William Nathaniel Jones

Ganwyd W N Jones yn nhafarn y Raven Inn, Llandybïe yn fab i William Jones, Arwerthwr ac Elizabeth (née Francis), tafarnwraig, ei ail wraig. Cafodd ei fedyddio yn Eglwys Crist Cwmaman ar 13 Chwefror 1859 ^[2]. Er iddo gael ei fedyddio yn Eglwys y plwyf roedd yn aelod selog gyda'r Wesleaid, yn bregethwr cynorthwyol i'r enwad ac yn oruchwyliwr cylchdaith Wesleaidd Llandybie. Bu'n un o'r cynrychiolwyr lleyg Cymreig i Gynhadledd Methodistiaid Prydain Fawr ar sawl achlysur ^[3]

Pan oedd tua 3 mlwydd oed bu farw ei dad, ail briododd ei fam a gŵr o'r enw Thomas Bullen.

Ar ôl cael addysg elfennol leol ymadawodd Jones a'r ysgol pan oedd tua 12 mlwydd oed.

Priododd Jones, ym 1881 a Margaret Jane, merch Thomas Francis, Llandeilo, a bu iddynt ddau fab a merch a oroesodd a dau blentyn arall a fu farw yn eu plentyndod. ^[4]

Wedi ymadael a'r ysgol cafodd Jones ei swydd gyntaf fel bachgen y post yng ngwaith tunplat yn Llansawel. Ar ôl hynny bu'n gweithio am gyfnod i gwmni rheilffordd y Great Western. Pan fu farw tad Jones ym 1861 aeth ei fusnes arwerthu i'w fab hynaf Herbert Nathaniel Jones(1837-1880), hanner brawd William Nathaniel. Pan fu farw Herbert ym 1880 etifeddodd William y busnes.

Daeth yn arwerthwr llwyddiannus iawn, o'r elw cafodd o'i fusnes arwerthu buddsoddodd yng ngwaith tunplat Tir-y-dail, agorodd pwll glo Tir-y-dail a phrynodd gwaith dur Birchgrove Abertawe.^[6] Bu'n sefydlydd a chyfarwyddwr gwaith nwy Rhydaman. Daeth yn hynod gyfoethog!^[7]

Chwaraeodd Jones ran amlwg ym mywyd cyhoeddus Sir Gaerfyrddin. Roedd yn Ynad Heddwch,^[8] roedd yn Lefftenant-cyrnol ym Mataliwn Gwirfoddolwyr Sir Gaerfyrddin ^[9], roedd yn aelod o fyrddau llywodraethol nifer o sefydliadau addysg gan gynnwys Ysgol, Llandybïe, Ysgol Ganolradd, Llandeilo a Choleg Prifysgol Cymru Aberystwyth. ^[3]. Roedd yn aelod o fwrdd carthffosiaeth Dyffryn Aman, ^[10] yn gadeirydd ysbyty iechyd meddwl Sir Gaerfyrddin ac yn aelod o bwyllgor tloty'r sir.

Bu'n aelod o Gyngor Trefol Dyffryn Aman ac yn aelod o Gyngor Sir Gaerfyrddin o'i sefydlu hyd ei farwolaeth, gan wasanaethu fel ei gadeirydd ym 1897. Gan fod 1897 yn flwyddyn jiwbilî diemwnt y Frenhines Fictoria gafodd Jones gynrychioli'r sir yn y dathliadau ym Mhalas Buckingham.^[3] Gwasanaethodd fel Uchel Siryf Sir Gaerfyrddin ym 1924.^[11]

Ym 1926, ymunodd Syr Alfred Mond,^[12] AS Rhyddfrydol Sir Gaerfyrddin, a'r Blaid Geidwadol. Dewiswyd Jones i fod yr ymgeisydd Rhyddfrydol i'w herio yn yr etholiad Cyffredinol nesaf. Beth bynnag, ni fu'n rhaid i Jones aros tan yr etholiad cyffredinol nesaf gan fod Mond wedi ei ddyrchafu i Dŷ'r Arglwyddi ym 1928 gan achosi isetholiad yng Nghaerfyrddin. Llwyddodd Jones i gadw'r sedd i'w blaid o drwch y blewyn. Dim ond 47 pleidlais oedd rhyngddo ef a'r ymgeisydd Lafur Daniel Hopkin.

Yn etholiad cyffredinol 1929 bu Hopkin a'r Blaid Lafur yn fuddugol a chollodd Jones ei sedd ar ôl dim ond blwyddyn o wasanaeth fel Aelod Seneddol.

Bu farw yn sydyn wrth fynd i dal trên yn Llanwrtyd yn 76 mlwydd oed. ^[13] Claddwyd ei weddillion ym mynwent plwyf Llandybïe.