
AlkAlkyl
ArAryl
Bun-Butyl
CyCyclohexyl
EDGElektronenschiebende Gruppe von engl. electron donating group
EWGElektronenziehende Gruppe von engl. electron withdrawing group
EtEthyl
LGAllgemein für eine Abgangsgruppe von engl. leaving group
MeMethyl
MesMesyl (Methylsulfonyl)
Mesityl (2,4,6-Trimethylphenyl)
NuAllgemein für ein Nucleophil
HalHalogen – Chlor, Brom und Iod und sehr selten Fluor
OSuO-Succinimid
PhPhenyl
PGAllgemein für Schutzgruppe von engl. protecting group
PrPropyl
PyPyridyl
Rallgemeiner Rest
TolToloyl
TosTosyl (p-Toluolsulfonyl)
XAbgangsgruppe (häufig auch für die Halogene Chlor, Brom und Iod)

Schutzgruppen

AbkürzungChemischer NameStruktur
AcAcetyl
AllocAllyloxycarbonyl
Bn, BzlBenzyl
Boctert-Butyloxycarbonyl
BzBenzoyl
CbzBenzyloxycarbonyl
DMTDimethoxytrityl
FmocFluorenylmethoxycarbonyl
MEM2-Methoxyethoxymethyl
MOMMethoxymethyl
PivPivaloyl
PMBp-Methoxybenzyl
SEMβ-(Trimethylsilyl)ethoxymethyl
TBDMS (TBS)tert-Butyldimethylsilyl
TESTriethylsilyl
THPTetrahydropyranyl
TIPSTriisopropylsilyl
TMSTrimethylsilyl
Tr, TrtTrityl (Triphenylmethyl)
ZBenzyloxycarbonyl (Synonym zu Cbz)

Siehe auch